190510 सत्यमोहन : झीगु विश्वविद्यालय

राजेन मानन्धर

धाथें धायेगु खःसा अज्याःम्ह मनू न न्हापा गबलें दत जुइ, न आः गलें हानं दइ हे जुइ । छम्ह द्यः, सज्र्यान्त जीवित द्यः । मनू ला सछिदँ मेपिं नं सखे गबलें गनं म्वात धइगु न्यना, ब्वना । तर मनू जक मखु, वय्कः छम्ह म्वानाच्वंम्ह हे विश्वकोष । धथे धायेत लिचिले म्वाः ।

अज्याम्ह वय्कः सत्यमोहन । नां हे छगू संस्था, छगू विद्यालय, छगू विश्वविद्यालय । अज्याम्ह सत्यमोहन जोशीयात झीसं तःधंगु चीधंगु न्ह्यागुं ज्याझ्वलय् सःता च्वने । वय्कः म्हाः धायेमसः, वा धालकि अझ सुनां सःतूगु, भिंगु मभिंगु, जिउगु मजिउगु संस्था धकाः हे बिचाः यानादिइमखु, न्ह्यानाच्वनी वय्कःया पलाः । अझ गुलिखे संस्थाया ज्याझ्वलय् ला आयोजक स्वयाः न्ह्यःने वनाः गनं ध्याकुंचाय् याकःचा फ्यतुना च्वनीगु नं खना । दक्वस्या दक्व धायेसिधलकि वय्कःया पाः वइ । माइक ल्हातिइ लात कि खुसि बाः वयेथें वइ, इतिहास, वर्तमान व भविष्य तकं । सुयात गुलि बिइगु, सुयात छु मबिइगु धइगु हिसाब किताबया बाँध मदु वय्कःया । निभाःथें, काइम्हस्यां काइ, मकाइया तकं ल्याचाः मदु । वय्कःया सः फसय् थ्वयाच्वनी, गुलिस्यां न्यनाच्वनी, गुलिस्यां पिने वनाः समयबजि मुरुम मुरुम यानाच्वनी ।

थज्याःम्ह सत्यमोहनया छगः छगः खँ हे नं सरगतय् त्वइगु नगुथें । माःबलय् माःथे झीसं कायेमखंसां अज्याःगु विश्वकोषयात भविष्यया सन्ततियात उपहार थें हे जुइक जक सां कैद यानातयेमाः धइगु मतिइ मवःगु मखु, जिगु हे नं मचासू वःगु नुगलय् । तर गनं धयां जिइ धकाः । ई वयेमाः खनी ।

शायद अबलय् जिपिं (विशेष यानाः शाक्य सुरेन व जिं) प्रा माणिकलाल श्रेष्ठया अडियो आर्काइभ दयेके धकाः सनाच्वनागु । थ्व खँ पद्मरत्न तुलाधरजुं सिल खनी । जिमित सःताः हे धयादिल, “थज्याःगु आरकाइभिङ ला सत्यमोहनयागु नं यायेमाः का” । खँ जक हे छुनादिइगु खः, जिपिं नं उत्साहित जुल । खः यायेमाः धाधां बन्दोबस्तीया खँ जुल । आः यायेगु हे खःसा भिडिओ आरकाइभिङ हे यायेगु मतिइ लुत । प्राविधिक खँ क्वातुइमाः, अज्याःगु हलं ज्वलं भचाभचा ध्यबां गाइगु मखु । व धाःसा व मालीगु, व धाःसा व मालीगु । यायां खँ जक ताःहाकः जुयावन, ज्या धाःसा आसे आसे जुयाच्वन ।

जिमिसं नं मसिउगु खँ मखु, नेवाः जातिया हे गौरव जुयाच्वंम्ह हनेबहम्ह शताब्दी पुरुषयाके सफू ब्वने म्वायेक हे नेवाः ख्यः व नेपाःया हे थी थी विषयया ज्ञानया भण्डार दु । वय्कःयागु खँया हरेक शब्दया थःगु हे महत्व दु । अले उकिं वय्कःयागु जीवनया लिसें थी थी ख्यलय् वय्कलं मुंकादीगु ज्ञानयात अभिलेखीकरण यायेमाःगु आवश्यकता ला जिमिसं नं तायेकागु हे खः । अथे जुयाः हे खँयात नुगलय् तयाः वय्कःया जीवनी अले वय्कःया थी थी विषयय्या विचारयात छगू डिजिटल आर्काइभ दयेकेगु ज्या जुइत्यंगु धाधां हे ई न्ह्यानाच्वन ।

खँ क्वःजित । घौछि घौछिया अन्तर्वार्ता काकां छगू १० घौ तःहाकःगु वय्कःया इतिहास व विचारया भिडिओ विचार श्रृंखला दयेकेगु अले उकिया मूतिकथं ३० मिनेटया डकुमेन्ट्री दयेकेगु । खँ नं जुयाच्वन, ग्वाहालि नं फ्नाच्वना, दुपिन्सं फुपिन्सं ग्वाहालि याना नं च्वन । थ्व हे दथुइ छगू पुचः तयार जुल — डा. पुष्पराज राजकर्णिकार, शाक्य सुरेन, जि, शिद्धार्थ शाक्य, शान्तराज शाक्य, अजय देशार अले सुनिता राजभण्डारी । याये हथाय् जुइधुंकल धइगु खँ वाःचाःसां लाज्या बाहेक मेकथं ज्या जुयामच्वन । थ्व यथार्थया दथुइ नं जिमिसं दछिया दुने सत्यमोहनया झिगु घण्टा धयाथें अन्तरवार्ता कया । थ्व हे छगू ऐतिहासिक उपलब्धिकथं जुल जिमित ।
विषयया थाःगाः मदु । असिमित विषय । वय्कःया बाल्यकाल, शिक्षादिक्षा, परिवारिक जीवन, जागिर, कर्णाली यात्रा व प्रतिवेदन, कला, संस्कृति, भाषा, आन्दोलन, दरवार, धर्म, साहित्य, महाकाव्य, नेवाः भाय्, खय् भाय्, प्याखं, राजनीति, समाज आदि इत्यादि । खँ ल्हानावंलिसे खँ माःहनावइ । जिमिसं यक्व हे सिउ धयाच्वंसां वय्कःया न्ह्यःने हे च्वनाः न्यनाच्वनाबलय् मेमेगु हे संसार खनाथें च्वनावइगु । अझं न्यनेमगाःनिगु गुलि दनि जुइ ।

शरिरं हे थाकुल मधाःतले वय्कः उसिचायामदी । कनां च्वनी, वय्कःया कनेगाइमखु, जिमि न्यने गाइमखु । सारा इतिहास वय्कःया न्ह्यपुइ दु, मखु मेच्वकाय् दु । आः धाल आः हे वइगु । धाःगु न्ह्यसःया जवाफ धाःगु इलय् वइगु चिन्तामणि म्हिचा । थौंकन्हय्या भासं धायेगु खःसा छगू इन्साइक्लोपेडिया, अझ ला छगू गुगल हे । काजक काःसा दंदं कयाच्वंसां न्हून्हूगु खँ वयाच्वनी ।

यक्व ला मखु, तर पुचलय् च्वनाः छुं भतीचा सां ज्या यायेखन । वय्कःलिसे दुग्यंक दुसःखँ न्यनेखन, संसार हे थुइके खन । थ्व जितः ति लबः मेपिन्त सुयातं दत जुइला ? खतुं वय्कलं जितः तसकं हे मतिना यानादी । जिगु पाखें वय्कलं यक्व हे आस कयादी । उलितक आस यायेथ्याम्ह ला मखु, तर वय्कःया हरेक शब्द जिगु निंतिं आशिर्वाद खः ।

थ्व डिजिटल आर्काइभ छगू युगया सिरपाः खः मेगु युगायात । मकाःसा म्वाः । मयःसा बिइमखु । तर व अज्याःगु धुकू छगू तयार जुल, गुगु शायद हे छम्ह नेवाः विद्वानयापाखें गबलें वल जुइ, अथवा वइ हे तिनि जुइ । सछिदँ न्हापाया नेपाः, चय्दँ न्ह्यःया नेपाः, न्यय्दँ न्ह्यःया नेपाः जक मखु आः, थौं या नेपाः नं अन दु । हरेक न्हापाया पलाः थौंया लागि मार्गदर्शन जुयाच्वंगु दु । वय्कः समयया माग खः, समययात थःगु ल्हातिइ फनफन चाःहिइकेगु क्षमताया प्रतिमूर्ति खः, कूटनीतिया नमूना खः, अले मेगु न्ह्याक्व धाःसां गाइमखु । अःपुक धायेगु खःसा विषम स्वयाः विषम परिस्थितिइ नं थःत धस्वाकादिइगु दु वय्कलं उकिं ला वय्कः दक्वस्या द्यः, दक्वस्या शताब्दीपुरुष । अज्याःगु शीप व क्षमता विश्वविद्यालयया शिक्षाय् नं दइमखु । गथे दइ? उकिं ला वय्कः छम्ह विश्वविद्यालय धायेमाःगु । झीगु विश्वविद्यालय, ब्वनेगु मब्वनेगु झीगु ल्हातिइ आः ।

तसापौ ११३९ बछलाथ्व ६ (२०७६ बैशाख २७ शुक्रवाः) 

नेपालभाषा टाइम्सय् पिदंगु 190510

https://tinyurl.com/razen190520