20160218 साहित्यय् फाय्न्टासिया संसार

राजेन मानन्धर

छगू इलय् साहित्य धैगु धर्मया देशना जूगु खः । वयां लिपा च्वयाः समाजयात लँ क्यनेगु कुतः जुल । गरीब किसानं जमिनदारयात कसा नकलकि व साहित्यं समाजयात लँ क्यंगु ठहरेजुइगु छगू बाद दु । छम्ह मिजं पात्रं छम्ह विधुवा मिसालिसे इहिपा याःगु क्यनकि व हानं मेगु सामाजिक विद्रोह याःम्हति तारिफ योग्य धकाः धाइपिं नं दु । गुलिस्यां समाजय् छु जुयाच्वन पाय्छि अथे हे च्वयेमाः धाइ । समाजय् दुखया बाखं च्वये अले व ब्वने गुलि न्हयइपु । करपिनि दुख जूगु ब्वब्वं मिखां सुलुलुलु ख्वबि वःगु हे चाइमखु । संसारय् नं दुख, साहित्यय् नं दुख । अले गन मालेगु ले सुख? शायद थ्व हे न्ह्यसलं हे जुइ मनूतय्त बुलुहुँ कल्पनाया संसारय् लालकायेकीगु । दुखं जाःगु संसारय् च्वँच्वं घौपलख सां दुख मदूगु, थम्हं गबलें भोगेयायेम्वाःगु, मखनीगु सुख सयल व विलासं जाःगु म्हगसया संसार सफूया पानाय् पानाय् मालेगु कुतः हे जुइ शायद फाय्न्टासिया जन्मदाता ।

फाय्न्टासि (अंग्रेजीं ाबलतबकथ, फैन्टसी, फ्यान्टेसी वा फ्यान्टासी । धायेत ला थुकियात स्वैरकल्पना व दिवास्वप्न नं धाः । तर थुकिं साहित्यया विधा कथंया अर्थ बिउथें मच्वं । थुकियात ध्वाथुइकीगु नेवाः खँग्वः मलूतले थथे हे छ्यलेगु पाय्छि जुइ ताया) धइगु आख्यान साहित्यया छगू अज्याःगु विधा खः गन च्वमियात थःगु असिमित कल्पनाया पपू संकेगु स्वतन्त्रता दइ, गुकिं ब्वमिपिन्त सत्य वा यथार्थस्वयाः तापाक्क यंकी । थ्व शब्दलिसे उलि परिचित मजूसां झीगु दक्व धयाथें मचाबलय् न्यनातयागु न्यँकँ बाखंत फाय्न्टासिया उदाहरणत खः । गनं अप्वः गनं म्हो, अज्याःगु बाखनं मस्तय्गु मनोविज्ञानयात अज्याःगु संसारय् विचरण याकी गुगु थ्व यथार्थया कँगालय् थ्व लुइकेफइमखु । झी दक्व फाय्न्टासिया सवाः काकां ब्वलंपिं खः धाःसां पाइमखु । 

अःपुक धायेगु खःसा, वा विकिपिडियाया सामान्य परिभाषाकथं फाय्न्टासि धइगु आख्यान वा फिक्सनया छगू विधा वा जान्र खः गुकिइ जादु वा मेगु पराप्राकृतिक तत्वतय्त मुख्य प्लट, इलेमेन्ट, थीम वा सेटिङया रुपय् छ्यली । थ्व विधा दुनेया तःगु कृतित काल्पनिक संसारय् दयेकी गन जादु व जादुइ प्राणीत दयाच्वनी (Fantasy is a genre of fiction that uses magic or other supernatural elements as a main plot element, theme, or setting. Many works within the genre take place in imaginary worlds where magic and magical creatures are common ) (१)। 

फाइन्डमीनअथर डट कमय् फाय्न्टासि फिक्सन जान्रया परिभाषा थुकथं दु ः छुं गुकिइ अज्याःगु तत्वत दयाच्वनी गुगु यथार्थ मखु, गथेकि जादुइ शक्ति, खँ ल्हाइपिं जनावरत आदि । फ्यान्तसियात मनूतय्सं थःगु चाकःलिं च्वंगु संसार धकाः काइगु नियम स्वयाः तापाक्क वनेगु धकाः चित्रण नं याः (The definition of this fictional genre could be described as something that contains rudiments that are not realistic, such as magical powers, talking animals, etc. Fantasy is often characterized by a departure from the accepted rules by which individuals perceive the world around them )(२)।

मोर्डन फाय्न्टासि सफूया च्वमि सिएन म्यानलभं धाइ, फाय्न्टासिं अप्वः धयाथें अध्यात्मिक तत्वत अतित पाखें काइ, (वर्तमानया सेटिङ्गय् च्वयातःगु जूसां, गथेकि लेविस वा विलियम्सया सफुतिइ) विशेषयानाः छगू मध्ययुगिन वा क्रिश्चियन संसारया खँ हइ (३) ।

साहित्यया उद्भव कल्पना खःसा दक्व साहित्य फाय्न्टासि जुल । अथे खःसां यथार्थय् मन्ह्यनीकथंया कल्पनायात साधारणतयाः फाय्न्टासि धायेगु याः । हानं थन गुलि कल्पना यथार्थ जुइ, अले गुलि यथार्थतकया कल्पना सम्भव दु धइगु न्ह्यसः दंवइ । खयेत ला छम्ह सर्जकया निंतिं यथार्थ व कल्पनाया दथुइ ध्वः किइ थाकु । छम्हस्यानिंतिं कल्पनाय् जक गुगु खँ वइ, उगु मेम्हस्यां यथार्थय् भोग यायेखनाच्वनी । अथे खःसां थ्व कल्पना खयाः नं थ्व धइगु कलेरिज व वर्ड्स्वर्थया फेन्सि व इमेजिनेशन स्वयाः पाः । 

अःपुक धायेगु खःसा सामान्यतः दैनिक जीवनय् जुयाच्वंगु वा जुइफइगु स्वयाः निपलाः न्ह्यःने वनाः बिचाः वा कल्पनायानाः न्ह्यब्वयातःगु आख्यानया विधा हे फाय्न्टासि खः । थज्याःगु समाज व जीवनय् मदइगु, मलुइगु कल्पनाया विचरण यायेत च्वमिं कि जादु वा पराप्राकृतिक वा अलौकिक शक्तियात कारण दयेकाः थःगु मनय् लुयावःगु कल्पनायात साहित्यय् न्ह्यब्वइ । थज्याःगु कल्पना बाखं वा उपन्यासया पात्र, उमिगु म्हगः व वसः, विषय वस्तु व बाखं वा उपन्यासया घटनाया थाय्बाय् वा वातावरण अज्यागु कल्पना वा फाय्न्टासियागु जुइफु । 

न्यँकँबाखं, परिबाखं वा अज्याःगु हे छुं मिथकया आधारय् फाय्न्टासि च्वयेगु चलन दु । थज्याःगु बाखंया पृष्ठभूमि झीसं खनाच्वनागु हे छुं थाय् जुयाः अन काल्पनिक (फाय्न्तास्टिक) पात्र जक नं जुइफु वा थाय् हे अज्याःगु काल्पनिक, गथेकि देवलोक, पाताल, नर्क वा स्वर्ग नं जुइफु । उकिं फाय्न्टासि साहित्यया रुपय् वःसां थुयागु संस्कृति, इतिहास व मध्ययुगीन जनजीवन वा सभ्यतालिसे स्वापु दयाच्वनी । व हे घटना, विषयवस्तुयात आध्यामिक व धर्मया भावं स्वल धाःसा द्यःया बाखं जुइ, धर्मस्वयाः तटस्थ जुयाः साहित्यया मिखां स्वल धाःसा अन फाय्न्टासिया भण्डार दइ । अथवा धाये, अज्याःगु धर्म, न्यँकँबाखं व परिबाखंयात कच्चा पदार्थ दयेकाः थौंया युगया मागयात थुइकाः च्वःगु साहित्य थौंया फाय्न्टासि जुइ ।

थन पात्र, घटना, जीवन वा मृत्यु हे नं अन सांसारिक वा प्राकृतिक नियमया बन्धनय् दयाच्वनीमखु । च्वमिया कल्पनाय् उमिगु जीवन चाःहिलाच्वनी, अथे धइगु च्वमिं थन प्रकृतिया नियमया पालना यानाच्वनीमखु, बरु थम्हं थःगु पात्र जक मखु उमिगु संसारया हे नियमत दयेकी । थुकथं पात्र, घटना, जीवन व मृत्यु स्वयम्या रचनाकार च्वमि जुइ, उमिगु हरेक पलाःया नियम च्वमिया कल्पनाया आधारय् जुइ । न्ह्याथेयानाः धाःसां फाय्न्टासि धइगु मिथ व लेजेण्डया आधारकयाः हे सिर्जना जुयाच्वनी । 

खयेत ला फाय्न्टासि धइगु आः साहित्य जक नं मखयेधुंकल । फाय्न्टासि आः फाय्न्टासि कला, फाय्न्टासि टेलिभिजन, फाय्न्टासि फिल्म व फाय्न्टासि भिडिओ गेमय् तकं चकनेधुंकल । साधारण मिखां स्वयेबलय् आः फाय्न्टासि दुने तःगु उपविधा खनेदःवइ — बाङसियन, कमिक, कन्टेम्परारि, डार्क, हार्ड, हाइ, लो, हिरोइक, रोमान्टिक, हिस्टोरिकल, जुभेनाइल, एपिक, साइन्स, अर्बन, ग्यासल्याम्प फाय्न्टासि आदि । अथे हे फाय्न्टास्टिक, फाय्न्टासि अफ् म्यानर्स व परिबाखं आदि नं थ्व दुने लाः । अथेसां थन फाय्न्टासियात साहित्यया छगू विधाया कथं जक चर्चा यायेगु जुइ । 

फाय्न्टासियात वथेंच्वंगु साहित्यया निगू विधापाखें बिस्कं तयाः स्वयेमाः — विज्ञान उपन्यास व भुताहा (हरर) उपन्यास । थ्व निगुलिं विधा नं फाय्न्टासिथें ज्वलय् म्हंकीगु वा कल्पनाया उडानया हे लिच्वः जूसां थुपिं सैद्धान्तिक रुपं फ्यान्तसि जुइफइमखु । विज्ञान उपन्यासं न्हयाक्व हे असम्भव खँतय्त सम्भव यानाः च्वःसां उकिया च्वमिं विज्ञानया सहारा माली, वयागु कल्पानायात वं विज्ञानं सम्भव जुइ धाःगु धकाः थःत चिइ । अले विज्ञानयात जादुटुना व बोक्सी विद्याया खँ मयः धाःसा फाय्न्टासिया ज्यान हे थ्व खः । वथेंतुं जादुटुना फाय्न्टासिइ दुथ्याइसा हानं मनू सिनाः म्वानावःगु, अतृप्त आत्मा धकाः थः म्वानाच्वंबलय् थःत दुख बिउपिन्त ब्वलासायेगु वा स्यायेगु थज्याःगु ज्या, शारीरिक कष्ट बिइगु अले ब्वनाच्वंपिनिगु सातुवंकेगु, मनय् दूगु शान्तियात न्हापं थातामाता यानाः ब्वमिपिन्त असन्तुलित यायेगु ज्या फाय्न्टासिया पाखें जुइमखु । 

फाय्न्टासिया ज्या यथार्थया फाकुगु ल्वःमंकेत चाकुगु माकुगु काल्पनिक दृष्यया उत्पादन व प्रस्तुत यायेगु खः, नकि द हे मदूगु मनया ग्याःचिकुयात न्हयःने हयाबिइगु । बरु फाय्न्टासि दुथ्यानाच्वंगु थज्याःगु रहस्यमय वा ग्यानापुगु आख्यान वा संकिपायात धाःसा डार्क फाय्न्टासि वा गोथिक फाय्न्टासि धकाः तक धायेफइगु अवस्था दु । थौंकन्हय् चर्चाय् वइगु थज्याःगु फाय्न्टासियात कन्टेम्पोरारि फाय्न्टासि जक धाइपिं नं मदुगु मखु । छु हरर छु फाय्न्टासि धकाः तछ्यानाः धाये अःपु मजू । अःपुक हे थुइकेगु खःसा हरर धइगु फाय्न्टासि मखु, तर हररय् फाय्न्टासि ल्वाकज्यायेफु, फाय्न्टासिइ न हरर दयेफु । अथे हे स्वंगू आख्यानया विधात – रोमान्स, फाय्न्टासि व नोभेलयात नं अथे पखाः थनाः छुटेयायेफइगु अवस्था मदु ।

मेखे फ्रेन्चतय्सं धाः कथं बिचाः यायेबलय् धाःसा अन फान्तास्तिक (fantastique) धकाः दु । थ्व धइगु साहित्यिक व सिनेमाया विधा खः गुगु विज्ञान, हरर व फाय्न्टासिया मिश्रण खः । 

शैलीगत कथं धायेगु खःसा फाय्न्टासियात मेमेगु साहित्यया विधात स्वयाः थुकथं पाःगु धकाः क्यनेफइ कि थुकिइ मेथाय् मदइगु अभिव्यक्तिया स्वतन्त्रता वा कविया स्वतन्त्रता दइ । च्वमिं थःगु बाखंकनेगु कला व शिल्पयात ड्रागन, किल्ला, लाखय्, लसिं आादि न्ह्यब्वयाः वा छगू न्हूगु हे संसारया सिर्जना यानाः ब्वमिपिनिगु न्ह्यःने तयाबिइ । थथेच्वइपिनिगु पूर्वानुमान थ्व हे जुइ कि, ब्वमिपिन्त आः यथार्थया नामय् थम्हं न्हियान्हिथं भोगेयानाच्वनागु जीवन, समाज व संसारया रितिथिति मययाच्वंगु दु । उमित मेगु छुं मालाच्वंगु दु । उकिं ब्वँमिपिं थः हे यथार्थं तापाक्क वनेमास्तिवःपिं जूगुलिं गुलि च्वमि यथार्थ स्वयाः तापात, ब्वँमिपिनिगु इच्छा पुवंगु ठहरेजुइ ।

यथार्थ धइगु वैज्ञानिक व तर्कसंगत जुइ धाइपिन्सं फाय्न्टासियात प्राचीन वा मध्ययुगीन तायेकी । न्हियान्हिथंया जीवनं उकुसमुस धाःपिन्त थुकिं यथार्थया जीवनत घौपलख सां कल्पनाया संसारय् यंकी । उकिं शहरी वातावरणय् थौंया २१औं शदिया मनूतय्सं कल्पना याइगु धइगु नं गां, बांमलाःगु, पुलांगु, अविकसित, तिलस्मी वा जंगली वातावरण हे जुयाच्वनी । उकिसं उमिसं अज्याःथाय् ब्वमिपिन्सं भचा भचा ब्वनातःगु, मचाबलय् न्यनातःगु धार्मिक वा सामाजिक न्यँकँबाखंया प्लट त्याय्कयाः नं थःगु कल्पनायात बाय् बिइ । उकिं ला अंग्रेजी भाय्या न्हापांम्ह म्हसिउम्ह च्वमि जोफ्रे चसरं सामान्य जनजीवनलिसे स्वापु मदुगु खँयात फाय्न्तासे (fantasye ) धाःगु ।

साहित्यय् फाय्न्टासि गबलय्निसें शुरु जुल धइगु न्ह्यसः वइमखु जुइ, छाय् धाःसा साहित्ययात साहित्यया रुपय् म्हसिके न्ह्यः थ्व धइगु हे फाय्न्टासि खः । न्ह्याबलं खनाच्वागु व न्यनाच्वनागुया ला महत्व हे मदु । गनं धाःगु मन्यनानिगु, मखनानिगु व जुइफइमखु धकाः धयातःगु गनं जुल धकाः च्वयाःतगु खनकि तिनि मनूतय्गु ध्यान साली, उमित यइ । थ्व हे सामान्य मानवीय स्वभावयात कय्च्यानाः न्हापा न्हापा आदिम कालय् मनूतय्सं थःगु कल्पनाशीलताया ब्वज्या यायेत फाय्न्टासिया प्रयोग यात जुइ । राजनीति, कालबिल इत्यादिया लिखोट लिपा यदि पुलांगु स्वयाः पुलांगु छु मनोविनोदलिसे स्वाःगु साहित्य धायेबहगु खँ लुत धाःसा व फाय्न्टासि हे जुइगु सम्भावना यक्व दु । क्रिश्चियन धर्मलिसे स्वाःगु यक्व खँत, झीगु हे महाभारत, रामायण, जातक अवदानया बाखंत घटना विवरण साहित्यया मिखां स्वयेबलय् फाय्न्टासि हे खः । झीगु ध्वंच्वलय्चिया बाखनय् स्वहानेय् कुतकाथिकूगु ह्यंग्वाः चुकं ‘हं’ धाइगु न्यबलय् गुलि रोमाञ्चक जुइ, अबलय् अथे नं जुइला धकाः मनय् तर्क यानाच्वने लाइ तकं मखु झी । उखे होमरया ओडिसी, अल्लाहदिनया मत, अलिबाबाया खुँत, ला छु एलिसेज एडभेन्चर इन वण्डरल्याण्ड तक अले उकुन्हुतिनि संसारय् हे तलहका मचेयाःगु ह्यारि पोटर, थ्व दक्व गनं गनं फाय्न्टासिया हे पुलांगु व न्हूगु रुप खः । न्हापा बांलाःगु स्वयाः बांलाःगु स्वयेत फाय्न्टासिइ दुहाँ वनी, आः थौंकन्हय् विज्ञान व विनास स्वयाः तापाक्क वनेत मनूतय्सं फाय्न्टासि ल्यइ । युग हिल, तर फाय्न्टासि तना मवं । 

थन अंग्रेजी साहित्यय् फाय्न्टासिया नां दंगु छगू निगू दसु बिइगु जुइ । शेक्सपियरया “मिडसमर नाइट्स ड्रिम (१५९७)”, जोन रस्किनया “दि किंग अफ द गोल्डन रिभर (१९४१)”, जर्ज मकडोनाल्डया “दि प्रिन्सेस एण्ड दि गोब्लिन (१८५८)”, लेविस क्यारोलया “एलिसेज एडभेन्चर इन वण्डरल्याण्ड (१८६५)”, एच जि वेल्सया “दि वण्डरफुल भिजिट (१८९५)” व विलियम मोरिसया “दि वाल एट दि वल्र्ड्स इण्ड (१८९६)” आदि सफूत पिहाँवल । वयां लिपा नीगूगु शताब्दीइ थ्यंबलय् राजनीतिक कारणं साहित्यय् लिच्वः लायेवं थज्याःगु साहित्ययात ब्वनाः ल्वःमंकेगुकथंयागु वा निम्नस्तीय साहित्य धकाः पल्प म्यागाजिनय् सिमित धयाथें जूवन । साहित्यकारतय्त यःसां मयःसां थज्याःगु फाय्न्टासि आख्यानयात अमेरिकाय् व बेलायतय् न्यंक प्रचार यायेत धाःसा अज्याःगु म्यागाजिनं ज्वःदुगु योगदान हे यात । धाइ, अबलय् तिनि न्ह्याम्हं साहित्य ब्वनीपिं जुल । 

अनं पिला १९३२य् रबर्ट इ हवर्डं ‘कनन दि बारबारियन’ धइम्ह छम्ह पात्र सिर्जना यानाः वयागु बाखंत “वेइर्ड टेल्स” धइगु म्यागजिनय् प्रकाशित यायेवं थुकिया छगू तहया चर्चा जुल । १९३७–१९५४य् जे आर आर टोल्किनं होब्बिट व “दि लर्ड अफ रिङ्स” च्वल, १९५०य् स्वर्ड एण्ड सर्सरी आख्यानया रुपय् फाय्न्टासि च्वयेगु न्यनावन । अथे हे सि एस लेविसं १९५४य् “क्रोनिकल्स अफ नारनिया” च्वयेवं व हानं १९६८य् उर्सुला के लेगुइनं “ए विजार्ड अफ् अर्थसी”या श्रृंखला च्वयेवं फाय्न्टासियात साहित्यया रुपय् हानं स्थापित यायेत अःपुल । 

ब्रेन स्टेब्लफोर्डया बिचाः कथं फाय्न्टासि धइगु सन् १९७०या दशकय् तिनि छगू लेवल वा वयस्क साहित्यया प्रख्यात कर्मशियल जान्र कथं स्थापित जुल (४)। 

।

आःया २१औ शताब्दीया खँ ल्हायेगु खःसा आः नं थज्याःगु फाय्न्टासि सफूत यक्व पिदनाच्वनी, तर सफूया रुपय् स्वयाः नं उकियात फिल्म दयेकेवं यक्व प्रचार जुइ । उकुन्हु तिनि हे जक पिदने क्वचाःगु जे के रोवलिङयागु “ह्यारि पोटर”या श्रृंखला अज्याःगु हे संसारयात चकित याःगु फाय्न्टासि सफू खः, गुगु आःत ४५करोड प्रति विक्रि जुइधुंकल धाइ । 

फाय्न्टासिया विषयय् थेसिस याःम्ह टेरेजा हाभिरोभया बिचाः कथं नं नीगूगु शताब्दीइ फाय्न्टासिया इतिहास तिफ्यायेथाकु छाय् धाःसा थ्व तःगु जान्रतलिसे ल्वाकज्यानाच्वंगुदु अले थःथवय् नं स्वानाच्वंगु दु (गथेकि फाय्न्टासिया स्वापु, आ फिक्सन, यूटोपिस्ट टेक्स्टस व हरर बाखंत) (५)। 

संसार हे चिकीचा धंगु गांथें जुइधुंकल धकाः न्ह्याम्हस्यां धायेगु याः । अथे धइगु छगू थासय्या विकास, निर्माण व विचार आः संसारया गुगुं थासय् थ्यनेत ताःई मकाः । अथे खःसा साहित्य ख्यलय् विश्वय् गज्याःगज्याःगु जुयाच्वंगु दु धइगु नं नेवाः च्वमिपिन्सं मसिइमाःगु मदु । 

नेपाली भाय्या साहित्यया खँ ल्हायेगु खःसा उमि आख्यानया शुरुवात धइगु हे थज्याःगु संस्कृत, लोक परम्पराया अनूदित व अनुकृतिमूलक धाराया आलौकिक, दन्त्यकथात्मक, कल्पना प्रधान आख्यानत मनोविनोद यायेगु हेतुं विकसित जुल (६)। तर थ्व धइगु उपन्यास मदुनिबलय् झीगु शास्त्रीय लेखन वा भारतय् चलनचल्तीइ वःगु विधाया नक्कल जक जुल । फाय्न्टासि हे च्वये धकाः च्वयातःगु मजुल । लिपा उमिसं थज्याःगुयात उपन्यास विधाया विकास जुइन्ह्यःया चरण जक खः धकाः यथार्थया लँपु मालाजुल ।

थौकन्हय्या फाय्न्टासि धइगु न्हापान्हापा च्वयातःगु दन्त्यकथा मखु । विषय वस्तु वहे जूसां आःया प्रस्तुतिकरण धइगु थौंकन्हय् विकासया नामय् जुयावयाच्वंगु मेशिनीकरण, अति राजनीतिकरण, व्यक्तिवादी संस्कृति, युद्ध, आतंकवाद व साम्यवादया हे नामय् नं गुलि नं विकृति वयाच्वन उकिया छगू विरोध खः । आः फाय्न्टासि च्वइपिन्सं स्वस्थानी च्वइपिन्सं थें मनूतय्गु मन धर्मय् क्वसायेकेत वा शुकबहत्तरीथें मनोरञ्जन बिइत जक मखु, बरु आःया थ्व मानवीय मूल्य म्हो जुजुं वनाच्वंगु समाजयात विहष्कार यानाः उकिया पलेसा धकाः थज्याःगु कल्पनाया उडान न्ह्यब्वयाबिइगु खः । अथेजूगुलिं थुकियात अतियथार्थवाद (सररियालिज्म)यालिसे सतिकाः स्वयेगु याः । यथार्थ च्वयेगुया नामय् समाचार च्वयाः साहित्यया पाठकपिनिगु प्याचाः लंकाबिइफइमखु जूगुलिं आः मिखां खंगु यथार्थ स्वयाः दुहाँ वनेगु अतियथार्थवादी विचाः वःगु खः । उकिं थन यथार्थयात बांलाःगु थाय् दइमखु ।

नेपालभाषाय् थज्याःगु फाय्न्टासि धायेबहगु छुं सुनां च्वयातल ला धकाः झीगु न्ह्यपुइ न्ह्यसः दनीगु स्वभाविक खः । धायेत ला पुनर्जागरणकाल वा चित्तधरया सक्रियता खनेदयाच्वंगु इलय् अभावपूर्ति धकाः च्वयेफुपिन्त झीगु नेपालभाषा साहित्यय् छु छु मदु व व च्वकेगु अले झीगु भाय्या साहित्ययात पिनें सम्पन्न खनेदयेकेगु ज्या जुल धकाः ब्वनातया । तर आधुनिक मिखाकुलिं फाय्न्टासि धायेबहगु छुं अथे च्वयातःगु धइगु लुइकेमफुनि । समालोचकपिन्सं नं नेपालभाषा साहित्यय् फाय्न्टासि धायेबहगु थ्व थ्व सफू खः धकाः क्यनातःगु अथवा झीगु भाषाय् थ्व विधाय् च्वसा मन्ह्याः धकाः तकं नं क्वःछिनाः धयातःगु मलूनि । गनं गनं सुं बाखंच्वमिं यथार्थ स्वयाः पिहाँ वनाः प्रयोगवादी जुयाः हे नं छुं अथे धायेबहगु च्वयातःगु धाःसा मदुगु मफु, तर झीके फाय्न्टासि सफू थ्व धकाः क्यनेत मदुनिगु यथार्थ खः । 

उकिइ मध्ये मदनमोहन मिश्रया “गजिगुलिया म्हगसय् पशुपतिनाथ” छगू ब्यंग्यया कथं कयावातःगु खःसां थुकिइ फाय्न्टासि धायेबवहगु तत्वत लुइकेफइ । मेपिन्सं ऐतिहासिक घटनावलीया आधारय् गथेकि “भृकुटी” च्वयाथिकूसां थुकियात जबरजस्ती हे फयांफक्व इतिहासया बहकयाः च्वयातःगुलिं च्वमि थम्हस्यां कल्पना यानाः नं थः हे काल्पनिक मखुगु संकेत बियावंगुलिं ब्वमिपिन्सं थुमित फ्यान्तसि धकाः आनन्द कयाः ब्वनेगु अवस्था मवल । 

बरु मेमेगु भासं च्वयातःगुयात नेवाःभासय् हिलातःगु निगू सफू जोनाथन स्वीफ्टया “गुलिभरया यात्रा” (अनु. अमरबहादुर तबः, नेसं १०८५) व कनकमणि दीक्षितया “भक्तप्रसाद ब्यांया नेपाः चाःहिला” (अनु. उकेश भुजु, नेसं १११९) मुलतः काल्पनिक यात्रा सफू हे खयाः नं कल्पनाया आधारय् च्वयातःगु जूगुलिं थन धाःसा फाय्न्टासिया सवाः कायेछिं । 

फाय्न्टासि हे जक साहित्य, मेगु साहित्य मखु धायेत्यनागु मखु । तर यथार्थ क्यनेगु धुनय् समाजय् गज्याःगज्याःगु घटना जुयाच्वन उकियात हुबहु अथे हे भ्वँतय् च्वयेगु अले उकियात बांलाःगु धायेगु चलन जुयाच्वंथाय् यथार्थया उकुसमुकुसं पिहाँ वनेत चाहेजूपिं ब्वँमिपिन्त छुं बिइगु दुसा व फाय्न्टासि खः । 

झी यथार्थयात साहित्य धयाच्वना, यथार्थ च्वयेगुया नामय् थःथिति व जःलाखःलाया छेँय् च्येवा कयाः उमि गथेगथे जुल अथे अथे च्वयाः साहित्यकार जुयाच्वना । मेगु, समालोचकपिन्सं यथार्थ चित्रणयात गनं गनं तारिफ यानाबिउगुलिं सर्जकत हे कल्पनाया पपू छुइगु त्वःताः पत्रकारया क्यामरां समाजयात स्वयाः उकिया जक चित्रण यानाच्वन ला धइगु अवस्था वःगुलिं नं गनं गनं आः मनूतय्सं न्हूगु विधाया आवश्यकता जूगु खः । आधुनिकतां भय्बिउगु पश्चिम जगलय् छकलं ह्यारिपोटरं ख्याति काःगुया कारण नं थ्व हे खः । झीसं नं थ्व पाखें छुं सयेकेगु ई वःगु दु । 

झीगु साहित्य थौंकन्हय् मेमेगु साहित्यपाखें गुलि प्रभावित वा अप्रभावित जुयाच्वन धकाः सुंनांनं विश्लेषण यानातःगु मसिउ । सामान्य साहित्यया पाठक जुयाः दुवालेबलय् झीगु साहित्य अंग्रेजी लगायत विदेशी भाय्या समाकालिन साहित्य ला छु, खस नेपाली भाय्या साहित्यया तकं किचलं दायेमफयाच्वंगु झी सकस्यां खनाच्वना । थौंकन्हय् झी च्वमिपिनि यथार्थ च्वयेगु फेसन वयाच्वंगु दु – उकिं च्वयेगुया विषय संविधान, पहिचान, लः मदु, ग्यास मदु, मत मवः बजाः भाः, नाकाबन्दी इत्यादिइ तक्यनाच्वंगु दु । वय्कःपिन्सं मेमेगु साहित्ययात छकः पलख कुलाः स्वयेगु यानादिल धाःसा झीगु साहित्य थज्याःगु न्हियान्हिथं लः काःवनेथाय्या गफ स्वयाः चकनाः विश्वयात क्यनेबहगु छुं जुयावइला धकाः आशा कायेमालाच्वंगु दु । थुकिइ विशेषं अंग्रेजी व मेमेगु भाय्या साहित्यया समाकालिन प्रवाहलिसे साक्षात्कार जुयाच्वंपिं अग्रज विद्वान समालोचकपिन्सं कनाबिइमाःगु तायेका । 

(१) www.wikipedia.org/wiki/fantasy

(२)http://www.findmeanauthor.com/fantasy_fiction_genre.htm

(३) CN Manlove, Modern Fantasy, Cambridge: Cambridge University Press, 1975, p. 8

(४)Brais Stableford, Historical Dictionary of Fantasy Literature, Oxford: The Scarecrow Press, Inc. 2005, p. xxxix

(५)Tereza Havirova, Fantasy as a Popular Genre in the Works of J. R.R Tolkeien and J. K. Rowling, Brno: Masaryk University, 2007. p. 32_

(६) कृष्णचन्द्रसिं प्रधान, नेपाली उपन्यास र उपन्यासकार, काठमाडौं ः साझा प्रकाशन, विसं २०५२, पृ ४९ ।

Published in Naali (