Thursday, May 28, 2015

20150526 गैरकानूनी छेँ थुनीगु कानूनी हैसियत

राजेन मानन्धर

स्वनिगःया विकास जूगु निद्वः दँ दत धाइ । २५०दँ न्ह्यःनिसें ला थनया विकासय् स्थानीय जनताया ल्हाः हे मदयावन । २५दँनिसें ला दक्वसक्व हे पिनेयापिन्सं जक नियम दयेकीपिं जुल, च्वनीगु नं उपिं, योजना नं उमिगु । ग्वम्ह मनू वःगु नियम दइगुथें जुइधुंकल थन । झीगु ज्या ला दबू दयेकाबिइगु जक जूवन । 

भुखाय् ब्वयाः उमि न्हयलं चाल खनी । उमिगु वक्तव्य वल — आः गैरकानूनी वा नियम विपरित दयेकातःगु छेँ दक्व थुनेगु । धाःकथं आः येँय् जक निगू लाख व २५खा छेँ दु अले डेढलाख छेँ ला नक्सा पास मयासें दयेकातःगु दु । हानं नक्सा पास हे यानाः दयेकूगु छेँ नं ७० प्रतिशत छेँ नियम विपरित दयेकातःगु दु । गुलि थुनेगु थन छेँ ?

आः स्वनिगःया, वा आःयात येँ नगर लागाया, छेँ गैरकानूनी धायेबलय् उमित निथी धकाः वर्गीकरण यायेमाल –छगू नक्सा हे पास मयासें दयेकूगु व मेगु नक्सा छथी पासयानाः मेथी दयेकूगु । 

थन कानूनी व गैरकानूनी छेँया खँ ल्हाइपिन्सं ल्वःमंकीगु खँ छु धाःसा थ्व येँ धइगु चण्डीगढ थें खालीगु जग्गाय् प्लानयानाः दयेकूगु शहर मखु । थन निद्वःदँ पुलांगु बसोबास दु । नियमया खँ ल्हाइपिं वःगु हे नं स्वीदँ पीदँ तिनि दत । आः सुयात सुयागु नियम लगेयायेगु? गैरकानूनी छेँ धकाः कृष्ण पाउरोटीया छेँ थुनीपिन्सं न्ह्यागुं धायेदयेफु तर भविष्यं उमिगु कानूनी हैसियत मालीतिनि, कन्हय्या पुस्ता व नेतृत्व थौंयाथें म्हुतुइ धौफिनातइपिं जुइमखु ।

आः थनया छेँयात गैरकानूनी धाइपिन्सं थनया गुगुं छेँ गैरकानूनी धाइबलय् कानून गबलय् वःगु अले व छेँ गबलय् दयेकूगु धकाः च्वयाबिइमाल । ९० सालं मदूंगु छेँ आः नं छखानिखा सां धस्वानाच्वंगु दनि । छु आः झीगु छ्यलि, मातं, च्वत बइगः दूगु परम्परागत छेँत दक्व गैरकानूनी जुल ला ? 

हानं गैरकानूनी जुयाः जक छेँ दुंगु मखु । झी नगर विकासय् दक्खल दुम्ह पूर्व भौतिक योजना मन्त्री हिसिला यमिजुया थःछेँ हे नं दुन, मनू सित । छु व गैरकानूनी जुयाः दुंगु खः ला ? स्वनिगलय् भुखाय् ब्वयाः छेँ दुंगुया तःगु कारणत दु । हचुवा भरय् गैरकानूनी धकाः हालाजुइपिनिगु कानूनी हैसियत मालामस्वसें उमिसं धाःगु न्यनेगु हे नं पाय्छि मखु ।

न्हूगु दनातःगु छेँ गैरकानूनी धाइपिन्सं नक्सा छथी पास यानाः मेथी दयेकूगु छेँया मूलुखा लिक्क अज्याःगु च्वयाः बोर्ड तयाबिइमाल अले उकिया लिक्क ततःग्वःगु आखलं नक्साय् सही याःम्ह हाकिम, इन्जिनियर वा फिल्ड निरिक्षकया नां नं च्वयाबिइमाल । नक्सा पास हे मयासें दंगु छेँया क्वय् नगरपालिकाया कार्यान्वयन बिभागया हाकिमया मिखा कनाच्वंगु फोटो छपाः सां तिकाबिइमाल । अले जक येँया छेँ कानूनी व गैरकानूनी धकाः हालाच्वनाया अर्थ दइ । नगरपालिकां दयेकेमबिउगु खःसा थन छखा छेँ नं नियमविपरित जुइफइमखु । 


आः पिनेया न्हूगु बस्ती लागाया खँ । अन ला व्यवस्थित नगर दयेकेगु संभावना दूगु खः, अधिकांश पिनेया लागा – कलंकी, चाबहिल, ठुलो भर्याङ, ग्वंगःबुँ, लाजिम्पाट, महाराजगंज, नक्साल, बानेश्वर, सिनामंगल, कोटेश्वर – आदि थासय् ४६साल न्ह्यःतक ला बुँ हे जक धाःसां जिउ । अन आः छेँ दंपिं नं अधिकांश पिनें वःपिं हे जक जुइ – ब्वनातःपिं, सःसिउपिं । अज्याःगु थासय् खनि अव्यवस्थित बस्ती बढेमयायेत छाय् सरकारं वा स्थानीय सरकारं पलाः मछिन? बानेश्वर धइगु गथे बानेश्वर जुल अले थौंया अनाम नगर गुकथं अनाम नगर जुल धइगु बांलाक सिउ । भौतिक योजना मन्त्रालय, भवन विभाग, नगरविकास परियोजना, येँ महानगरपालिका, वडाकार्यालय, सुनां सुयात कारवाही यायेगु आः? 


हानं वल अपार्टमेन्ट व विजनेश कम्पलेक्सया खँ । न्हापा न्हापा स्वनिगःया चा ततःजाःगु छेँ दयेकेमजिउ धकाः न्हय्तजाःगु स्वयाः तजाःगु छेँ दयेके मबिइगु चलन । ४६साल लिपा पिनें वःपिन्त तयेत जुइ, बुलुहँु लुखा चायेका हल । यायां आः ला १७जाःगु छेँ नं खनेदत । स्वनिगःया चाः बांलानावःगु लाकि, चाया द्यःने छेँ दनेगु प्रविधि बांलानावःगु लाकि, नगरपालिका वा नगरविकासया कर्मचारीतय् थःगु छेँ राजधानीइ धस्वाके हथाय् जूगु ? थ्व दक्व छानबिन जुइमाः । अज्याःगु हरेक छेँ सुयागु जग्गाय् दयेकातःगु वं व जग्गा गबलय् न्याःगु, छु नियमं नक्सा पास यात, सुनां पास यानाबिल, गुगु अवस्थाय् व पास जुल, उकिया निर्माण समामाग्री व प्रविधिया निरिक्षक सु धइगु नं आः छर्लङ्ग वयेमाः । 

सामान्य ब्वनाबिनामतःम्हस्यां नं सिउ, छेँ धइगु दयेकाः फ्वंगातःलय् सुचुकातयेमजिउ, अले छेँ सुनां नं पाइखानय् दुने दयेकी मखु । जगाजग न्हिनय् सरकारया हरेक अंग सक्रिय जुयाच्वंगु इलय् राजधानीया स्थानीय निकायय् निवेदन तइ, महिनौ व मजिउ थ्व मजिउ धकाः झुलेयाइ (छेँ दनेगु अनुभव दुपिन्सं सिउ थन ध्यबा मनकुसे खःगु भिंगु ज्या नं यायेखनीमखु) । अले तिनि नक्सा पास जुइ । व धुंकाः जग्गाय् चिं तइ, की ताइ, गाः म्हुइ, रोडा, फि अपा प्वंकी, जग तइ, डिपिसि याइ, छेँ दनावइ । नगरपालिकाया कर्मचारीत न्ह्याःन्ह्याःबलय् वयाः खँ सयेकी, जग्गाधनीं उमिगु इशारा थुइकाः लिसः बिइमाः मखुसा छेँ थाहाँ वनीमखु । उमित माःमाःकथं बौ तल कि तिनि छेँ थाहाँ वनी, धस्वाइ, निर्माण सम्पन्नया प्रमाणपत्र नं वइ । 

येँय् दनाच्वंगु हरेक छेँ यदि बांलाक दयेकातःगु जूसा व नगरपालिकाया सक्षमताया दसु खः, यदि बांमलाक (गैरकानूनी, नक्सा विपरित वा नक्सा पास मयासे )दयेकातःगु खःसा नगरपालिकाया अकर्मण्यताया प्रमाण खः । थुलि धायेधुंकाः झीसं छु सिउ धाःसा थन दयेका तःगु हरेक नक्सा पास मजूगु व नक्सा विपरित दयेकातःगु छेँ धइगु नगरपालिकाया कर्मचारीतय्सं घुस नःगु, भ्रष्टाचारयाःगुया प्रमाण खः । आः यदि नेपालय् अख्तियार दुरुपयोग आयोग दूगु खःसा अनया कर्मचारीपिं आः छेँछेँय् वनेगु अले अनया छेँ “अनियमित” कथं दयेकातःगु खःसा नगरपालिकया कर्मचारीयात मुद्धा चलेयायेमाः । 

यदि सुनां नं नक्सा विपरित छेँ दंगु खःसा वं कारवाही छाय् मयात? जेलय् न्हियान्हिथं कैदीत बिसिउँ वनीगु अले जेलर मूलुखाया ताः खनाः ल्हाःप्वःचिनाः मुसुमुसु न्हिलाः “कैदीत च्वनी हे मखु धया, फुतुफुतु बिसिउँ वनी, जिमिसं पनां पनेमफु” धकाः धयां पार ला ? नेपाः आः सगरमाथा वा लुम्बिनीया कारणं मखु, भ्रष्टाचारया कारणं विश्वप्रशिद्ध जुयाच्वंगु दु । पत्रपत्रिकाय् न्हियान्हिथं भ्रष्टाचारया बुखँ वयाच्वनी, मछाः धइगु भ्याभचा हे मदुपिं नेतात व कर्मचारीत छाति फुलेयानाः सार्वजनिक ज्याझ्वलय् वयाच्वनी । 

नगरपालिका इत्यादि सम्बन्धित सरोकारवाला निकायया कर्मचारीपिन्सं यदि अज्याःगु छेँ दयेके मजिउ धकाः भुखाय् ब्वये न्ह्यः मसिउगु खःसा उमिगु शैक्षिक प्रमाण पत्र छकः रुजुयानः स्वयेमाल, अथवा उमित जागिर नकेन्ह्यः लिखित जाँच व अन्तर्वार्ता काःपिं हाकिमत न्हापं छानबिनया घेराय् वयेमाल । पदय् च्वने दतकि मिडियाय् वयेत न्ह्यःने लाःगु नवानाः थःगु कमजोरी तपुइगु ज्या आः खनि जुइमजिल । जुइफु, थ्व वक्तव्य नं थथे न्हूगु नियम वल धाधां छेँ थुवाःतय्के च्या खर्च कयां च्वनेगु चालबाजि जकं खः ला? स्वये, आः वक्तव्य वयेधुंकाः सुनां सुयागु ग्वःखा छेँ छगु धकाः थुनी । यायेदइमखु धयागु मखु, जिं स्वये थ्व ज्या न्हापां नगरपालिकाया कर्मचारी व सरकारी कर्मचारीतनिसें न्ह्याकूसा बांलाइ । सम्भव दु ला?

स्थानीय मनूत पार्टीया सिखः चफुनाः वल धाःसा थ्व सम्भव जुइ । मखुसा न्ह्याबलें थ्व नक्सा पास मयासें दयेकातःगु, थ्व नक्सा विपरित दयेकातःगु छेँ धकाः जक महानगरपालिकाया कर्मचारीत क्वथाय् च्वनाः “पानीमाथिको ओभानो” जुयाः हालेगु बन्द जुयमाल । नक्सा पास मजू धाधां ब्ल्याय्कमेल यायेगु आः बन्द जुइमाल । थ्व नेपाल खः, थनया मछाः मजूपिं कर्मचारीतय्सं धायगु थथे हे खः । म्हुतु दसेंलि थःगु कर्तव्य लुमंकेम्वासेंलि, थम्हं जागिर नयाः तलब कयाः थःगु कर्तव्य बोध मजुसेंलि धायेगु थज्याःगु हे परिपत्र वइगु खः । आवंलि नगरपालिकाया कर्मचारीतय्सं झिदँ न्ह्यः दयेकातःगु भवन निर्माण संहिता ब्वनेमाल, व कथं जक नक्सा पास यायेमाल, अले छखा हे छेँ नं गैरकानूनी दइमखु, अले थुने नं मालीमखु । बांलागु ज्याया शुरुवात थौं निसें हे जुइमा ।
Published in Sandhya Times on 20150526

Tuesday, May 12, 2015

भुखाचय् नेवाः छेँ 20150511



राजेन मानन्धर

भुखायय् भुखाय् खः । नेपालय् वंगु अप्रिल २५ कुन्हु वःगु भुखाचं नेपाःया थी थी थासय् स्यंकूगु दु, थुंगु दु तछ्याःगु दु । थज्याःगु खँ झीसं पत्रपत्रिकाय्, टेलिभिजन व इन्टरनेटय् खनावयाच्वना । तर भुखाय् उलि जक मखु  ।

झीसं धयावयाच्वना, नेवाःत सतकं सभ्य, शिक्षित, सुसंस्कृत अले उन्नतिया ल्याखं च्वय् नं लाःगु जाति विशेष धकाः । तर थ्व भुखाचं नेवाःतय्त उमिगु धाथेंया उचाइ व हैसियत क्यनाबिउगु दु ।

थ्व भुखाय्या पूर्वानुमान वंगु झिदँ न्ह्यःनिसें जूगु खः । अथे जुयाः हे थीथी संस्थां नेपालय् भुखाय् ब्वयेन्ह्यः थःत थुकथं तयार यानाति धकाः थी थी परियोजना दयेका करोडौं ध्यबा छ्वयाहयाच्वंगु खः । न्हियान्हिथं टिभीइ, रेडिओय्, पत्रपत्रिकाय् जनचेतना बिउगु खः ।

थुकिं मेपिन्थाय् गुलि ज्या यात मसिउ तर झी दकलय् सकलय् यक्व ब्वनातयापिं धयातयापिं अले सभ्य व सुसंस्कृत धयाजुयापिं नेवाःतय्गु समाजय् छुं असर यायेमफूगु यच्चुक खनेदत । संसारय् मनूत गनं गन थ्यने धुंकल, झीगु हे देसय् नं भवन निर्माण सम्बन्धि ऐन नियमावली अले आचार संहिता धकाः तःकः हे उगुं थुगुं पितकाल । तर झीत धाःसा सरकारी नियम ला छु भुखाय् ब्वइ धइगु सचेतनां तकं नं असर मयात ।

झी झीगु दुनियाय् । मनूतय्गु छेँ गज्याःगु जुइमाः धकाः आखः ब्वनातया, सखे थज्याःगु हे खँ झीसं स्कुल कलेजय् ब्वंकः नं वनाजुइ तर थःगु छेँय् मनू जुयाः म्वायेत माःगु सामान्य सुविधा दु लाकि मदु धकाः छकः मिखा तक ब्वयाः नं स्वयामच्वना । फुपिं, सःपिं व दुपिं नेवाःतय्सं बांलाःगु व्यवस्था याःसां झी औसत नेवाःतय्सं नकतिनि धलानयानाः दयेकाःगु छेँया बारेया खँ । व हे बाज्याया बिरासतय् वःगु निआना दूगु छेँ नं प्यकः कुचायानाः स्वहाने छपु हे धंकेमछिंक अंशवण्डायानाः काय्जुयाया गर्व यानाच्वना । भ्वखाय् ब्वइगु अले अज्याःबलय् अज्याःगु संरचना गुलि खतराजन्य जुइ धकाः बिचाः तकं मयानाच्वना ।

झीसं छु जक मयाना । प्यआना स्वयाः चिकूगु जग्गा बण्डा जुइमखु धइगु नियमयात लथ्याना, प्यआना स्वयाः चिकूगु छेँ पास यायेमखु धइगु नियमयात जिमित लगेमजू धया । छेँ दनेबलय् खाली जग्गा त्वःतेमाः धइगु नियमयात नं झंगः ल्हाना, वडाकार्यालयया कर्मचारीयात भचाभचा नका । नितजाः वनकि क्यान्टिलेभर पिहाँ वयेमाः, हरेक तल्ला बागूफुट ल्हानाः ल्हानाः पिहाँ वयेमाः । जग तयेबलय् उलि याःसा गाः थुलि याःसा गाः धकाः इन्जिनियरयात स्यंजुया, ठेकेदारयात कंजुया । थथे यानाः झीसं थः च्वनेगु थाय् छआना स्वयाः म्हो जग्गाय् झ्याः मदयेक, निभाः वमयेक, न्हय्त स्वहाने गयेमायेक धस्वाका । थम्हं ध्यबा फुकाः धराप दयेकाः उकिइ च्वनाः झीसं झी बाज्या अजिं बियाथिकूगु सभ्यताया लिलाम याना । लँय् जुइपिन्सं नं “यो त पक्कै नेवारको घर हुनुपर्छ” धकाः गिजेयायकेगुयात झीसं थःगु पहिचान दयेका । सु त्यात सु बुत, आः हिसाब किताब यायेमानि ।

मदुपिं नेवाःतय्गु खँ मेगु हे दु, उमिसं दयेक मफुगुयात थन मस्वाये । थन दुपिनिगु जक खँ ल्हायेगु खःसा दुपिन्सं थःगु बजेटया गुलि हिस्सा थः च्वनेगु छेँया निंतिं खर्चयायेगु धकाः हिसाब मयाना । मेगु न्हयागुलिं खर्च जू, माःथाय् माक्व खर्च मजुल । खर्च नं माःथाय् माःथे मजुल । छेँ तखाक्क दनेगुलिइ धेँधेँबल्लाः हे जुइ त्वालय् झीथाय् तर बांलाक्क, बल्लाक्क अले छिंक दनेमाः धकाः धायेगु अले धाःगु न्यनेगु धैर्य झीके मदयावन ।

याःसा यायेफूगु यक्व दु । याना नं क्यंगु खः सिउपिन्सं तर उकियात अधिकांश नेवाःतय्सं अनुशरण यायेमययेकल । निम्ह दाजुकिजा नापं च्वनेमफइगु जुसेंलि छम्हस्यां मेम्हसित बियाः थः भचा तापाक्क छेँ दनाः च्वंवंसा नेवाःतय्गु बस्ती नं तःचाकः जुइगु जुइ । थःगु छेँ नं दुनेत्वालय् दनाहेच्वनीगु जुइ । अथवा स्वम्ह प्यम्हस्यां सामुहिक सुविधासम्पन्न छेँ दनाः फ्ल्याट सिस्टमं अलग अलग परिवारिक जीवन हनाच्वंगु जूसा छेँ नं दइगु चकनाः म्वाये नं दइगु । तर झी बाज्या अजिं छु वासः नकाथिकल झीत कि झीत निकु जक हाकःगु छेँ जूसां थःगु नामय् हे लालपूर्जा माः । परिवर्तनया खँ ल्हातकि परम्परायात पंगः दयेकाः थःगु हे प्रगतिया लँय् पःखाः थनाच्वना । लिच्वः झीसं खना हे च्वना ।

जूगु जुइधुंकल । लिहाँ वइमखुत । तर थ्व वःगु भुखाय्यात छगू पाठ कथं कयाः आवंलि झी नेवाःतय्सं थः च्वनेगु छेँ दयेकेबलय् आधारभूत सुविधा व भुकम्प प्रतिरोधक यानाः दयेकूसा आःथें थःगु जिवंकाछिया मिहेनतया कमाइ चा जूगु व थः मनूतलिसे मत्यवं बायेमालीमखु, थुलि खँ न्हूगु पुस्तां वाःचायेकेफत धाःसा हानं वइगु भुखाचं नेवाःतय्त थुभनं ल्हाकाच्वनेमालीमखु जुइ ।

 Published in Page 3, on May 11, 2015

Thursday, May 7, 2015

20150506 नेवाःयात माःबलय् नेवाःत मजाःसा सु जाइ?

राजेन मानन्धर

थःथिति धइगु थःत मछिंबलय् ला खःनि । थौं झीत मछिनाच्वंगु दु । पिनेच्वंपिन्सं स्वयेबलय् नेवाःत धइपिं थःच्वनागु थाय्यात राजधानी दयेका देय्या धुकूया ताःचा हे उमिसं जँय् स्वचाकातःपिंथेंच्वं । तर थौं थ्व हे स्वनिगलय् च्वंपिन्त छछाः नं नयेत समस्या वयाच्वंगु दु । भुखाचं उमि छेँ दुन, ध्यबा ल्हातिइ दूगु मखु, नयेगु भकारि दूगु मखु । उकिसं यक्वस्या ला थःजहान परिवार मदयेकाच्वनेमाल– गुलिस्यां काय् म्ह्याय् मदु, गुलिस्यां मांबौ मदु, गुलिस्यां दाजुकिजा तःकेहेँ मदु । मदु ला मदु, दुपिनि व मदुपिन्त सद्गत यायेत तकं ध्यबा मदु । थ्व दुखया बर्णन शब्दं यायेफइमखु, थःत मजुइकं गथेजुइ धकाः तकं धायेफइमखु ।

थज्याःगु इलय् गुलि साहु महाजन धायेकाच्वंपिं थौं लँय् बँय् पाल ग्वयाः च्वनेमाःगु दु । वसः छगु हिलेगु मदु, नयेगु त्वनेगु तकं थेगान मदु । अझ उगु हे पाल नं इलय् थासय् कायेमखनाः लागिमिगि चायेमाःगु दु । थ्व दुख नेवाःत धइगु करोडपति धकाः धयाजुइपिं पिनें वःपिन्सं गनं थुइ ? पिनें वःपिनि ला घ्वाराक्क छेँ छकः सनकि प्वःपी मुनाः वनेत तयार जुइ, उमिगु हे सरकार । सरकारं म्हुतुइ क्वाःलः तकं लाके मखंपिं स्वयाः उमित नी व्यवस्था यात, उमि ला लस्कार मुनाः वन । झी ला अथे वनेथाय् नं मदु, झी थनया आदिवासी जुयाच्वनापिं आकसं कुतुंवइला धकाः जक पियाच्वनेत बाध्य जुल ।

छखे येँ, यल व ख्वपया साँस्कृतिक सम्पदात दुनावंगु दुसा मेखे शहरं पिने बुङ्ग, ख्वना, थसि, चापागां, सुनागू, लुभु, हरिसिद्धि, सक्व, किपू, पांगा इत्यादि थासय् भुखाचं झं न्याकूगु दु । अनया शुद्ध नेवाः वास्तुकलाकथंया छेँ चाद्वँथें बँय् चातावानाच्वंगु दु । अथे धइगु नेवाः कला, संस्कृति वास्तुकला नं चातावानाच्वंगु दु । उमि थःगु छ्यं तक ला ल्ह्वनेमफु, छेँ ल्ह्वनेगु कल्पना गुकथं याइ । उमिगु व मौलिक सम्पदा छकः तन धायेवं अमेरिका व चीन हे नापजानाः वःसां हानं म्वाइमखु । झीगु अस्तीतव बाखनय् जक सिमित जुइ ।

थज्याःगु खँ देय् सरकारं थुइमखु, थ्व खँ झी सकस्यां सिउ । थज्याःबलय् सुनां छु यायेफइ धकाः मतिइ वनीगु स्वभाविक खः । लसताया खँ धायेमाः आः झी नेवाःत आः मथ्यंगु थाय् मदु धाःसां जिल । अमेरिका धाःसा अमेरिका, जापन धाःसा जापान, धइथाय् तक झी थः मनू दूगु जुल । वय्कःपिं नं अन थी थी संस्था चायेक अनच्वंपिं नेवाःतय्त संगठित यानाच्वंगु दु, उपिं संगठित जुयाच्वंगु दु । इलय् ब्यलय् उमि नेवाःमुना याइ, नेवाःभाय् व तजिलजिया बारे गोष्ठी सेमिनार याइ, ततःपँगु पत्रिका नं पिकाइ । नेपालय् मखुसां थ ःगन च्वना अन हे थःगु कथंया नेवाःतय्गु नेपाल सिर्जना याइ । उकिसं हानं हाः हलिं नेवाः गुथि धकाः संसारया हे दक्व नेवाःत छथाय् जुइत संस्थागत प्रयास नं जुयाच्वंगु दु धकाः धाःगु न्यनाः जिपिं थनया नेवाःतय् किसिन्हाय् जुयाच्वन ।

थुकिं क्यं गन नेवाःत दु, अन नुगः स्वां ह्वःपिं, नेवाःत, नेवाःभाय्, धर्म, संस्कृति व तजिलजिया मतिना याइपिं दु । उपिं थः नेपालय् मदुसां नेपालय् नेवाःतय् अथे जूसा जिउ थथे जूसा जिउ धइगु चिउताः दु । शारीरिक रुपं थः नेपालय् च्वनेमखंसां मन न्ह्याबलें उपिं नेपालय् हे लानाच्वनी । उमि ज्यां फुर्सद दतकि फेसबुक इत्यादि सामाजिक संजाल मार्फत नेपालय्च्वंपिं नेवाःतलिसे स्वापू तयाच्वनी, सहलह ब्याकच्वनी, सल्लाह बियाच्वनी । अज्याःपिं नेवाःप्रेमी नेवाःत विश्वया थी थी थासय् दइगु धइगु झीगु भाग्यया खँ नं खः ।

उकिसं थी थी देसय् अन च्वनाः जीवन हनाच्वंपिं नेवाःतय्गु थी थी खलःपुचः दुधइगु न्यना, ब्वना । वय्कःपिं येँयाः, म्वहनि, स्वन्ति इत्यादि नखःचखःबलय् जात्रा याता धइगु न्यनेदु । वय्कःपिनि नेवाःत, नेवाःभाय्, नेवाः धर्म–संस्कृति, इतिहास, राजनीति इत्यादिइ तसकं चिउताः दु । उकिं इलय् ब्यलय् नेवाःतय्सं अथेयायेमाल थथेयायेमाल धकाः थःम्हंसिउगु छ्याता इमेल, फेसबुक मार्फत छ्वयाहयाच्वनी । थः नेपालय् मदुसां नेवातय्गु नुगलय् दूगुया चिं खः थ्व ।

खः वय्कःपिनि नं छुं बांलाःगु स्यल्लाःगु न्यानाः थःगु जीवन अनया जीवनस्तरय् थ्यंकेगु म्हगस दइ, त्यासा कयातःगु दइ, पुलेमाःगु थाय् दइ, छेँ न्यायेमाः, गाडी न्यायेमाः, मस्तय्त ब्वंकेमाली, थाय्कथं म्वायेत थी थी थासय् खर्च नं यायेमाली, । तर नं थन दु धइगु व अन मदु धइगु वथें जुइमखु । उकिसं थन थःगु स्वंगू पुस्ताया कमाइ तयाः दयेकागु वा बाज्या अजिपिन्सं त्वःताथिकूगु छेँ मदइगु, अझ थःथाय् छेँय् कमेयाइम्ह मनू हे भुखाचं ल्हानाः मदइगु थज्याःगु दुःखं ला वय्कःपिन्त कःगु दइमखु ।

दुपिं गैरनेवाःतय्सं ला नेपालीतय्त धकाः उलि थुलिया राहत बिल धकाः समाचार ब्वना च्वना । उमि नं थः थःगु समुदाययात अथे छ्वयाहल थथे छ्वयाहल धइगु ब्वनेबलय् जिमि नं ला दु नि धइथें नुगलय् वइ । मदुला खहे मखु ।

तर दुःखया खँ धाये ला छु धाये । भुखाय् ब्वःगु झिन्हु दयेकाः नं झी नुग चकंपिं विदेशय् च्वंपिं नेवाःप्रेमी नेवाःतय्सं स्वनिगलय् च्वंपिं नेवाःतय्गु निंतिं थथे यायेत्यना धकाः धाःगु ब्वने न्यनेमखंनि । मन मदुगु पक्का हे खइमखु, धन मदुगु नं ला मखुत । आः थन सुनां छु यायेमाःगु खः व मजुयाः जक अनया ग्वहालि थन वयामच्वन धकाः थन थुइकाच्वंगु दु । वइगु खँ पक्का हे खः । थुकिया निंतिं थन च्वंगु नेवाः संघसंस्थातय्ं व अन च्वंगु थी थी स्थानीय नेवाः खलपुचःतय्सं समन्वय जक यायेमालाच्वन । अले छम्ह नेवाःनं नेवाःतय्त मछिंबलय् थथे छुं बिल धइगु न्यने जक दुसां मन तयेगु थाय् दइ ।

Published in www.newanewsonline.com on 2015 05 06 
Can be found at: 


न्हू सतकयात हानं भीमफेदी थें मृत शहर यायेगु ला?

  राजेन मानन्धर निद्वःदँ पुलांगु सभ्यताया इतिहास दूगु थ्व स्वनिगःया दकलय् तःधंगु बजाः लागा थौंया न्हूसतक वा न्यूरोड खः । थी थी राजनीतिक परिव...