राजेन मानन्धर
बुंगद्यः छम्ह पात्र जुइफइला, छगू उपन्यासया ? जिगु न्ह्यपुं जितः न्यनाच्वन । छगू जिं च्वयाच्वनागुयात उपन्यास धाइला मधाइला धइगु हे दुविधां पिहाँ वयेमफया च्वंबलय् हानं थ्व न्ह्यसलं जितः घ्वाराघ्वारा यानाहल ।
जिं बांलाक सिउ जिं च्वयाच्वनागु गुगुं इतिहास वा धर्म संस्कृतिया अन्वेषण मखु, जिकय् प्रमाणित यायेगु छुं मदु, अले सुयांत हिस्यायेगु वा आस्थाय् घाः लाकेगु नं जिगु अभिप्राय जुइफइमखु । छगू विशुद्ध धार्मिक विषयवस्तुयात गैरधार्मिक कथं पितब्वयेगु अले उकियात धर्मविरोधी ज्या मखु धकाः धयां सुनां पत्याः याइमखु । अथेसां जिं जितः तःदँतक खेस्राया द्यःने खेस्रा यानाः नं वांछ्वयातयागु पाण्डुलिपियात च्वत्यंक वांछ्वयेमफुत ।
जिं जितः हे न्हयसः तया, बुंगद्यः हे छाय् जिगु विषय ले? जिं सिउ, जि विवादरहित जुइफइमखु, जिं सकसितं लय्तयेके फइमखु । अथे धकाः सुयातं तंम्वयेकेगु जिगु षडयन्त्र नं मखु । अले गनं जिं थ्व अलौकिक, दैवी, चमत्कारिक अले महाकारुणिक पात्रयात मुख्यपात्रया रुपय् न्ह्यब्वयेफइ? उपन्यासया ख्यलय् न्हापांगु पलाः तयाच्वनाम्हस्या थ्व दुस्साहास हिसि दूगु खँ मखु ।
जिं जितः धाये । हानं धाये, यानास्वये धाइम्ह जिगु दुनेच्वंम्ह च्वमियात थ्वति बांलाःगु मेगु प्लट लुइकेफइमखु जिं । जिं छु, फुइँ यानाः हे धाये, सुनांनं फइमखु । थ्व धर्म खः, संस्कृति खः, संस्कार खः, आस्था खः, लोकवार्ता खः, अले गुलिगुलिस्या लागि इतिहास नं ।
मेगु खँ, थ्व बुंगद्यःया प्लट गुलि रोचक, रोमाञ्चक, रहस्यमय व धार्मिक, उकि हे थ्व विवादास्पद नं खः । स्वस्वं वना, ब्वँब्वं वना, न्यन्यं वना । छथाय्थे मेथाय् पाः, छम्हस्या खँ व मेम्हस्या खँ ल्वाः । जि ला खसुइ लाःम्ह क्वः । बाखं दक्व पाय्छि तर बुंगद्यः छम्ह हे जक अलमल । न जिं वयात माक्व स्वयाः यक्व प्राथमिकता बियागुलिं ला । जिं न्याय यायेफइमखुगु जुल, थ्व जिगु हे निक्यौल । अथेसां हारेमचाया । च्वया, हुया, च्वया हुया ।
बुंगद्यःया उपन्यास बुंगद्यः मतसे च्वयेमफइला ? हानं छगू उपाय वल । बुंगद्यः वये न्हयः हे उपन्यासय् पुसा तयाबिउसा ला खेल हे खत्तम नि । उलि नं यायेमफुत, सफूया नां नं बुंगद्यः हे माः जितः, जिगु बाखं हे बुंगद्यःया, तर वयात जिं जिगु रंगमञ्चय् हयेगु मुर्खता हे जुइ धइगु जिं सिउ ।
झिसं धयाच्वना बुंगद्यः धयाम्ह, करुणामय, करुणानिधान । बुद्ध जुयावनेफुम्ह जुयाः नं जगतसंसारया उद्धार यानाः जक वने धकाः ध्वगिनाः नं गंगु चलाया छ्यंगू हे म्हय् हिनाः चांन्हिं गथे याःसा छम्ह छम्ह अज्ञानी, अनाथया रक्षा याये धकाः पियाच्वंम्ह । अज्याःम्ह पात्र जिमि मूपात्र । अले जिगु मचापहगु थरथरखाःगु ल्हाः ।
च्वच्वंवना । हानं मज्जागु खँ । बाखं न्यंपिन्सं नं थ्व खँ वाः चाः जुइ, पुवंका बाखं न्यनेबलय् बुंगद्यः यक्व लिपा तिनि ध्वदुइ । बाखं बुंगद्यःया हे खः, अन बुंगद्यः दु, तर दृष्यय् खने जक मदु । उकिं हे जिगु उपन्यासय् (वा उपन्यास मखुगु, छि यत्थे धयादिसँ) मूपात्र दयेकातयाम्ह बुंगद्यः सिधयेत्ययेकाः जक दंवइ । छम्ह अबोध बालकया रुपय् । न व एरिस्टोटलया हिरो, न शेक्सपियरया हे हिरो । न विलिङ, न अनविलिङ, न ट्राजिक, न क्लासिकाल, न एपिक न एन्टिहिरो । तर जिगु लागि धाःसा हे हिरो हे जुयाबिइमाःगु दु । जातकया प्यसःत्या बाखनय् हिरो बोधिसत्व हे खः, सहस्रभूज लोकेश्वरया रुपय् जूसा करुणामय नं हिरो थें जुइगु जुइ । तर थन छुं मसिउम्ह, नच्चाम्ह मचा छम्ह । तर व हे हिरो जुइमाः जिगु ।
जिं जितः हे थुइका, व हिरो मखुसां मनू सभ्यताया छगू हिरो सिस्टमया प्रतीक धाःसा खः । हिरोइनया इज्जत बचेयायेत तुयुम्ह सल गयाः वइम्ह हिरो ला मखु, तर नेपाःया लखौं लख जनताया प्याःचाः लंकेत वःम्ह व हिरो मखुसा छु जुइ ? बुंगद्यः थन छम्ह शारीरिक सुगठन दुम्ह बलशाली पुरुष ला मखु, तर करुणानिधान ला खः । व भम्बः नं जिमि हिरो, निपतिंचां ज्वनकि पिचिक्क वनेफुम्ह । थन हिरो धइम्ह हिरोया म्हगः ज्वनाः मखु, जगतसंसारया कल्याण यायेत वयाच्वंगु दु, वयात पनेत सकस्यां लाख कोशिस याइ, दक्व त्यांग्रा पुली, हिरो जक त्याइ, छाय् धाःसा वयाके बल मदु, शस्त्र अस्त्र मदु, भीमकाय शरीर नं मदु, तर वयाके नेपाःया जनता धर्मरक्षक जूगुलिं उमिगु साथय् जि दनेमाः धइग्ु छगू प्रतिज्ञा दु, अधिष्ठान दु, वीर्य दु । उकिं ला व भिंद्यःथें शक्ति दुम्ह धकाः कयाहःगु मखु, वं ताहातय्त सुकू लानाः फ्यतुना च्वंम्ह गोरखनाथया जँ त्वथुले धाःगु मदु । वयागु शालीन उपस्थितिं हे गोरखनाथ दनी, झररर वा वइ । शिष्य दनेवं हे नेपाःया समस्या ज्यनी । अज्याःम्ह व हे खः हिरो, व हे खः बुंगद्यः ।
बुंगद्यः धालकि आःया भासं धायेगु खःसा हिन्दु व बौद्धतय् मंकाः कथं हनातःम्ह धाइ । थ्व द्यःयात हिरो वा पात्र तक हे नं दयेकाः च्वयेगु तरवारया धालय् न्यासिवनेगु थें जुइ । जिं सिउ, न जिगु खँ हिन्दुतय्त यइ, न बौद्धतय्त । म्वाःसां म्वाःसां ब्वह फयेगु ज्या जक जुइ, थ्व नं जिं सिउ । अले मच्वयेगु ला? थः बुद्धधर्मया विद्यार्थी जूगुलिं उखेपाखे भचा ध्यचुलीगु अथवा उकिया श्रोतसामाग्रीया आधारय् नुगलय् छपा छापा दयेकेधुनीगु । मखु धाःसां जि पूर्वाग्रही । थ्व करुणामय हे हे खः, बोधिसत्व हे खः धइगु खँय् जि विश्वस्त, अध्ययन सामाग्रीं नं धयाच्वन वयात नाथ खलय् लिपातिनि हःगु । अले हिन्दुतय्त गथे मन तयेगु ले? उमिसं ला जिगु लाफःपिइ । मग्याः धाधां जि ग्याः ।
धर्मदर्शनया ल्याखं ब्वनास्वयाबलय् बुंगद्यःयात लोकेश्वर, करुणामयया रुपय् हे जक ब्याख्या यानातःगु लुइका, यक्वस्यां वयात लिपातिनि मछिन्द्रनाथ धायेगु यानाहःगु धकाः खना । थम्हस्यां नं अन दँय्दसं जुइगु जात्राय् न्ह्याथाय् नं बौद्धतय्सं हे जक पुज्यानाच्वंगु खना । उकिं थ्व न्हापानिसें हे बौद्ध संस्कृतिया हे द्योतक खः धकाः जितः धायेत थाकु मजू । तर बाखंया आधारय् धायेगु खःसा । थुकिया बाखंया प्रिल्युड अथवा दकलय् पुलांगु धायेल्वःगु श्रृंखलानिसें कमसेकम बाखंया न्हापांगु बछि हिन्दु वा वैष्णवत लिसे स्वानाच्वंगु दु । अज्याःगु अवस्थाय्, कमसेकम जिं गनतक च्वये धकाः धयातयागु दु अन तक वनेथाय् जिं वयात बौद्ध धकाः प्रस्तुत यायेमाःगु अवस्था मदुगुलिं जिं गथे खः अथे हे धकाः, बौद्ध धकाः ब्वयेगु कुतः मयासे न्ह्यब्वया ।
बुंगद्यः सु ले सा? गुम्हस्यां गुम्ह जुइ, व जिं भाला मकया । व जिगु लागि छम्ह प्रतीक जक हे खः, जिमित थज्याःम्ह छम्ह द्यः, सहारा वा मसिहा माः धइगु उत्कट इच्छा अले अज्याःम्ह द्यः हयेगु थनया जनताया असीम अभिलाषाया मूर्त रुप हे जक खः बुंगद्यः । छगू हालुसिनेसनया क्वातुगु वा ताकुगु रुप । हयां त्वःतल । वा गाकां त्वःतल । शायद व झिंनिदँतकया हालुसिनेशन वा स्किजोफ्रेनियाया लिच्वः जकं खःला ? आःया भासं स्वयेबलय् थज्याःथज्याःगु खँ लुयावइ । तर न्ह्यागु हे धा, थ्व बाखं धाथें गुलि पुलांगु जुइ धकाः अनुमान यायेगु थाय् मदुनिसां थपाय्जि सुन्दर, अर्थपूर्ण हालुसिनेशनया कल्पना यायेगु, अथवा थपाय्जि तःधंगु मिसन ज्वनाः उलि तापाक्क वनाः थःम्हं चाहेजूगु थज्याःगु समाधानया उपाययात जगतसंसारया कल्याणया हेतुकथं साबूत हयेगु थज्याःगु सुन्दर साहित्यया निर्माण यायेफुपिं झी नेवाःत कम कल्पनाशिल जुइ ला?
सुयातं थथे धायेबलय् मययेफु, तर व झीगु संस्कार व बुंगद्यः धइम्ह संस्कृति कथं छम्ह सुपरमाय्न खः । अथे धइगु झीथाय् नं व दुसा जिउ, वा झी दक्वस्या जि नं थथे जुइदुसा जिउ धइगु मतिइ वइम्ह रोल मोडेल खः । तर व सुं मिसाया पर्स लुटेयानायंकूगु लितकायेत ब्वयाः ब्वयाः ला जुइमखु, बरु न्ह्याबलें जगतय् सुयातं गनं छु्ं दुख जुल ला धकाः बिचाःयानाच्वनी, करुणाचित्तं वयागु उद्धार यानाच्वनी ।
झीगु मनय् नं गनं न गनं छम्ह छम्ह बुंगद्यः दयाच्वनी, बौद्धतय्सं बोधिचित्त धाइगुथें । थुकियात झीसं बांलाःगु मन, वचन व कर्मं म्वाकेमाःगु दु, ग्वाकेमाःगु दु । अज्याःम्ह बुंगद्यः झी दुने म्वाकेफुसा झीसं नं जगतया उद्धार यायेगु ज्याय् पलाः न्हयाकेफइ । झी दक्वं बुंगद्यः जुइफइ जुइफु । जिगु पात्र बुंगद्यःया थ्व हे सन्देश जुइ । नु, झी नं बुंगद्यः जुइनु ।
Nepalbhasha Times : 2019 05 17
No comments:
Post a Comment