सफू ब्वज्यानिसें सफू ब्वज्यातक
राजेन मानन्धर
बेइमान सफू जुइगुलिइ हे समस्या । सफुतिइ आखः जक दइ, आखः ब्वनेत मिखा माः । अज्याःगु मिखा शिक्षितयाके जक दइगु । नेवाःत शिक्षित मखु धाये धाःसा दक्व शिक्षित – नेपाःया मानचित्रय् नेवाःतथें शिक्षित सु दइ? अले शिक्षित खः धाये धाःसा डाक्टर प्रोफेसर धयाजुइपिन्त जिगु सफू ब्वनादिसँ धकाः न्ह्यच्याकल कि मछा मजुसे लिसः बिइ –“जितः नेवाःभाय् पढेयायेमवः” । थुलि धायेबलय् उमि इज्जत जुइगु । झीगु सामाजिक संरचना थज्याःगु । मेपिन्सं दयेकाबिउगु मखु, झीसं हे जानाः तितिपापा यानाः दयेकातयागु, मतिनायानाः ब्वलंकातयागु झी पुर्खातय्सं सगौरव त्वःतावंगु झीगु समाज । अले धायेमाली, नेवाःत शिक्षित ला खः, तर उपिं दक्व “नेवाःशिक्षित” धाःसा मखु । अले नेवाःभाय् ब्वनीपिं धइपिं वहे इनाप, विश्वभूमि वा सन्ध्याटाइम्स वा अज्याःगु छगू निगू पत्रपत्रिका वा सफू मालाः मालाः ब्वनाच्वनीपिं छपुचःचा । अथे जुसेंलि सफू च्वयाया, पिथनाया वा सफू ब्वज्या यानाया छु औचित्य?
थज्याःगु थज्याःगु हे मतिइ तयाच्वनागु उकुन्हु नेपालभाषा एकेदमिया ग्वसालय् स्वन्हुयंक च्याम्बर भवनय् जूगु सफू ब्वज्या स्वस्वं । झिगू झिंन्यागू ति टेबल, हरेक टेबलय् सछि–निसःगूति सफू, स्वःवःपिं फाट्टफुट्ट । नां न्यनातयापिं च्वमिपिं, अन मदसेमगाःपिं सफू प्रकाशकत, सफूबन्जाःत तकं उपस्थित मजू, दुपिन्सं नं थःके दूगु दक्व सफू हयामतः । सफू मिइत वयाच्वंपिनि भुजिं ख्यायेगु मदयाः सेल्फि काकां फेसबुकय् अपलोड यानाच्वन । सफू मियाच्वंथाय् स्वयाः छ्वय्ला मियाच्वंथाय् मनूत यक्व । अन दूगु व मदूगु संस्थातय्गु नां कायेगु उचित जुइमखु तर थ्व दृष्य खनेवं नेपालभाषायाया साहित्य ब्वनाच्वंपिनि नुगः खुल्ल मिनीगु स्वभाविक खः ।
उलि जक खःला झीगु सफू? मेगु दक्व “सोल्ड आउट” हे खत ला? अले उलि जक ला प्रकाशकत व सफू पसल्यात नं ? पत्याः जुइमखु । हरेक च्वमि, प्रकाशकया छेँय् पँ पँ सफूत लुयावइ, गुलिं किलं नःगु, वथं गःगु, त्यातः जूगु, प्याथः जूगु । अनतक दंवये नं व सफूत लायक मजुल ला? न्ह्यःने तक तये हःसा न्याये मन मदुपिन्सं नं खनी, थज्याःगु सफूत नं पिदनाच्वंगु खनी का हला, धकाः थवं थवय् खँ ला जुइ । अबलय्या सफूया मू धइगु हे छता नितका, वा झितका नीतका । उलि ध्यबां छुं ला वइमखु, आः अथेसां दंगु हे खनाः नं सुयां न्यानाः भाषाप्रेमी जुयाया दसिपौ छेँय् ब्वयेयंके मास्ति वःसा उलि ला याके दइगु नि । व नं मजुल । मन्याइपिनि हे नं स्वये ला दइनि पेन्टिङ ब्वज्या स्वयेथें । स्वजक स्वयाः नं लुधनीपिं दु । उमि मिखा क्वाक्क पनेगु अधिकार तकं मबिल व सफू ब्वज्यां ।
मतिइ धौबजि वायेकु वायेकुं लिहाँ वया । जितः जक थथे जूगुला धयाथें, थः जक अप्वः जुयाः कपाः क्वाकाच्वना ला धयाथें । निवाः लिपा हानं स्वनिगलय् हे खय् भाय्या सफू ब्वज्या जुल । सफू ला सफू हे खः, तर अनया संसार मेगु हे । लाखौं सफू, द्वलंद्वः ब्वमिपिं, सलंसः च्वमिपिं, छगू हे भाय् । न्याइपिनि न्यायेमलाः मिइपिनि मिइ मलाः । म्हिचां जायेक जायेक मनूतय् सफू न्यानाः वनाच्वन । अन हे च्वमिपिनिगु सफूया चर्चा जुयाच्वन, च्वमिपिनिगु ल्हाचिं कायेत मनूत पियाच्वन, छ्यापंमाथि छ्यापं, म्वहनीबलय् असनय् थें गुलजार । जिगु मिखाय् च्याम्बर भवनया व खिउँगु क्वथाय् ब्वमि पियाच्वंपिं व सःबसः सफूत दंवयाच्वन ।
उपिं नं मनूत, झीपिं नं मनूत । उमि नं ध्यबा सिमाय् खानाहयेमदु, झी नं बागमतिइ तुयाहयेमदु (अझ उमिगु मिखां स्वयेसा झी ला दक्वं बाः कयाः नयाच्वनापिं) । झी नं सफू ब्वज्या, उमि नं सफू ब्वज्या जक हे । उमि नं सितिं बियाच्वंगु मदु, झी जक द्वलंद्वः वंगु सफू मखु । छाय् थ्व फरक? उमिजक छाय् सफू ब्वनेमाःगु? झी जक छाय् मब्वँसे नानाभाँति विद्वान जुइदइगु? न थ्व हे जकं खःला, खय्बरमू जुइगु व नेवाः जुइगुया तात्विक भिन्नता?
खः, सरकारी भाय् जूगुलिं उमि भचा अःपु । न्ह्याम्हस्यां सयेकेमाःगु भाय् जूगुलिं ब्वनीपिं यक्व दु । च्वइपिनि नं च्वयाः हे नयेमाःगु जुसेंलि छु भासं सफू चुइ व भासं च्वइ । थ्व सामान्य प्रक्रिया नं जुल । झीसं मांभाय् आन्दोलनया नामय् खय् भाय्यात ब्वह जक बियाः हे राजनीति यायेगु क्यारियर दयेका जुया, तर थन थ्व खँ झी नेतातय्सं लुमंका मबिउ कि खय्भासं च्वयेगु, न्यायेगु व मिइगु मामलाय् सरकारी भाय् हे जक नं सहयोगी जूगु मदु । स्कुल, कलेजया पाठ्यपुस्तकत जक खः चिठ्ठां लाःगु धइगु । सरकारी अनुदान व ग्वहालिं नं छुं छुं सफूत पिदन, तर व बाहेक मेमेगु साहित्यिक व विधागत सफूत ला उमि नं थःगु हे ध्यबां च्वइ, प्रकाशकं पिथनी, च्वमिया ल्हातिइ ध्यबा जुयाः लिहाँ वइ । उमिगु व न्यासः खुसः वंगु साहित्यिक व गैरसाहित्यिक सफूत दक्व सरकारं न्यानाबियाच्वंगु मखु, न्यानाच्वंपिं मनूतय्सं अन दक्व हे रोजगारी यानाः केँतरकारी न्यायेत फ्यानातःगु ध्यबा कत्ताना सफुतिइ खर्च यानाच्वंगु दु ।
फरक थ्व हे खः, जिं खनागु, कि उमिसं च्वयेगु व च्वयातःगु न्यानाः ब्वनेगुयात कर्तव्य धाइ, झीसं भाषासेवा धयाच्वना । झीसं भाषासेवा धकाः च्वयेगु शुरु यानागु सछिदँ दत, थौं नं भाषासेवा हे यानाच्वना, उमि नं न्हापां न्हापां सफू घ्वाःबलय् ला भाषासेवा हे धकाः यात खइ, तर आः उमि सफू मिइगु, च्वमिया, प्रकाशकया, वितरकया लजगाया विषय जुइधुंकल, झी धाःसा आः नं भाषासेवा हे जक जुयाच्वन । व नं याइपिनि बाहेक मेपिनि मिखा बागलं नं स्वये मयइगु । गबलय् तक यायेगु झीसं भाषासेवा? गबलय् तक झी सफू सितिकं इनाः पुण्य कमेयाइपिं जुइगु? हानं मेगु खँ – सितिकं छेँय् थ्यंक करपिनि ध्यबा तूगु सफू उपहार जुयाः थ्यंकःवःसा सुनां नं छाय् सफू ब्वज्याय् ध्यबा खर्च याःजुयाच्वनी?
थुलि धयाः नं थन प्रसंगय् वःगु नेवाः सफू ब्वज्या व मेगु खय् भाय्या सफू ब्वज्याया आयोजनाय् वःगु अन्तरयात मखंछु यायेगु धाःसा बेइमानी हे जुइ ।
नेपालभाषा एकेदमिया नकतिनि नीस्वंगु ज्यासना पुचःया न्हापांगु न्हापांगु ज्या । अपाय्सकं नांदंपिं घघरानपिनिगु ल्हातिं आःतक नेवाःसफू मियेज्याया रेकर्ड तछ्याइगु सफूब्वज्या जुइ धइगु विश्वास ज्वनाः वनां अन उद्घाटन जुइवं हे झिझांमिझां दंगु वातावरणं तःगु न्ह्यसः थन – नेवाः भाषाप्रेमीत, नेवाःतय्गु सफूप्रेम, नेवाः च्वमिपिं, सफू पिथनात अले सफूब्वज्याया आयोजकतय्गु क्षमताय् तकं न्ह्यसःचिं दन । तारिफ दक्वस्या यः, कुंखिनीगु मयः । जिं थन आयोजकया कमजोरीया फेहरिस्त बिइत्यनागु मखु तर आः नं न्ह्याथेज्याःगु संस्थां नं न्ह्याथे बांलाःगु ज्या यायेबलय् नं सरकोरलिसे स्वापू क्वमतुकुसे, जनसम्पर्क मतसे, जिमिसं धालकि न्हासंचुयाः वइ धइगु मानसिकतां ज्या यातकि दूगु चिकीचाधंगु नेवाःशिक्षिततय्गु वृत्तयात नं झंगः लायेगु ज्या याःगु जुइ । कमसे कम थःगु प्राज्ञिक हैसियत दु धकाः दाबीयानातःपिन्सं अज्याःगु ज्या यायेमल्वः । बांलाःगु दिनया प्रतीक्षा न्ह्याम्हसितं जुइ । आः हाकनं एकेदमिं वा मेपिं हे सुनां नं सफू ब्वज्या याइबलय् थन जूगु कमजोरीयात लुमंकाः गथेयानाः जिल यक्वस्वयाः यक्व ब्वमिपिं, च्वमिपिं, समालोचकपिं, प्रकाशकत इत्यादियात सहभागियानाः याइ, अले झी नं गैरनेवाःत निम्ह प्यम्हसित जिमिगु सफू ब्वज्या स्वःनु धकाः ब्वनाहये लायक जुइ धकाः भलसा कया ।
(थ्व जिगु लेख सन्ध्या टाइम्सय् २०१५।०९।१८ कुन्हु पिदंगु खः)
No comments:
Post a Comment