राजेन मानन्धर
भावना केन्द्रय् दुहाँ वनागु च्याक्वःगु सुथ । न्ह्यलं याकनं चाःगु ला सुद्र्यःया न्ह्यः वयाच्वंगु ला । दनागु ला जि व हे इलय् अले ध्यान च्वनेत धम्महलय् फ्यतुनागु नं व हे इलय् । तर थौं गथेखेसे, हसंमसं धाःथें, मन थातय् मलाःथें । ध्यान च्वनाच्वनाम्हस्या ध्यान छखेछखे – मिखा तिसितकि मनूत झ्वःझ्वः छुनाः दान बिउवयाच्वंपिं, जिगु गुलुपातय् न्ह्यंगु मखु, न्ह्याक्व लिकाःसां प्वंगु मखु, गज्याःगु थ्व । मन धयागु धाथें विचित्रका ।
जलपान यानाच्वँतले नं मनय् थ्व हे खँ जक । म्हय् चिवर थाःगु मखु, सुलुसुलु कुतुंवःथें, गबलें छ्वासुथें, गबलें क्वातुथें । नयागु नं कथुं मकाःथें , ननं फूगु मखु । यःसां मयःसां बल्ल देय्मा सुचुल । सिलासालाः थासय् तयाबिया । मन थासय् तयेफूगु मखु । फूगु मखुया खँ मखु, लूगु हे मखु । छु जुइमाःगु व ला जूगु हे मखु ।
थाहाँ वना । धम्महल थौं न्ह्याबलेंथें शान्त मजू । दक्व व्यस्त, छु छु यानाच्वन । अले तिनि होस दत । अँ, थौं जि भिक्षाटन वनेमानि । भिक्षाटन – थ्व शब्द हे जिगु लागि न्हूगु – जीवनय् थ्व शब्द जिगु जीवनया लिसे दकलय् न्हापां थुलि सतिल । धाथें धायेगु खःसा थ्व शब्द थौं तिनि जिगु लागि शब्द जुल – सार्थक शब्द । २५०० दँनिसें जिगु जुइत पियाच्वंगु शब्द । थ्व शब्द जिगु जूगुया कारण – पद्मावती महाविहार नःबहाल यल व अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध भावना केन्द्र बुद्धनगर येँया मंकाः ग्वसालय् २५५८कःगु बुद्धजयन्तिया लसताय् जूगु अल्पकालीन दुर्लभ प्रवज्या सहितगु झिन्हुया सतिपठ्ठान विपस्सना ध्यानय् ब्वति कायेगु सौभाग्य चूलात जितः । धाथें, जिकय् संस्कार हे दूगु मखा जुइ ।
च्यान्हु तिनि दत म्हय् म्हासुुगु वसः च्वंवःगु । चीवर घय्सुयातये हे मसःनि । आः हानं पारुपन धकाः म्हय् स्वताक्क न्ययाः जव याक्वय् कताकातयेमाःगु । अथे यानाः हे भिक्षाटन वनेगु हँ । बांलाक कताके मसलकि चीवर छपुं जनी ब्यनेथें ब्यनावनी हँ । थः चीवर ज्वनेला, पात्र ज्वनेला, लँय् दान बिउवःपिं स्वयेला, लँय् लुफिं हाइ धकाः स्वयेला । छम्ह धुंकाः मेम्ह योगीयात अनया श्रामणेरपिन्सं पारुपन याकाच्वन । छम्हसित याकेत हे १५ मिनेट धइथें माः । जिगु तुति थरथर खानावल । नुगलय् धौबजि वालाच्वन । बल्ल बल्ल च्यान्हुतक थःगु माकः नुगःलिसे ल्वाल्वां भतिचा थातय् तयेसल, तयेफत । आः हानं पिहाँ वनेगु धाल । मयः धाःसां संसार स्वये माल । ग्व, मन जक चाःहिइके थें जुइगु खः ला ? पिनेया संसार खनकि व हे संसारय् भुले जु हे जुइ नि । अले हानं ध्यान च्वनेगु पाखे मनयात चिनातये फइला ? कमसेकम झिन्हु ला थातं च्वनेदुसा जिउगु खः ।
जिगु पारुपन यायेगु नं पाः वल । जुल । थःगु मनयात चिइथें म्हयात नं इक्कधिक्क तकं संके थाकुइक चिनाः कुहाँँ वना । लुखाय् न्ह्यःने झ्वः छुना । जिगु ल्हातिइ नं पात्र छगः तयाबिल – न्हूगु, हाकुगु । प्वंगु जूसां झ्यातु ताल । जीवनय् दकलय् न्हापां जिगु ल्हातिइ पात्र च्वं वल । जि धन्य जुल । थःगु ल्हातिइ छुं अज्याःगु जिम्मेवारी च्वंवल, गुकिया निंतिं जि योग्य हे जकं खःला मखुला धयाथें ।
नीन्याम्ह जिपिं । लुखां पिहाँ वनेत्ययेकाः झ्वःलिक्क च्वनाच्वंपिं दक्वस्यां जिगु ल्हातिइ च्वंगु पात्रय् दान तयाबियादिल । जिं खनाच्वन, व दान जिगु पात्रय् मखु मुकं नेपालय् न्ह्यानाच्वंगु बुद्ध शासनयात । थज्याःगु ज्ञान जिं दत्या तक थेरबाद बुद्धधर्मया स्नातकोत्ततर धकाः ब्वनाच्वनां नं गबलें मवः । जिं ज्ञानी जूथें च्वन, बुद्ध जूथें च्वन । प्रत्येक दाताया छगः छगः ध्यबां धयाच्वन, न्हनावनीमखु थन आः बुद्धशासन । पलाः न्ह्यानाच्वन – जवगु न्ह्याका, खवगु न्ह्याका यानाः । जिगु मिखा बँय् , लँय् वक्वसिया मिखा जिकय् , जिगु वसतय् जिगु पात्रय् ।
च्यान्हु लिपा जिं थ्व मनूतय्गु संसार खनाच्वना । शंखमूलया ताँ वल, पुल । न्ह्याबलें कलेज वनेगु थ्व लँ थौं न्हूगुथें, थ्व लँया निंतिं जि हे न्हूम्हथें । लँय् मनूत म्वःम्वः , सुयां मलाः । लाःसा दक्वस्या अफिस वनेगु ई जुइ । थ्यंकेमानि, मथ्यंकूसें मजिउ । अन मथ्यन कि गनं थ्यनीमखु । मनूतय् थ्यंकां जक मगाः, मेपिं स्वयाः न्हापा हे थ्यंकेमालाच्वंगु दु – मेपिन्त घ्वानाः, त्यलाः जक मखु, मेपिन्त न्हुयाः अले उमिगु द्यःने गयाः हे छाय् मजुइ । न्ह्याम्ह न्ह्याथासं वंसां आखिर वनेगु ला अने हे ला खःनि । हथाय् जुल धायेवं याकनं वने मछिंगु, काःवा धाःसां काः मवइगु । व हे थाय् , व हे लँपु । अय्नं मनूतय् हथाय् । जिगु जवय् पाखे लाःगु दिपं जितः स्वयाच्वन । धयाच्वन, “हथाय् चायेमते, अले फुसा मेपिन्त नं हथाय् चाये म्वाः धा” । जिं धाःगु छाय् न्यनी थन, याकनं थ्यनीमखुसां हथाय् चाःपिन्सं । जि थःगु मतापय् , लँ थःगु मतापय् ।
पलाः थःगु मतापं वनाच्वन, किपालु लिउ लिउ वयाच्वन । न्हाचः तक मतिइ वयाच्वंगु खः, जि आः नेपाःया हे दकलय् यक्व बौद्धत दूगु यल देसय् वनाच्वना । जि, जिगु वसः अले जिगु पात्र खनकि दक्वस्या मिखा श्रद्धां झूचाइ जुइ, काचाकाचां थःके छु दु बिइ हइ जुइ — सुजाताया खिर, सोत्थियया घाँय् वा अनाथपिण्डिकया जेतवन विहार । न्ह्याम्हस्यां न्ह्यागु बिउसां जिगु संघयात, संघ ल्यंसा धर्म ल्यनीगु, धर्म ल्यंसा बुद्ध ल्यनीगु । जिगु ल्हातिइ च्वंगु पात्रय् छु छु कुतुंवल, जिं स्वयाच्वना ।
न जि लय्तायेत खः, न नुगः मछिंकेत । तर छखे मनय् खँ म्हिताच्वन – त्वःता छ्वया जिं नुगःयात फैजवालं वांगु बनय् फैचा त्वःतेथें । थपाय्धंगु बुद्ध बूगु देय् । मनूत “बुद्ध वाज बर्न इन नेपाल” धकाः हालेत गबलें सः मसू , च्वयेत मसि मफू । छेँखा छेँखा पतिं बुद्धधर्मया न्यातारंगी ध्वाँय् । कन्हय् स्वांया पुन्ही खः धइगु लहना । लँय् ध्वदुक्व मनूत बुद्ध थें, शुद्ध थें ।
तर न्ह्यलय् व ज्वलय् पानाच्वनीगु जुयाच्वन । जिगु मिखा चाल । अन मनूत इसःथिसः जुयाच्वंपिं ला दु, लिमलाःपिं भ्वाँय् भ्वाँय् स्वयावनी, लिलाःपिं पुतुं फ्यतुनाः मिखाया मनोरञ्जन यानाच्वनी । जिपिं भिक्षाटनय् वनाच्वनापिं व अन लँ सिथय् च्वनाः स्वयाच्वंपिनि दथुइ छगू खुसि, छगू समुद्र । काचाक्क सुं वयाः छम्हू जाकि क्वफानाथिकी ला धकाः जिगु मिखा आसाकुति जुयाच्वनी, जिगु पात्र लःलःधयाच्वनी । तर जुइमखु । उलिमछि दुपिं दु अन, तर दुपिं लुयामच्वन जिगु ल्हातिइच्वंगु पात्रं, फुपिं मखनाच्वन जिगु मिखां ।
छम्हनिम्ह लँय् दान बिइत च्वनामच्वंगु ला मखु । तर स्वांया पुन्हीया न्ह्यथुकुन्हु, दछिया लाक्क प्यकः हे भिक्षाटन वयेमफयाच्वंगु इलय्, देसय् बुद्धधर्मया विकास जुयाच्वन धकाः प्यखेरं बय्बय् जुयाच्वंबलय् । जिं मनतयेथाय् लुइके मफयाच्वन । जिगु नुगाः यक्व आसाकुति जूगु ला, थ्व देसय् म्हागूगु वसः पुनावःपिं भिक्षुपिन्त दान बिइमाः धइगु नुगलय् स्वमचाःगु खः ला ? गुलि थाकु खनी प्रवजित जुइगु, बुद्धधर्मया नामय् थःत पायेगु । थ्व पलाः कुसुन्ती वा कुपण्डोलय् न्ह्याःगु जूसा जकं झन् छु गति जुइगु जुइ ?
न्हापा अथेका थथेका धकाः धयाजुयाच्वनापिं भन्ते गुरुमांपिनिगु ख्वाः झ्वःलाक दंवल । थःगु सुखसयलं जाःगु, यःयःगु यायेगु, यःयःगु नयेगु जीवन थ्व हे धर्म धकाः त्वःता वल, थन थथे बौद्धतय्गु त्वालय् प्वंगु गुलुपाः ज्वनाः चाःहिलाच्वन । उपिं दक्वसिगु ख्वालय् जिं थःगु ख्वाःपा खन । छन्हुसां झिन्हुसां जि छेँ त्वःताः संघया दुजः जूवयागु ला अवश्य हे खत । दाता मदुसा संघ गनं म्वाइ ? संघ मम्वाःसा धर्म गनं न्ह्याइ ? माःगु ला भिक्षुपिनि न्हियान्हिथं हे भिक्षाटन वनेमाःगु खः, तर अज्याःगु अवस्था मवयाच्वन, वनेम्वाःलाच्वन । धाथें भिक्षुपिं मेमेगु बौद्ध देसय् थें भिक्षाटन याना हे जक न्हियान्हिथं भोजन यायेमाःसा? गज्याःगु अवस्था जुइ जुइ ? बुद्धया देसय् थेरबाद लिहाँ वःगु सछिदँ दइन धकाः ब्वनाच्वना । थौं राजधानीया दुपिं, फुपिं बौद्धत जुयाच्वनीगु लँय् जिगु पात्र भुग्लुं च्वनाच्वन । बौद्धतय्गु नुगलय् बुद्ध मलुयाच्वन । भिक्षुपिन्सं भिक्षा काः धइगु हे मवयाच्वंगु इलय् छकः छन्हु वःगु खनाः नं थनया बौद्धतय् नुगःया मिखा चायेथाकुयाच्वन । जिगु मिखां खंगु दृष्यं जितः पत्याः याकेमफयाच्वन ।
छु याना ले झीसं वंगु गुइदँ दुने? सरकारया अज्याःअज्याःगु कसा नयाः नं म्वानाच्वंगु थ्व थेरवाद थौंया धर्म निरपेक्ष समाजय् थथे याकःचा । झीगु समाजय् दान बिइपिं मदुगु मखु । छम्हस्यां हे करोडौं वंगु विहार दान बिइफु हँ । तर झीगु समाज? समाज छखे, बुद्धधर्म छखे, भिक्षुपिनिगु संघ छखे । छगू करोड दान बिइ अःपु , छम्ह भन्ते पात्र ज्वनाः वयाच्वंगु खनकि छसुका ध्यबा दान बिइम्ह उपासक दयेके थाकु । त्वाःपतिकं विहार दयेका, सलं सः सफू दान बिया, धाथेंगु बौद्ध समाज दयेकेगु ज्या दिनाच्वन । झीगु बौद्ध समाजय् अःपूगु ज्या याइपिं ला दु, थाकुगु ज्या मजुयाच्वन । सुनां याइगु जुइ ? कन्हय्या बौद्धसभाय् वइम्ह मन्त्रीया फुर्सद दइमखु थज्याःगु ज्या यायेत ।
बुलुहुँ नागबहाल थ्यंबलय् तिनि छुं जूगु आभास जुल – झ्वः झ्व मनूत दनाच्वन, उत्सुकतां जाःपिं, श्रद्धां साःपिं । गुलिस्यां गुलि, गुलिस्यां छु – छतका, नितका, न्यातका, झितका । चकलेट, बिस्कुत, अले छु छु । बियाच्वन, जिगु ल्हातिइ च्वंगु पात्रं कयाच्वन । यः–मयः मदु, गाः–मगाः मदु । जिं दक्व स्वयाच्वना, फगत स्वयाजक च्वना । स्कूलय् वनेत्यंपिं मस्त, सँ कपाय्थें तुइसेच्वंपिं बुराबुरित । दक्वस्यां जिमित पियाच्वन, जिमिगु पलाः उखेपाखे वनाच्वन, जिमित पलाखं हे घ्वानाच्वन, पलाखं हे सालाच्वन । छुं मजुयाच्वंथाय् छुं जुइगु धइगु नं छुं खः । नुगलय् स्वां ह्वःथें जुल, स्वांवा गाःथें जुल, स्वांया पुन्ही जूथें जुल ।
लँय् सिथय् जिमि मां दनाच्वन, व हे पुलांगु ह्यताःगु आलमनिया बत्ताचा ज्वनाः । न्हिलाख्वाः वः वया थौं । झिदँ दत मखनागु नं, अथे हे यच्चुसे, दन्न । म्हिगः तिनि त्वःता वंगुथें । हिस्यायेथें धाल जिगु लिक्क वयाः, “खन ला दान धइगु ? छतका नितका दान बिइगु सा विहारय् वने म्वाः धइगु मखुला ? आः सिल ला दान धइगु ?”
Published in Ananda Bhoomi, May 2014 "Alms beggin : A memory"
No comments:
Post a Comment