ख्वबि

निबन्ध


राजेन मानन्धर


काय्मचा जि । धाइ, काय्मचा जुयाः नं ख्वइ ला७तिस जि मसिउ ख्वइ लाकि मख्वइ । तर जितः लुमं जि तःकः ख्वये नं । सुकुसुक, हिहिलनाः, ह्वाँय्ह्वाँय् । छाय् ख्वइ मनूत७तिस अले मिजंत७तिस छाय् मिजंतय् जक ख्वयेगु भाग्य मदुला ७तिस न जि सुयातं क्यनेत ख्वया, न सुनां ख्व धाल धकाः ख्वया । बस ख्वये वल, अले । अले ख्वया । थःत थम्हं ख्वयेमते धाधां ख्वया । मिखया ज्या ख्वयेगु जक ला मखु, तर थ्व ज्या छता मदुसा मिखा – ग्व । छु यायेत७तिस छु स्वयेत । बांलाःगु यःगु स्वयेगु हे गुलि दु थन ७तिस संसारया धू घानाः पालुक्क ब्वब्व स्यायेत ला७तिस कि यःगु स्वयाः ईष्र्या यायेत, कि मयःगु स्वया घच्चायेत । थ्व मिखा मदुसा थ्व संसारया घाघः घिघः हे मदइगु नि । न यःगु स्वयेमाली, न मयःगु स्वयेमाली । बरु धाथें धायेगु खःसा मिखा धयागु ला ख्वयेत हे खः । ख्वयेनंपिन्सं जक सिउ ख्वयेगुया आनन्द ।

सुख दुख धइगु न्हि व चा । यःसां वयाच्वनी, मयःसां वयाच्वनी । न यःगु ल्यंकातयेफु, न मयःगु हाकुतिना छ्वयेफु । धाइ, सुखय् मातेजुइमते, दुखे आतेजुइमते । धायेबलय् अःपु । सुखय् मातेमजूसा व ला सुखया अपमान जुल । हानं दुखय् आतेमजूसा दुखया अवमूल्यन । म्वाःहिं सुख व दुख धइगु सिउ । मसिउम्ह ला बुद्ध । जि बुद्ध मखु । म्हाः जि बुद्ध जुइ । ग्याः जि बुद्ध जुइ ।

दक्वसित सुख यः, दुख मयः । सुख धइगु हे यइगु, दुख धइगु हे मयइगु । यःगु यइ, मयःगु यइमखु । यः मयः धइगु मदु सा सुख दुख धइगु नं दइमखु जुइ । अथवा, सुख दुख धइगु मदुसा यः मयःया नं अर्थ दइमखु । मनं धयाच्वनी – ए दुख, लिहाँ लिहाँ हुँ, ए सुख, लिहाँ लिहाँ वा । वा धयां सुख वइगु खःसा, हुँ धयां दुख वनीगु खःसा व ला सुख वा दुख हे मजुल । अथे जुयाः ला झी विवश । विवश जुइगु ला जिन्दगी । यः व मयः, सुख व दुखय् थःगु नियन्त्रण मदयाः ला झी हिमी चाइ । थ्व हिमी चायां गुलिसित आत्महत्या याकी, गुलिसिति हानं ल्वाल्वां म्वाकेत कुँथनी । थ्व हे हिमी खः जिगु ख्वया ।

भचा थः धइथे मजुल, ख्वल, भचा थःम्हं याःगु मेपिन्सं मययेकल, ख्वल । गुलि अःपु । ख्वयाबिल, खँ फछ्या । न्हिछि ल्वाःसां हाःसां बुइयः तर छकः ख्वलकि निःसन्देह त्याइ । थ्व गज्याःगु खेल । ख्वबि हे ल्वाभः, ख्वबि हे नियम । याना याना मजिल कि छकः सुकुसुकु याना बिउ, जिइ । जि ला अय्यानाः मख्वया । न जिगु ख्वबिया मू हे सुनां तइ थन । थज्याःगु मू तयेकेगु भाग्य नं ज्वनावयेमाः, भाग्यबादीतय्गु खँ ।

दुख सुख सुया जीवनय् मवइ७तिस जिगु जीवनय् नं वः । छकः निकः बरां प्वलाः ननं बिचाः यायेगु सुख यक्व लाकि दुख यक्व ७तिस माकुगु बरां यक्व लात लाकि फाकुगु ७तिस बरांया सवालय् ला भचा सां थःगु बुद्धि छ्यलेथाय् दु । ख्वला दुनेच्वंगु ह्याउँगु छ्यंगू प्वलास्वयाः तुइसे चुलुसे च्वंसा माकुइ, भ्वइसे छ्याकः जूसा फाकुइ । अझ गुलिं गुलिं बरां ला थुस्स नवइ । तर जीवनय् सुख दुखया रंग दइमखु । अले प्वलेधुंकाः फाकुइथेंच्वन धकाः हानं प्वःचिनाः लित नं तयेमजिउ । थम्हं प्वलेधुंकूगु बरां मनयेगु जीवनया सवालय् कायरता जुइ । अथवा, लिहाँ वनेगु लँ नं ला दइमखु, येँया वान–वे लँथें । माकुगु बरां गुलि त्वःते नं जिं, थःगु बशय् मदुगु फाकुगु बरां यक्व नये नं थ्व जीवनय् । नयेत तयार नं ला जुइमानि । अझ गुलि नयेमानि जुइ ।

यक्व दुख खनागु दु जिं । भौतिक अभाव ला स्वयेमनं तर मगाःगु छुं मलूगु धाःसा यक्व । भौतिक सामानया अभावं जितः मचांनिसें उलि आकर्षण थाःथें मच्वं । वा, धाये, जितः अथे जूगु लुमं मजू । जितः लुमं । मचां निसें जिगु इच्छात पुवनाच्वनी मखु । छगू धुंकाः मेगु, मेगु धुंकाः मेगु । जिगु म्हगस, इच्छा, आकांक्षा बैकया मुद्दती खाताय् थाति लानाच्वनी । ब्याजय् स्याज धाःसा वयाच्वनी, सावाँ पाःजुइ मखु । शायद जिगु जन्म हे अज्याःबलय् जुल जुइ गबलय् इच्छा यायेगु हे निषेध । जिगु इच्छा पुरा यानाबिइपिनि स्टक हे फुइधुंकूगु । स्टक धइगु धुकू वा ध्यबा मखु । अन मदूगु छुं खःसा इच्छा । इच्छा पुवंकाबिइत नं इच्छा माः । व ला इच्छा स्वयाः नं दये थाकु । तःधिकः जूबलय् तक नं तःगु इच्छा सिमाय् हे यगागां ध्वगित । हायावन । मेगु इच्छा बुयावयेत थाय् बिइमाला वन । जिगु इच्छा पुवंका मबिइगु सुयागुं अधिकार । व धाःसा जिं पुवंका बियागु दु ।

दुखय् ख्वया जि । दुखय् मख्वःम्ह सु दइ७तिस जि जक वँय् ला७तिस अले जि जक बुद्ध ला ७तिस दुख ला किचः हे जुल नि । वयां च्वनी । बाखनय् न्यनातयागु, तपुलि माल ला७तिस धकाः बिउसां वयाच्वनी , लं माल ला धकाः बिउसां वयाच्वनी । खिउँथाय् थ्यनकि तिनि त्वःती वं । छकः निकः बरु खिउँगु हे यः धकाः च्वने, लय्ताये । हानं बेमानम्ह जः त्वालाहाँ कंवइ । छंगु लिउने किचः दु, पत्याः मजूसा स्व धकाः क्यनेत जक । थज्याःगु दुखय् ख्वयाच्वनां नं लाः ला७तिस ।

दुखं उलि भनं मख्वयेकू जितः, गुलि सुखं ख्वयेकल । सुख ला गुलि वल७तिस शायद पतिंचाय् हे ल्याःखायेत गाइमखु । अज्याःगु छगू छगू क्षणया मू दयाच्वनी । कोहिनूर हिरायाथें । गन ल्वःमनी व । पत्याः हे मजुइक छकः निकः थः धयाथे जुयाबिइ । थम्हं धइथे मजुइगुलिइ नं छगू दुख दु , वेदना दु, थ्व झीसं सिउ । तर व स्वयाः थम्हं धइथे जुयाबिलकि मेगु दुख दु । व दुखय् हानं आनन्द दु । नुगः हिइगु आनन्द । ख्वखमख धायेगु आनन्द ।

दुख भाःपिइफु । किचः खनाः ग्यायेगु त्वःतेधुन जिं । तर सुख । वल कि वल । लुसि–कापिया खिति पाय्कूगु नं, भिंपू पाय्ग्वःगु नं, ख्यें पाय्ग्वःगु नं, अले जुलं जुलं थ्व पृथ्वी पायेग्वःगु हे नं । गन तयेगु, गय्यानाः फयाकायेगु ७तिस ल्हातिइ फयाकायेगु लाकि गाय् फयाकायेगु लाकि । अले छुयायेगु७तिस घय्पुनातयेगु लाकि, मुलय् तयाः तितिपापा यायेगु लाकि, छकः साक्क चुप्पा नयेगु । थन थाय् का जि वँय् जुइगु । धाथें सुखयात गय्यानाः थासय् तयेगु७तिस अले थः व सुख खनाः लय्ताः धकाः नं गय्यानाः अभिव्यक्ति यायेगु ७तिस जि लय्ताःगु खँ व लसतां गय् यानाः सिइकी ७तिस हानं जिं वयात छाय् धयाच्वनेगु ७तिस न सुख सुयागु इच्छां वइ, न दुख हे । तर सुख वल कि ला, वल नि भाइ । बागमति दछियंक कँलाय् कँलाय् जुयाच्वनी । नवयाः च्वनां च्वनेजिइमखु । तर जब छकः बाः वइ, व वइ, धाथें वइ । भाःपिइमफयेक वइ ।

अज्याःबलय् छु यायेगु७तिस जिं सिउ, जिगु नुगः चिकू, क्यातु, नायु । अज्याःगु नुगलय् छफासः जक सुखं लुयाबिउसां इइपनी, थुनांचुइ, भ्यलुक दइ । जितः जिगु जीवनया अनुभवं दुखलिसे पाचिनेगु ला स्यनाबिल , तर सुयाकें सुखया सामना यायेगु सयेके मनं । सयेके हे मलात । सयेकेमाः थें मच्वंगु ला दहे दु । अथे जुयाः सुखं त्यःवलकि, थिउ जक वःसां जि वँय् चाइ, वाथावाथा कनी । गन तयेगु व७तिस स्यंसा ७तिस तज्याःसा ७तिस तं चाःसा७तिस थाकु सुखया म्हलासाला याये । बरु अःपूगु ला ख्वयेगु खः । अले जि सुख खनकि ख्वये वइ । सुयातं क्यनेत मखु, त्यायेत मखु । बस, सुखयात थःगु नियन्त्रणतय्त, पलख घौछिसां वयागु लुमुगु घय्पुइदुने सुलेत ।

थौं नं जि ख्वया । जिं पिइ हे मफुत । ख्वया, लुधंक ख्वया । सत्य सत्य ख्वया । जिगु मिखां ख्वबि बाःवयेवं तिनि चाल । जि ला ख्वल खनी का । जित सुखं चुपा नयावन खनीका । उकिं जि ख्वया ।

थाय्भु पत्रिका २०७बmउस१ य् पिदंगु