साहित्यकारपिनि अनिकल निसे ब्वथला

प्रतिक्रिया

राजेन मानन्धर

खँया खँय् खँ वइगु । प्यक्वःगु नःलि साहित्यिक ज्याझ्वलय् वना । सहभागी तकसं म्हो, बाघौ पिलं नं बछि हे मेच भाग्यमानी जुइमखं । न्हापा नं अथे हे च्वनीगु ला खः, तर थ्व पालय् धाःसा मन हे मच्वन ।

सायद जिगु मिखाया भ्रम नं जुइफु, जिगु मिखां गुलि दु व स्वयाः अप्वः स्वयेगु चाहना याःगु नं जुइफु । खला साहित्यिक ज्याझ्वः जुइगु हे नं म्हो, अथवा हानं धाये, जिगु मिखां गुलि जू व स्वयाः अप्वः स्वयेगु चाहना याःगु नं जुइफु । झं झं म्हो जुयावनाच्वंगु मदु धकाः सुनां नं ल्याःचाः तयाः हे धयाबिउसा यः ।

जिगु मिखां खनाच्वन । साहित्यिक ज्याझ्वः (रचना ब्वनाः न्यनेगु, न्यंकेगु कथंया) हे म्हो, उकिसं गनं गबलें जुहे जूसां ब्वतिकाइपिं साहित्यकारपिं नं म्हो जक खनेदयाच्वनी । थुकिया हे छगू दसु व ज्याझ्वः खः । जिं खना, अन छम्ह निम्ह बाहेक दक्व हे नकतिनि च्वयेगु यानाहःपिं जि थज्याःपिं न्हूपिं साहित्यकारपिं जक थ्यनाच्वन । यक्व धयाथें ला नःलिं दयेकूपिं नःलित । जिं जितः हे न्ह्यसःया गसुलिं सुया — छु झी धइपिं थुलि हे ला७तिस


साहित्यया पुनर्जागरण जूगु सछिदँ दइन धाइ । उलिमछिस्यां सिउ च्वयेमाः धकाः, ब्वनेमाः धकाः नं । च्वयाच्वंगु नं खः, ब्वनाच्वंगु नं खः — न्ह्याःथे च्वल, यःथे ब्वन । तर दिउगु ला मखुनि । थ्व दथुइ उमिमछिस्यां उलिमछिसित हन, सिरपाः बिल, दोसलाया गां न्ययेकल, खादां क्वखायेकल, सगं बिल, छु छु न्ह्याः दक्व बिल । सयाः, ययाः वा बांलानाः ला जुइ नि । अथे धइगु झीगु साहित्यया ख्यः झःझःधाःगु मखुला७तिस पत्याः मजूसा वय्कपिं साहित्यकारपिनिगु छेँय् स्वःझासँ । सिजःपौ वथं मगःनि जुइ, दोसलाया गा नं किलं मनःनि जुइ ।

जिपिं २२सालया आन्दोलन स्वये मखंपिं । जिमिसं यक्व न्यना, वं अथे यात थ्वं थथे यात । जिमित गर्वित याइगु छपु बाखं, क्लाइमेक्स मकनीगु प्याखं । व हे न्यनाः जिपिं प्रोत्साहित जुइगु । जिमित नं अन छकः वनाः व त्वालय् बहालय्, लँय्, बजारय् साहित्य सम्मेलन याइगु, साहित्यया माध्यमं भाषिक अधिकारया इन्कलाब याइगु घटनाक्रमयात प्रत्यक्ष स्वयेथें जुइगु । घ्वातुमतु घ्वाकेथें जुइगु ।

आः ला बागमतिइ यक्व लः बाःवने धुंकल, फोहर नं जुइधुंकल । अझ मनसूनया इलय् बाहेक मेबलय् ला धीचिनाच्वनी । जितः विश्वास बियादिसँ, झीगु साहित्य चिकुलाया बागमति थ्यंक मजूनि । थुखे राजनीतिक, सामाजिक, आर्थिक विकास नं उगु हे ल्याखं यक्व जुइ धुंकल । आः थःगु मांभासं च्वयेत सुंखनाः ग्यायेम्वाः, छाति तफायानाः न्ह्याःगु न्ह्याःथे च्वःसां जिउ । च्वयेफक्व बः । थज्याःबलय् हे झन् च्वइपिंं खनेमदया वन च्वनथें जुयाच्वन । थ्व ला न्ह्यइपुगु खँ जुइफइमखु ।

गन धाये गन धाये जुल कि च्वयेगु थाय् फेसबुक । च्वया बिया थःगु ग्वरलय् — “नःलि साहित्य दबूया थौंया साहित्यिक ज्याझ्वलय् नांजाःपिं साहित्यकारपिं मथ्यंगु खनाः दुख ताल । खँ जक सयेकाः नयेगु बानी दुपिं थज्याःथाय् थ्यनी मखुगु जुयाच्वन । धाथें नेपालभाषाय् साहित्यकारपिनिगु अनिकाल जूगु घोषणा याये मत्यःनि ला ७तिस” लिपा थ्व हे खँ लहना ज्याझ्वः व नेवाः च्वसू पुचलय् नं थ्यंका बिया ।

थ्व खँयात लहना ज्याझ्वलय् सिल्भियाजुं कुला दिल अले नरेशवीरजुं लिसः बियादिल , स्वनामधन्य लेखकपिं मथ्यं धाःगु जुइ धकाः । उखे नेवाः च्वसू पुचलय् लाभरत्नजुं खँ उलादिल “थ्व सालुगु उपस्थितिया लिउने आयोजकया कमजोरी नं जिम्मेवार जुइ ।” अले सुधीरजुं तनादिल,“झाःपिं दक्व नां मजाःपिं... मझाःपिं दक्व नां जाःपिं ७तिस उम्क्या माछो ठूलो धाइ थें जुल कि७तिस”

जितः हानं उत्साह वल । जिगु खँ स्पष्ट याना,“लाभ दाइ, आयोजकया कमजोरी, शक्ति छुकियात धायेगु । जिं म्हसिक्वसित खबर यानाच्वंगु खनागु खः, फेसबुकय् नं बियातःगु हे खः । आः बासालानाः काःवनेमाःपिं साहित्यकारपिनिगु खँ झीसं मल्हाये । वइम्हस्या मन दुसा थ्यंकः वइ, मवइम्हस्या बुधबार बर्त, मखुला७तिस . . . सुधिरजु । ज्याझ्वलय् झाःपिं ला अथें महान् थथें महान् । मझाःपिनिगु नं ल्याःचाःयायेमाल अले सु गन थ्यनाच्वन धइगु खँ सिइदइ । अथे मखुला७तिस”

उलिं नं मगात । लाभरत्नजुं हानं सुझाव तनादिल, “ग्वसाः ताःलाकेत छुं खँ सुधार जुइमाःगु खनेदु – उद्देश्य स्पष्ट जुइक प्रचार यायेगु, विधा गुगु खः, ध्वाथुइक कनेगु, न्हू व पुलांपिन्त वर्गिकरण यायेगु, मुख्य, पूर्वाग्रह व दुराग्रह त्याग यानाः स्वस्थ दृष्टिकोण नालेगु ।”

जिं न्हापां निसें धयाच्वनेगु फेसबुक झीगु ल्हातिइ दुसां, यक्व नेवाःतय्सं छ्यलाच्वंगु खनेदुसां माःगु, गम्भीर विषयय् सहलह यायेत झीसं थ्व ज्याकाये मफयाच्वन धकाः । तर थन ला अजब हे जुल । २७बmउस६म्ह दुजः दूगु पुचलय् निम्हस्यां जक ब्वति कयाः नं खँ ब्यात । थथे यानाः जक झी थवं थवय् खँ ब्याकेखंसा, मथूपिन्त थुइका बिइखंसा झीगु यक्व ई म्हंचाइ, प्रत्यक्ष खँ ल्हायेथें हे जुइ ।

लाभ दाइयागु दक्व खँ पाय्छि ताया । थन जिं मथूगु छता सुझावयात कयाः भचा कुले । मेगु खँ छखेतयाः थ्व न्हू व पुलांपिन्त वर्गिकरण यायेगु धइगु छु जुइ७तिस धाथें अथे याये सम्भव दुला, अले यात हे धाःसा गथे जुइ७तिस ख्याःथें नीथें वय्कलं छगू गंभीर खँ पितहयादीगु दु । थ्व वय्कःया जक मखु, वय्कःया पुस्ताया हे प्रतिनिधि सः जुइगु तायेका । अले आः नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् खनेदयाच्वंगु, नां कायेमत्यःगु छगू प्रवृतिया नं परावर्तन मखु धायेफइमखु थ्व उद्गार ।

धयादीगु जिं मथूगु लाकि मसिउ । साहित्यकारया दुने न्हूपिं व पुलांपिं धकाः दायेगु दापू छु७तिस न्हूपिं सुयात धायेगु७तिस पुलांपिं सुयात धायेगु७तिस अले पुलांपिं सुयात तक कायेगु७तिस ग्वःदँ निसें पुलांम्ह७तिस०७बmउससालया कसा नःपिं ला७तिस अथवा च्वयेगु ज्या त्वःतेधुंकूपिं जक ला७तिस गबलय् च्ववयेगु त्वःतूम्हसित पुलांम्ह धायेगु
थन वृद्धभत्ताया खँ जुयाच्वंगु मखु सिर्जनाया खँ जुयाच्वंगु खः । खँ उमेरयागु लाकि लेखन शैलीयागु७तिस सुं स्कूलया इलय् निसें च्वयाच्वंपिं, सुं ६० पुलाः जक कलमया पुचा चायेकीपिं । सु पुलां ७तिस मेखे थौं सुं २०दुम्ह ल्याय्म्हं स्वस्थानीथेंच्वंगु शैली व विषयवस्तुयात कयाः च्वल धाःसा व न्हूम्ह जुइलाकि पुलांम्ह७तिस सुं ६०दँम्हस्यां थौंकन्हय् खनेदयाच्वंगु स्वयाः नं बिस्कंगु प्रवाह बियादिल धाःसा वय्कःयात पुलांम्ह हे धायेगु ला७तिस अले सुनां नं सँ भुइसे च्वनेधुंकाः नं साहित्यया विद्यार्थीं होमवर्क यायेथें जक च्वयाच्वन धाःसा वयात पुलांम्ह धायेगु औचित्य छु दइ७तिस हानं गुलिं गुलिं ३० न्ह्यः निसें कलमय् भुजिं भुंकाच्वंपिं दु, उमित छु धायेगु ७तिस पुलांम्ह धकाः हिस्यायेगु लाकि पुलांम्ह धकाः हनेगु७तिस अथवा थी थी सिरपाः, हना व पदवि कायेधुंकल कि पुलांम्ह जुइगु ला७तिस कि जंक्व यायेधुंकूपिं ७तिस


अथे धायेबलय् जिपिं न्हूपिं आवंलि पुलांपिं लिसे च्वने दइमखुत ला७तिस जिमिसं पुलांपिन्सं थौंकन्हय् गथेयानाः च्वइ धकाः गन न्यनेगु, गन ब्वनेगु७तिस उमित हे जिमिसं थःगु प्रेरणाया ७नतसोत व उर्जा कथं कयाच्वना । उमिगु पाखें जिमिसं छुं सयेक कायेखनी मखुला७तिस कि वय्कःपिनि जिमित स्यनेत छुं मन्त ला७तिस

नेवाःतय्त ब्वथलेगु, थवंथवय् ल्वाकेगु यक्व लँ दु, सुनां थूगु जा सुनां नयेमखु धकाः ल्वाःगु खँ ल्वःमंकेमफुपिं दनि । गबलें इतर व भितर धकाः ल्वाना, गबलें पञ्चे, प्रजातान्त्रिक व बामपन्थी धकाः ल्वाना । गबलें शास्त्रीय व आधुनिक धकाः ल्वाना । भाषा भाषा धकाः हालाच्वनीपिं छम्हूचा साहित्यकारपिनि नं ल्वायेगु गुलि लँ दु । आः हानं ब्वदलेगु मेगु लँ उमेर ला७तिस झी छाय् थपाय्जि असहिष्णगु ७तिस

सुनां तछ्यानाः धायेगु व मधायेगु जक खः । तर खनेदयाच्वंगु दु, नेपालभाषाया थ्व छथ्वःचा साहित्यकारपिनि दुने तःताजि पःखाः दु । उकिइमध्ये छगू पःखाः उमेरयागु नं खः । थःत पुलां तायेकाच्वंपिन्सं न्हूपिन्त ल्याखय् तयाच्वंगु मदु । उमिगु निम्ति न्हूपिं धइगु कुमिचा, थुमिसं छु च्वयानइ७तिस थज्याःगु नं साहित्य ला७तिस थ्व शास्त्र कथं मिले मजू , जिमिसं बासःदँ न्हापा गज्याःगज्याःगु च्वयेधुन । थ्व मनोवृत्ति काचाक्क खनेदइमखु, खनेदतकि न्हूवःपिं थारान्हुइक क्यनाहइ, च्वयेत संगु ल्हाः थरथर खाइ । मेखे न्हूपिनिगु नं धायेगु दु पुलांपिन्त । थ्व हे कि न्हापा इतिहास दयेकेधुंकूपिन्सं थौंकन्हय् च्वयेगु त्वःतल, वय्कःपिनिगु कृति पिहाँ मवल । न्हूपिन्त स्यनामबिल, प्रोत्साहन मजुल, उमिगु पाखें न्हूपिन्सं छुं सयेके मखन । साहित्यिक संस्था घय्पुयातःगु ला दँ हे दनि ।

थज्याःगु अवस्थाय् छम्ह हनेवहम्ह च्वमिं साहित्यकारयात न्हूपिं व पुलांपिं धकाः ब्वथलेगु खँ वःगु दु । ग्व, थुकिं झीत गन थ्यंकीगु खः । गुलि ब्वदले झी, गुलि कुचादले झी७तिस समय र मेमेगु भासं त्यात्या यानाः कः ला ति ला हे सिइ मदयेधुन । हानं गुलि ब्वथलेगु झीसं झीत७तिस