पुष्पराजया अमेरिकाय्

राजेन मानन्धर

यक्व लिपा नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् नियात्रा धकाः न्हूगु सफू दंवःगु दु । छम्ह कवि, व व स्वयाः नेपालभाषा ख्यलय् छम्ह भाषिक न्ह्यलुवाकथं म्हसिकातयाम्ह डा. पुष्पराज राजकर्णिकारजुं थ्वपालय् मतिइ मतयाथें न्हूगु विधाय् थःत प्रस्तुत यानादीगु दु । वंगु पलिस्थाया बाखंब्वनेज्याझ्वःया दथुइ निबन्धकार पद्मरत्न तुलाधरजुं चिखिफ्यनादीगु वय्कःया नियात्रा सफू “जिगु निक्वःगु अमेरिका भ्रमण व स्वानावंगु खँ”मार्फत वय्कलं थःगु सिर्जनाया ख्यःयात न्हूगु विधापाखे नं तब्या यानादीगु जुल । 

झी न्हूगु छुं छगू सफू पिदनकि बासःदँ निसें व हे स्टेरिओटाइप भावना प्वंकेगु चलन दु — थ्व विधाय् झी लिउने लानाच्वन, थ्व पिदंगु बांलात । थुलि धायेवं झीगु दायित्व पुवनीगु थें तायेकेमालाच्वंगु दु । झीके कविता मगाः, उपन्यास मगाः, प्याखं मगाः, निबन्ध मगाः धाधां छु गाः धकाः हे धायेगु मदयावनी । अथेसां गाकेगु पाखे ध्यान वनाच्वनीमखु, ज्या जुयाच्वनीमखु । थ्व हे झ्वलय् मगाः धाधां मगानाच्वंगु नियात्रा पाखे मेगु छगू सफू झी न्ह्यःने दंवल । वइगु धासेंनिसें पियाच्वनागु सफू ल्हातिइ लायेवं मब्वँसे च्वनेमफुत । ब्वनेधुंकाः मनय् छतानिता खँ बुयावल । मच्वसे नं जि च्वनेमफुम्ह । थुकियात समालोचना वा अथे हे छं मधाथे छम्ह सामान्य पाठकया प्रतिक्रियाया रुपय् जक कयादीत जिगु इनाप दु । 

झी नेपाःमि, अले उकिसं मध्यम व उच्च मध्यम वर्गय् लाःपिं नेवाःत अमेरिका वनेधालकि लःलः धाः । वनाच्वंगु हे दु, गुम्हं छु यायेत, गुम्हं छु जुयाः । अन नं छगू नेपाल दयेधुंकल, नेपालमण्डल बनेजुइधुंकल । थज्याःगु देसय् थःगु पारिवारिक मिलनया सिलसिलाय् परिवारलिसें नितान्त व्यक्तिगत ज्या ज्वनाः अमेरिका झाःम्ह राजकर्णिकारजुं थःगु थुगु यात्रायात आखः ग्वलय् थानादिल । छगू न्हयइपुसेच्वंगु, यइपुसेच्वंगु अले हिसिचादूगु लुमन्तिया किपा च्वयादिल । सन्दर्भय् वःगु यात्राया लिसें च्वमिया नुगलय् लेहँलेहेँबुयावयाच्वंगु पुलांगु यात्राया लुमन्ति छगू न्ह्यइपुगु तँसा खः । 

यात्राया दौरानय् वय्कलं यानादीगु वर्णन रोमाञ्चक व ज्ञानवद्र्धक जू । गन वना, सु नाप, छु खन, छु नया इत्यादि सामान्य यात्रीया दैनिक दिनचर्यायात खँग्वलय् हनाः छपु ल्वःवनापुसेच्वंगु शव्द दृष्यचित्रया निर्माण जूगु दु । उकिया लिसें वय्कलं नापालानादीपिं अमेरिकाय् हे बसोबास यानाच्वंपिं नेवाःतय्गु वर्णन जुयाच्वंगु व वर्णन याये आवश्यक मतायेकूपिं पात्रतय्गु जीवनशैलीया झाका थुकिया छगू त्वःफिके मजिउगु पक्ष खः । गुलि चीहाकलं अने च्वंवने हथाय्पिं अने अनच्वंपिं थः मस्तय्त नापलायेत नेपाः त्वःताः अमेरिका थ्यंक वनेमाःपिं बुराबुरित अले हानं अन च्वनाः नं नेपाःयात लुमंकाच्वनेमाःपिनिगु मनस्थितियात थियादीगु दु । अन च्वनीपिनि वा च्वनेमास्तिवःपिनि छगू छगू क्वातुगु त्वह दु । वय्कलं कुला हे दी, “मस्तय्गु निंतिं थन च्वनेमाः धाइगु । यक्व मनूतसें थथे हे धायेगु याः । तर जिं मथू, थ्व मस्तय्गु भविष्य धैगु छु? गज्याःगु भविष्य खः ? गथे ल्हातय् लाइगु खः ? जिं मथू ।”

मुकं ६०पेज जक दूगु सफुतिइ नं तःगु मछि हे लुमंकेबहगु जक मखु ल्वमंकेमफइगु तार्किक व मार्मिक प्रसंगत दुथ्यानाच्वंगु दु । अनया द्यःगः, नेवाः ज्याझ्वः, थः नेवाःभाय् मल्हाइम्ह काय्, नेवाः देय् दबूया आःया अवस्था, अमेरिकाय् मस्तय् मांभाय् स्यनेत बिउगु हःपाः, ज्यलावंम्ह मनूया लुमन्ति, फ्वगिंत, समलिंगित, स्वास्थ्य सेवा, म्ह्याय्म्हं रविशंकरयाके मांबौ लछि अप्वः च्वनेमा धकाः फ्वंगु अले सीमाविहिन विश्वया सौरकल्पना इत्यादि । छपु पुलांगु व छपु न्हूगु कविता नं वय्कःयागु थुकिइ फ्वसा कथं हे लानाच्वंगु दु । 

थन छखें छखें देश काल व परिस्थितियात कयाः छम्ह विद्वान अर्थशास्त्रीया विचारया तरंग वयाच्वनी, छखें छम्ह जिम्मेवार अले म्ह्याय्या तसकं यःम्ह अबुया भावना बाःवयाच्वनी । वय्कःयात वय्कःया विद्यार्थीतय्सं, समाकालीन अर्थविद्तय्सं, राष्ट्रबैकया कर्मचारीतय्सं व भाषाख्यलय् जुयाच्वनीपिन्सं थःथःगु कथं वय्कलं वयेकेबिउगु लागा दुने म्हसियाच्वंगुदइ, तर थन व स्वयाः पाक्क वय्कःया परिवार व पारिवारिक दिनचर्यालिसे ब्वमिपिन्सं वय्कःयात नापलायेखनी । झी दक्वसित वय्कलं थःगु छेँय् हे पाहाँ सःतादिइ, साक्क कौला याकादी । वय्कःलिसेया ब्वमिपिनिगु स्वापू छकलं अनौपचारिक जुइ, क्वातुइ । 

अमेरिकाय् वनाः च्वःगु तम्हसियागु च्वखँ ब्वना । गुम्हस्यां तारिफ याइ, गुम्हस्यां थुकलं बिइ । थुकिया सकारात्मक सन्देश धइगु वय्कलं हे लुमंकादीकथं थौंकन्हय् सेवानिवृत जुइधुंकूपिं बुराबुरित थः म्ह्याय् वा भौया मचाबुइबलय् ग्वहालि यायेत वनी अले अन म्हाइपुकाच्वनी, तर वय्कः धाःसा अथे म्हाइपुमतायेकुसें अनया वातावरणयात आत्मसात् यानाः सकारात्मक धारणा ज्वनाः लिहाँ झाःगु दु । 

हरेक यात्रा च्वमिया थःथःगु शैली दइ, दयावइ । थन वय्कलं छाय्कखः मसिउ छगू खँयात कुचाकुचा थलाः न्ह्यखँ, न्हिखँ अले लिखँ धकाः ब्वथला दिल । अथे धयागु वर्णन व बिचाःयात ल्वाकछ्यायेगु पक्षय् वय्कः मदु । वय्कलं थन थःगु अनुभव व विचारयात नापनापं यंकेगु पलेसा गज्याःगु पृष्ठभूमिइ अमेरिका वनेगु व्यवस्था जुल धकाः धयाः हानं लिखँ धकाः अमेरिकायात कयाः थःगु विचार वा धारणायात अलग्ग हे थाय् बियादिउगु दु ।  अले अथे जुयाः ब्वनावनेबलय् च्वमियागु थःगु निजि विचारयात थाय् फतंफतले न्ह्यमब्वयेगु शैली खनेदु उकिं हे वय्कलं उगु ब्वयात अलग्ग हे लिखँ धकाः तयादीगु खनेदु । 

गनं यात्राय् वर्णन माः, विस्तृत जानकारी माः धाइपिं दइ, गनं मिखां खंगु मखु, मनया भावना उलेमाः धाइपिं दइ । थःथःगु विचार ला दया हे च्वनी । हरेक च्वमि स्वतन्त्र व्यक्ति खःसा वयागु च्वयेगु नं बिस्कं पह दयाच्वनी । ब्वमितय् नं गुलिसितं गज्याःगु यइ, गुलिसितं गज्याःगु यइ । थःथःगु सवाः दयाच्वनी । थ्व नं छगू कथंया पह जुयाबिल । चिचिकाहाकलं माःमाःगु खँ धायेगु, यक्व कनामच्वनेगु । डायरी कथं हे न्ह्यावनाच्वंगु दुसां गनं न्हियान्हिथंया खँ दु, गनं मदु । माःमाःगु, लुमंगु जक च्वयाः सिधयेकादिउगु दु, उल्लेखनीय ताःगु घटनाया जक विवरण बियादिउगु जुइफु । 

नियात्रा व नियात्राया बारे च्वयातःगु ब्वँब्वं आः थुकियात नियात्रा धायेगु थुकियात मधायेगु धकाः हे धाये मसयावन । दक्व यात्राया सफू नियात्रा खः, दक्व नियात्रा छताथें च्वनीमखु, थी थी कथं थी थी शैलीं च्वयातःगु दक्व नियात्रा थः थःगु हे स्वभावं बांलाइ धइगु जिगु तिसिनाखँ जुल । वय्कःया थःगु कथंया शैली दु – सरल, सरस अले दक्वसितं यइकथंया । झ्यातुगु थाकुगु खँ वय्कलं कनामदी । व हे खँ नं अःपुक कनेगु शैली दु वय्कःया । न्ह्याम्हस्यां न्ह्यागु शैलीं च्वःसां थ्व विधाया झीगु भण्डार चिधंगुलिं थुखेपाखे ल्हाः न्ह्यायेमाल धइगु मतिइ तयाः हे थ्व च्वयादिउगु दकलय् च्वछायेबहगु पक्ष तायेका । 

व स्वयाः महत्वपूर्ण खँ वय्कः थज्याःम्ह भाषा, विचार, ज्ञान, शैली व भावना सकतां दुम्ह च्वमिं थःगु सछिन्हु तःहाकःगु यात्रायात छाय् थपाय्जि चिकीहाकलं क्वचायेकादिल धइगु जूवःगु दु । ल्हाः दुम्ह च्वमि अमेरिका थ्यनीगु, नियात्रा च्वये धकाः हे फ्यतुइगु तर बःचा हे हाकः धायेमाःगु सफू जक झीत बिइगु — थुकिया कारण मालाच्वनी, छम्ह ब्वमिं । 

नेवाःभाय्या सफू न्याः मदु, ब्वं मदु जुयाच्वंगु अवस्थाय् वय्कलं थ्व सफूयात आल्पसें हे चिपँ यानाः सितिकं इनेबहगु जक वा न्यानाः स्वथनातइपिनि नं नुगः मस्याइगु दयेकादिइगुया कारणया लिउने नं थ्व हे झीगु ब्वमिपिनिगु अवस्थां वय्कःया अचेतनं ख्वाख्वाःयानाच्वंगुलिं मखयेमाःगु मदु । न्ह्याम्हस्यां सफू च्वयाः कि ध्याकुन्चाय् स्वथनातइ, कि त सितिं हे इनाबिइ । च्वयेगु धइगु थःगु सन्तोष व भतीचा सामाजीकरणया मौका जक जुयाच्वंगु दु । अथेसां मच्वयेगु वा पतिहाकलं च्वयेसिधयेकेगु समाधान मखयेफु । फुपिन्सं ब्वमितय्त प्वाः जायेक च्वयामबिल धाःसा न्हूपिन्सं च्वयेगु हःपाः गनं काइ ? थ्व विषयय् थौं साहित्यजगतया गन्यमान्यपिन्सं गंभीर जुयाः बिचाः यायेमाःगु अवस्था दु । 

Published in Sandhya Times on 2016 04 04