Monday, July 21, 2014

draft safoo

Draft
सफू ब्वज्यानिसें सफू ब्वज्यातक

राजेन मानन्धर


नेवाःत व सफूतय्गु छगू अजबगु स्वापू दु । स्वापू दु धाःसा स्वापू मदु, स्वापू मदु धाःसा स्वापू दु । नेवाःतय्त सफू मयः धायेगु खःसा नेवाःत ति सिर्जना यायेमाल, सफू च्वयेमाल धयाजुइपिं शायद विश्वय् हे सुं दइमखु । न्ह्याम्ह न्ह्याथय् ध्वदूसां च्वयेमाल धायपिं । मानौ छम्हस्यां सफू च्वयामबिल कि देशय् हे खुसिं चुइके यंकी, अले छपाः सफू च्वयाबिलकि यःमरि हे वा गाइथें । थ्व चय्दँ गुइँदया दुने शायद नेवाःतय्सं झिद्वःति सफू ला पिथन जुइ । राज्यया गुगुंकथंया ग्वहालि मदयेकं अझ सरकारं पिथनेमते धकाः सेन्सर हे यायेक यायेकं नं उलिमछि सफू पिथनेत झी सफल जुल धकाः किसिन्हाय् छुइगु थाय् ला दूगु हे जुल । तर झी थौंया पुस्तां कथुइ उलुउलु वयाः नं तयेमफयाच्वंगु छगू न्हयसः नं थनथाय् दं वइ — आखिर सफू च्वयेगु छु यायेत, सयात?


धाःसां मधाःसां खँ व हे खः – छगू ओपन सेक्रेट । मदु मदु ई फ्यानाः सफू च्वइ, मदु मदु ध्यबा तयाः सफू पिथनी । सछि पाः सफू मिलकि सगरमाथा थें जुइ । सुनां मिइ, सुनां न्याइ । न्यानातःगु सफू सुनां ब्वनी? अले सुयागु सफू गुलि बांलाः अले बांमलाः ? हानं बांलाःगुयात बांलाः धयाबिल कि व जकं हिरो जुइ ला, वा बांमलाःगुयात बांमलाः धयाबिल कि वं हानं मेगु मच्वयाबिइ ला? यावत समस्या झीगु न्ह्यःने दयाच्वनी । उकिं ला झी सःसिउ धाःपिनि सफूया बारे नवाये म्हाः । नवमासें सुं च्वमि जुयाच्वनी, सुं ब्वमि जुयाच्वनी, सुं ला अझ समालोचक तकं जुयाच्वनी । सफू च्वयेमाः धाइम्हसित छुं सुयागु छु छु सफू ब्वना धकाः न्यनकि नेपालभाषा ख्यलय् सफू ब्वनीपिनिगु हैसियत ह्वांग खनेदइ, सुचुकां सुचुके मफयेक ।


अथे जुयाः ला ज्ञानमाला, चिनियाम्ह किसिचा, गजिगुलिया म्हगसय् पशुपतिनाथ आदि च्यागू झिगू सफू बाहेक मेमेगु सफुतिं स्वंक्वः प्यकःया पिथनाया अनुभव याये खनीमखु । न्हापांखुसिइ पिदंगु न्यासःपाः सफू नं बछि थचाः वयेक च्वमिया छेँलिइ थसःपानाच्वनी । छगू निगू सफूया खँ जूसा ला स्तरीयताया नां कयाः दोष बिइजिउ, तर अधिकांश सफूया थ्व हे हविगत जुयाच्वनीबलय् दोषया भागिदार मेपिं हे दु मधासे मगाइ । 


बेइमान सफू जुइगुलिइ हे समस्या । सफू धइगु सिज्लर मखु, कयाकथं चकुचां ध्यँध्यं नये जिउगु । सफुतिइ आखः जक दइ, आखः ब्वनेत मिखा माः । अज्याःगु मिखा शिक्षितयाके जक दइगु । नेवाःत शिक्षित मखु धाये धाःसा दक्व शिक्षित नेपाःया मानचित्रय् नेवाःतथें शिक्षित सु दइ? अले शिक्षित खः धाये धाःसा डाक्टर प्रोफेसर धयाजुइपिन्त जिगु सफू ब्वनादिसँ धकाः न्ह्यच्याकल कि मछा मजुसे लिसः बिइ –“जितः नेवाःभाय् पढेयायेमवः” । थुलि धायेबलय् उमि इज्जत जुइगु । झीगु सामाजिक संरचना थज्याःगु । मेपिन्सं दयेकाबिउगु मखु, झीसं हे जानाः तितिपापा यानाः दयेकातयागु, मतिनायानाः ब्वलंकातयागु झीगु समाज । अले धायेमाली, नेवाःत शिक्षित ला खः , तर उपिं दक्व “नेवाःशिक्षित” धाःसा मखु । अले नेवाःभाय् ब्वनीपिं धइपिं वहे इनाप, विश्वभूमि वा सन्ध्याटाइम्स वा अज्याःगु पत्रपत्रिका वा सफू मालाः मालाः ब्वनाच्वनीपिं छपुचःचा । अथे जुसेंलि सफू च्वयाया, पिथनाया वा सफू ब्वज्या यानाया छु औचित्य? 


ब्वना हे तःपिं नेवाःतय्के अथवा नेवाःभासं च्वयातःगु ब्वनेसःपिन्के नं छगू आग्रह द । उपिं सागरय् मोती थज्याःपिं ध्यबां कायेमदुपिं विशेष विशेष व्यक्तित्वपिं । चेपाङ, कुसुण्डातथ.ं उमि लोपोन्मूख जाति जूगुलिं उमित राज्यं (अथे धइगु आःया नेवाः समाजं) विशेष व्यवस्था यायेमा, उमित आरक्षणमा उमिगु संरक्षण जुइमाः, उमित सहुलियत माः । उकिं उमि नेवाःभाय्या सफू सितिकं ब्वनेदयेमाः । आः सालाखालां नेवाः च्वमिपिनिगु चाकलय् स्वयेगु खःसा छम्ह च्वमिं वया ब्वनीथेंज्याःपिं दक्व मनूत थःलाइ, म्हसियाच्वनी । उपिं धइपिं व हे सागरया मोति समान । आः उमिके गथे ध्यबा ति धायेगु । अले उपिं बाहेम मेपिन्त मिउवंसा सँ मदुम्हसित ककीचा मिइथें । मिखा मदुम्हसित चस्मा मिइथें । धर्म संकष्ट – सलं घाँय्यात पासा दयेकल कि वं छु नयेगु? 


सफू पिदन कि व ब्वमिया ल्हातिइ थ्यनेमाः । गथे यानाः थ्यनी? छम्ह च्वमि आः तक नं थःगु सफू ल्हातिइ तयाः जिगु सफू छपाः न्यानादिसँ धकाः धाःवनेगु अवस्थां झी पार मजुयानि । वितरणया खँ वइ – दक्व हे धयाथें नेपालभाषाया प्रकाशकत धइपिं च्वमियाके ध्यबा कयाः वा च्वमिं म्हयाहःगु ध्यबां सफू पिथनाः न्ह्यःने वइपिं हे जक खः । उमिसं विमोचनया ज्याझ्वः क्वचायेवं सफू ब्वमिपिनिगु ल्हातिइ लाकाबिइमाः धइगु लुमंकीमखु । सुनां याइगु वितरण धकाः च्वमिं जक बिचाः यायेमाःगु लाकि जिपिं हे खः नेपालभाषाया ठेकेदार धकाः ततःधंगु तकमा छातिइ भिरेयानाः घन्टौं घन्टौं नेपालभाषा वाङ्मयया बखान याःवइपिं थी थी पदवीधारी भाषा सेवकपिनिगु नं? भाषण जक यानाः भाषासेवी जुइदइगु जूसा जि नं जूवने । 


थज्याःगु थज्याःगु हे मतिइ तयाच्वनागु उकुन्हु नेपालभाषा एकेदमिया ग्वसालय् स्वन्हुयंक जूगु सफू ब्वज्या स्वस्वं । च्यागू झिगू टेबल, हरेक टेबलय् निसःगूति सफू स्वःवःपिं फाट्टफुट्ट । नां न्यनातयापिं, अन मदसेमगाःपिं सफू प्रकाशकत, सफूबन्जाःत तकं उपस्थित मजू । सफू मिइत वयाच्वंपिनि भुजिं ख्यायेगु मदयाः सेल्फि काकां फेसबुकय् अपलोड यानाच्वन । सफू मियाच्वंथाय् स्वयाः छ्वय्ला मियाच्वंथाय् मनूत यक्व ।  


उलि जक खःला झीगु सफू? मेगु दक्व सोल्ड आउट हे खत ला? पत्याः जुइमखु । हरेक च्वमि, प्रकाशकया छेँय् पँ पँ सफूत लुयावइ, गुलिं किलं नःगु, वथं गःगु, त्यातः जूगु, प्याथः जूगु । अन तक दंवये नं व सफूत लायक मजुल ला? न्ह्यने तक तये हःसा न्याये मन मदुपिन्सं नं खनी थज्याःगु सफूत नं पिदनाच्वंगु खनी का हला, धकाः थवं थवय् खँ ला जुइ । अलय्या सफूया मू धइगु हे छता नितका, वा झितका नीतका । उलि ध्यबां छुं ला वइमखु, आः अथेसां दंगु हे खनाः नं सुयां न्यानाः भाषाप्रेमी जुयाया दसिपौ छेँय् ब्वयेयंके मास्ति वःसा उलि ला याके दइगु नि । व नं मजुल । मन्याइपिनि हे नं स्वये ला दइनि पेन्टिङ ब्वज्या स्वयेथें । स्वजक स्वयाः नं लुधनीपिं दु । उमि मिखा पनेगु अधिकार तकं मबिल व सफू ब्वज्यां । 


मतिइ धौबजि वायेकु वायेकुं लिहाँ वया । जितः जक थथे जूगुला धयाथें, थः जक अप्वः जान्यास्कार जुयाः कपाः क्वाकाच्वनाला धयाथें । 


निवाः लिपा हानं स्वनिगलय् हे खय् भाय्या सफू ब्वज्या जुल । सफू ला सफू हे खः , तर अनया संसार मेगु हे । जक मखु, लाखौं सफू, द्वलंद्वः ब्वमिपिं, सलंसः च्वमिपिं, छगू हे भाय् । न्याइपिनि न्यायेमलाः मिइपिनि मिइ मलाः । म्हिचां जायेक जायेक मनूतय् सफू न्यानाः वनाच्वन । अन हे च्वमिपिनिगु सफूया चर्चा जुयाच्वन, च्वमिपिनिगु ल्हाचिं कायेत मनूत पियाच्वन, छ्यापंमाथि छ्यापं, असनय् थें गुलजार जिगु मिखाय् च्याम्बर भवनया व खिउँगु क्वथाय् ब्वमि पियाच्वंपिं व सःबसः सफूत दंवयाच्वन । 


उपिं नं मनूत, झीपिं नं मनूत । उमि नं ध्यबा सिमाय् खानाहयेमदु, झी नं बागमतिइ तुयाहेमदु (अझ उमिगु मिखां स्वयेसा झी ला दक्वं बाः कयाः नयाच्वनापिं) । उमिजक छाय् सफू ब्वनेमाःगु? झी जक छाय् मब्वँसे नानाभाँति विद्वान जुइदइगु? न थ्व हे जकं खःला, खय्बरमू जुइगु व नेवाः जुइगुया तात्विक भिन्नता?


खः, सरकारी भाय् जूगुलिं उमि भचा अःपु । न्ह्याम्हस्यां सयेकेमाःगु भाय् जूगुलिं ब्वनीपिं यक्व दु । च्वइपिनि नं च्वयाः हे नयेमाःगु जुसेंलि छु भासं सफू चुइ व भासं च्वइ । थ्व सामान्य प्रक्रिया नं जुल । झीसं मांभाय् आन्दोलनया नामय् खय् भाय्यात ब्वह जक बियाः हे राजनीति यायेगु क्यारियर दयेका जुया, तर थन थ्व खँ झी नेतातय्सं लुमंका मबिउ कि खय्भासं च्वयेगु, न्यायेगु व मिइगु मामलाय् सरकारी भाय् हे जक नं सहयोगी जूगु मदु । स्कुल, कलेजया पाठ्यपुस्तकत जक खः चिठ्ठां लाःगु धइगु । सरकारी अनुदान व ग्वहालिं नं छुं छुं सफूत पिदन जुइ, व बाहेक मेमेगु साहित्यिक व विधागत सफूत ला उमि नं थःगु हे ध्यबां च्वइ, प्रकाशकं पिथनी, च्वमिया ल्हातिइ ध्यबा जुयाः लिहाँ वइ । 


फरक थ्व हे खः, जिं खनागु, कि उमिसं च्वयेगु व च्वयातःगु न्यानाः ब्वनेगुयात कर्तव्य धाइ, झीसं भाषा सेवा धयाच्वना । झीसं भाषा सेवा धकाः च्वयेगु शुरु यानागु सछिदँ दत, थौं नं भाषा सेवा हे यानाच्वना, उमि नं न्हापां न्हापां सफू घ्वाःबलय् ला भाषा सेवा हे धकाः यात खइ, तर आः उमि सफू मिइगु, च्वमिया, प्रकाशकया, वितरकया लजगाया विषय जुइधुंकल, झी धाःसा आः नं भाषा सेवा हे जक जुयाच्वन । गबलय् तक यायेगु झीसं भाषा सेवा? गबलय् तक झी सफू सितिकं इनाः पुण्यकमेयाइपिं जुइगु?


थुलि धालकि झी नेवाः विद्वान भाजुमय्जुपिन्सं सफूया स्तरया खँ पित हइ । छकः छगू सफू पितब्वज्यालय् छम्ह नेवाःभाय्या च्वमिं पिथन धायेवं दक्वं न्यानाबिइमजिउ, अथेयात कि न्ह्याथेज्याम्हस्यां नं सफू पिकाइ धाःगु व नकतिनि हे छम्ह मय्जुं फेसबुकय् ब्वनेबहगु सफू पिक अले न्याये धकाः लिसः बिउगु खँ लुमनी । अथे धायेसःपिन्सं ब्वनेबहगु सफू गज्याःगु धकाः न्यनकि धायेसइमखु, थुगु सफूया स्तर मदुसा गुगु सफूया स्तर दु धकाः न्यंसा लिसः बिइमखु । ताकसिं वैद्यतय्त सुनांतं च्यालेन्ज याइमखु, उकिं नवायेत ध्यबा म्वाः । छगू निगू जक मखु दक्व दक्व हे सफू ध्यबा कयाः मिइ बह मजूगु –तर सितिकं बिलकि भ्वछिसितं मालीगु) खःसा उमिगु हे पाखें नेवाः भाय्या सफूया स्तर क्वःछिइगु आयोग दयेकूसां जिउगु जुल मखुला? आः सा सफू बांलाः वा बांमलाः धायेगु हैसियत दुम्ह समालोचक ग्वःम्ह दु नेवाः समाजय् धकाः न्यंसा जिइधुंकल । सुनां धयाबिइगु छगु सफू बांलाः वा बांमलाः धका?


थुलि धयाः नं थन प्रसंगय् वःगु नेवाः सफू ब्वज्या व मेगु खय् भाय्या सफू ब्वज्याया आयोजनाय् वःगु अन्तरयात मखंछु यायेगु धाःसा बौद्धिक बेइमानी हे जुइ । नेपालभाषा एकेदमिया नकतिनि नीस्वंगु ज्यासना पुचःया न्हापांगु न्हापांगु ज्या । अपाय्सकं नांदंपिं घघरानपिनिगु ल्हातिं आःतकया रेकर्ड तछ्याइगु विश्वास ज्वनाः वनां अन उद्घाटन जुइवं हे झिझांमिझां दंगु वातावरणं तःगु न्ह्यसः थन – नेवाःतय्गु सफूप्रेम, नेवाः च्वमिपिं, सफू पिथनात अले सफूब्वज्याया आयोजकतय्गु क्षमताय् तकं न्ह्यसःचिं दन । आः नं न्ह्याथेज्याःगु संस्थां नं न्ह्याथे बांलाःगु ज्या यायेबलय् नं धरमवीरया धर्मेन्द्रं सुलिपुइवं सल दंवइथें फलनां धायेवं दक्व सफूच्वमिपिं, ब्वमिपिं, पिकाकाः व सफू बन्जाःत ह्वब्वानाःवइ धइगु भ्रमय् च्वनाच्वंगु खःसा व उमिगु निंतिं ला मसिउ दूगु चिकीचाधंगु नेवा–शिक्षिततय्गु वृत्तयात नं झंगः लायेगु ज्या याःगु जुइ, कमसे कम थःगु प्राज्ञिक हैसियत दु धकाः दाबीयानातःपिन्सं अज्याःगु ज्या यायेमल्वः । आवंलि याइमखु धकाः भलसा कयाच्वन ।


No comments:

न्हू सतकयात हानं भीमफेदी थें मृत शहर यायेगु ला?

  राजेन मानन्धर निद्वःदँ पुलांगु सभ्यताया इतिहास दूगु थ्व स्वनिगःया दकलय् तःधंगु बजाः लागा थौंया न्हूसतक वा न्यूरोड खः । थी थी राजनीतिक परिव...