20150809 राहतया लुखा

- राजेन मानन्धर

धाइ, विपत्तिया न्ह्यःने दुपिं व मदुपिं उतिं । गन खः धकाः, दुपिं न्ह्याक्व मदुसां दुपिं हे, मदुपिन्त न्ह्याक्व दुसां दइमखु । मदुपिन्त ला जीवन हे भुखाय् नि, हानं मदुपिन्त नं छाय् भुखाय् वयेमाःगु जुइ । ल्ययाःल्ययाः दुपिन्थाय् जक थुइत बाचकं, थुइत निमना, थुइत ला च्याफा हे धकाः लनाः दानाः वये मजिउ ला भुखाय् ? झिगु रेक्टरया भुखाय् वःसां सँ छपु हे इक्कधिक्क मजुइपिं नं थन हे । अय्लाः त्वनाः अंगलय् छकः भ्वाक्क प्यंकूसां भुखाय् ब्वइपिं नं थन हे । दक्वस्यां थू, भुखाचं जक थ्व छाय् मथूगु ?

न्ह्याक्व ल्हाये मखु धाःसां खँ ध्यबाया जक वइ । ध्यबा छुं मखुसां ध्यबा दक्वं खः । थज्याःबलय् झं ध्यबा मदयेक मगाः । नसें मनसें मुंकातःगु ध्यबा थज्याःगु विपत्तियात ला खःनि । झी नं ला अथे हे छेँय् त्याकं त्याकं लुँचुरि दयाच्वनी, मस्तय् ख्येँ छगः नयेत स्वन्ति वयेमाः, वसः छजु पुनेत म्वहनी वयेमाः । अथे ध्यबातिसा मुंका तइगु धइगु थज्याःबलय् यात ला जुइनि । ग्व छु दु धाये, छु मदु धाये । धाये हे मसया वनी जि, माःबलय् हेरा तछ्याये धाइ, थन थःत मालं ख्येँ छगः हे तछ्यायेत मदु । 

उखे दुपिनिगु दूगु खँ । उमि नं खनेदयेक मदेयेक जिउगु मजिउगु यानाः ध्यबा मुंकाच्वनी, प्यआना जग्गा न्यानाः काठमाडौंबासी धायेकेगु म्हगसय् खनाच्वनी, व स्वयाः दुपिनि करोडौंया सम्पत्ति क्यने हे मजियाः सुचुकातइ । वनेबलय् ल्हाःतुति झ्वःलंकाः धकाः सिउसां अज्याःगु ज्या मनूतय्सं त्वःतीमखु । 

आः ध्यबाया खँ वयाच्वन । ध्यबा माल कि गन कया हये गन कया हये – बागमतिइ तुया हये ला, सिमाय् खाना हये ला जुयाच्वंगु दु झीत थन । त्वालय् त्वालय् घाः जुयाच्वंगु दु । मलम पावासः जक पाये दुसां हि बाः वनेगु दीगु जुइ । उकुन्हु झी सकस्यां न्यनागु, छगू अन्तर्राष्ट्रिय खोज पत्रकारिताया संस्थां धाःगु – नेपालीतय्गु न्यागूत्या अरब ध्यबा स्विजरल्याण्डया एचएसबिसि धइगु बैंकय् तयातःगु धकाः । थपाय्च्वः बय्बय् जुइधुंकाः नं व ध्यबा जिगु धाइम्ह माइका लाल नेपाली पिहाँ मवःगु धइगु व दक्व झी सकस्यां म्हसिउम्ह, थःगु उलि ध्यबा मुंका तयेगु हैसियत मदुम्ह अले व ध्यबा थनं कमे यानागु धकाः धाये मफुम्ह गैरकानूनी ज्या याइम्ह वा याःम्ह सियागु हे ध्यबा खः । सरकारं नं व ध्यबा सुयागु धकाः ताये दयेक न्यने मफुगुलिं रहस्य झं गाढा जूगु दु । अज्याःगु क्यने मजिउगु ध्यबा ला विदेशी बैंकय् गुलि दनि गुलि दनि । 

थज्याःगु देशयात हे विपत्ति वःबलय् व ध्यबा न्ह्याथासं सां माला हयाः राहत वा पुननिर्माणया ज्याय् छ्यले फुसा सरकारय् च्वना धाःपिनिगु पुरुषार्थ स्वयेखनीगु वा व ध्यबा थुवाःत हे थ्व ध्यबा राष्ट्रयात बियागु जुल धकाः छकः धाःसा उपिं अपराधीं छकलं दानबीर जुइ दइगु । तर झी थथे मचा खँ ल्हानाच्वना जक जुइ । अज्याःगु ध्यबा मुंकीपिं बरु ध्यबां ल्हानाः सिइ, समाज व राष्ट्रयात बिइमखु । अथेसा व देय्या निंतिं मदइगु ध्यबा ध्यबा हे मखु । ध्यबाया गुण हे अज्याःगु । छंगु ध्यबा ध्यबा मखु, जिगु ध्यबा जक ध्यबा । सुनां सुयातं धिबा निगः बिइमाल कि वां हि पिहाँवइ, कम से कम दुपिनि ला अथे हे जुयाच्वंगु दु । उकिं ला बरु न्हिं खानाः नयेमाःपिन्सं प्वःचाप्वःचा सां इनाच्वंगु दु, करोडौंया मालिक झी मन्त्रीतय्सं थुलि बिया उलि बिया धकाः न्यने खनाच्वंगु मदु ।

मदुपिनि मदु दुपिनि दु धकाः झीसं मसिउगु मखु । देसय् उद्योग धन्दा यानाः हे नं मनूत अरवपति करोडपति जुयाच्वंगु दु । छम्ह निम्ह ख्वाः दुपिन्सं थुलि बिया उलि बिया धकाः धयाच्वंगु ला न्यना । तर मेबलय् दु धायेके यःपिन्सं आः सुनां नं खापा घाराघारा याइ ला धकाः ग्यानाच्वन । सःसी तायेमदु । फोब्स पत्रिकाय् अरबपति धायेके दुपिन्सं आःतक दानपति धायेके खनाच्वंगु मदुनि । बिइत ध्यबा जक दयां मगाः । ध्यबा ला थिकय् धाःसा ध्यबा बिइत माःगु मन झन् गुलि थिकय् जुइ । 

व बाहेक आःला गणतन्त्र वये धुंकल । जुजुपिन्सं व न्हापाया राणातय्सं अकुट सम्पत्ति मुंकातःगु दु । उमिसं बुँज्या यानाः वा बने ज्यानाः कमे यानातःगु मखु, झी गरीब जनताया धन चुचुप्यानाः हे मुंकातःगु खः । व राज्यया धुकू हुयाः फ्ययाः मुंकातःगु ध्यबा सुयाके गुलि दु धकाः नं मसिउगु मखु । सिउगु खँ ला गुलि दु गुलि थ्व जगतय् । 

उबलय् ९० सालं भुखाय् ब्वःबलय् थः सत्ताय् दुबलय् ला श्री ३ धाःपिन्सं बियागु त्यासा नं ल्वःमंका छ्वत धाइ । उमिसं बांलाःगु ज्या याःगु खः धकाः झीसं तारीफ याना हे च्वना । आः गथे गथे जुयाः सिंहासनय् च्वंम्ह लिपायाम्ह जुजुं दरवार त्वःताःवंगु यक्व मदुनि । व वंबलय् दरवारया ध्यबाला छु अनच्वंगु सुकू न्हापां थनाः थनाः यंकल धकाः झीसं ब्वनातया । वं छुछु यंकल, अथे यंके दइ ला कि मदइ धकाः गणतन्त्र हया धाःपिं क्रान्तिकारी नेतातय्सं मन्यं । व पुलांम्ह जुजुं इलय् ब्यलय् पत्रपत्रिकाय् अन्तर्वार्ता बियाच्वनी, जनतायात मछिन धकाः । धाथें जनतायात मतिना याइम्ह करुणानिधान खःसा आः जिं नेपाली जनतायात मछिंबलय् थुलि बिया धकाः धाःगु न्यने दयेमाल । न्यने दइ तिनि जुइ ।

म्वाःम्हस्यां हे मबिउसां वया सिइपिं राजपरिवारया सम्पत्ति ला दुनि । छकः ब्वनागु छगू पत्रिकाय् जुजु वीरेन्द्रया सम्पत्तिइ ब्रम्हलूट धकाः । कायेत ला गनं वः गनं, सलःचात थें बथां बथां । उमिगु हैसियत नं थःगु प्यंगः धलिंकिछि चकंगु छेँचाल्हातिं पना च्वनेमाःपिं ति हे जुल ।

हानं नेपाल ट्रस्ट धकाः दयेकूगु सरकारी संस्था दु । यदि व कन्हय् राजतन्त्र लिहाँ वइतिनि, हानं कन्हय् बैंककय् च्वना वःम्ह जुजुया सिंहासनय् च्वनी तिनि धकाः मुंकातःगु मखुसा व ध्यबा गथे यानाः जिल अथे यानाः जनतायात विपत्ति जूबलय् लिकानाः खर्च यायेमाःगु मखुला ? विदेशीत अन छगू कप कफी त्वनेगु ध्यबा मुंकाः मुंकाः नेपालय् छ्वया हयाच्वन, थन थःगु झीगु अरबौं ध्यबा ध्वगिनाच्वन । दइगुया गौरव धइगु माःमजूतलेयात जकखनी । माल कि काचाकाचां घय्पुइ धुंकी । उमिसं हे हानं विदेशं उलि वल थुलि वल, विदेशं ध्यबा मबिउ धकाः सः तसः यानाच्वनी । दइगु धइगु गौरवया विषय ला मखु, तर नं दयाः बिइम्ह जुइगु गौरवया विषय खः । झीगु गौरव थ्व हे मखु ला ?

- See more at: http://www.newaonlinenews.com/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%A4%E0%A4%AF%E0%A4%BE-%E0%A4%B2%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A4%BE#sthash.TKPUYL3U.dpuf

(Recited at Birat Nepalbhasha Sahitya Chimujya, Bhaktapur Durbar Square on 2015 08 08 and published in www.newaonlinenews.com on 2015 08 09. 

Accessible at : http://tinyurl.com/razen20150809)