राजेन मानन्धर
थःथिति धइगु थःत मछिंबलय् ला खःनि । थौं झीत मछिनाच्वंगु दु । पिनेच्वंपिन्सं स्वयेबलय् नेवाःत धइपिं थःच्वनागु थाय्यात राजधानी दयेका देय्या धुकूया ताःचा हे उमिसं जँय् स्वचाकातःपिंथेंच्वं । तर थौं थ्व हे स्वनिगलय् च्वंपिन्त छछाः नं नयेत समस्या वयाच्वंगु दु । भुखाचं उमि छेँ दुन, ध्यबा ल्हातिइ दूगु मखु, नयेगु भकारि दूगु मखु । उकिसं यक्वस्या ला थःजहान परिवार मदयेकाच्वनेमाल– गुलिस्यां काय् म्ह्याय् मदु, गुलिस्यां मांबौ मदु, गुलिस्यां दाजुकिजा तःकेहेँ मदु । मदु ला मदु, दुपिनि व मदुपिन्त सद्गत यायेत तकं ध्यबा मदु । थ्व दुखया बर्णन शब्दं यायेफइमखु, थःत मजुइकं गथेजुइ धकाः तकं धायेफइमखु ।
थज्याःगु इलय् गुलि साहु महाजन धायेकाच्वंपिं थौं लँय् बँय् पाल ग्वयाः च्वनेमाःगु दु । वसः छगु हिलेगु मदु, नयेगु त्वनेगु तकं थेगान मदु । अझ उगु हे पाल नं इलय् थासय् कायेमखनाः लागिमिगि चायेमाःगु दु । थ्व दुख नेवाःत धइगु करोडपति धकाः धयाजुइपिं पिनें वःपिन्सं गनं थुइ ? पिनें वःपिनि ला घ्वाराक्क छेँ छकः सनकि प्वःपी मुनाः वनेत तयार जुइ, उमिगु हे सरकार । सरकारं म्हुतुइ क्वाःलः तकं लाके मखंपिं स्वयाः उमित नी व्यवस्था यात, उमि ला लस्कार मुनाः वन । झी ला अथे वनेथाय् नं मदु, झी थनया आदिवासी जुयाच्वनापिं आकसं कुतुंवइला धकाः जक पियाच्वनेत बाध्य जुल ।
छखे येँ, यल व ख्वपया साँस्कृतिक सम्पदात दुनावंगु दुसा मेखे शहरं पिने बुङ्ग, ख्वना, थसि, चापागां, सुनागू, लुभु, हरिसिद्धि, सक्व, किपू, पांगा इत्यादि थासय् भुखाचं झं न्याकूगु दु । अनया शुद्ध नेवाः वास्तुकलाकथंया छेँ चाद्वँथें बँय् चातावानाच्वंगु दु । अथे धइगु नेवाः कला, संस्कृति वास्तुकला नं चातावानाच्वंगु दु । उमि थःगु छ्यं तक ला ल्ह्वनेमफु, छेँ ल्ह्वनेगु कल्पना गुकथं याइ । उमिगु व मौलिक सम्पदा छकः तन धायेवं अमेरिका व चीन हे नापजानाः वःसां हानं म्वाइमखु । झीगु अस्तीतव बाखनय् जक सिमित जुइ ।
थज्याःगु खँ देय् सरकारं थुइमखु, थ्व खँ झी सकस्यां सिउ । थज्याःबलय् सुनां छु यायेफइ धकाः मतिइ वनीगु स्वभाविक खः । लसताया खँ धायेमाः आः झी नेवाःत आः मथ्यंगु थाय् मदु धाःसां जिल । अमेरिका धाःसा अमेरिका, जापन धाःसा जापान, धइथाय् तक झी थः मनू दूगु जुल । वय्कःपिं नं अन थी थी संस्था चायेक अनच्वंपिं नेवाःतय्त संगठित यानाच्वंगु दु, उपिं संगठित जुयाच्वंगु दु । इलय् ब्यलय् उमि नेवाःमुना याइ, नेवाःभाय् व तजिलजिया बारे गोष्ठी सेमिनार याइ, ततःपँगु पत्रिका नं पिकाइ । नेपालय् मखुसां थ ःगन च्वना अन हे थःगु कथंया नेवाःतय्गु नेपाल सिर्जना याइ । उकिसं हानं हाः हलिं नेवाः गुथि धकाः संसारया हे दक्व नेवाःत छथाय् जुइत संस्थागत प्रयास नं जुयाच्वंगु दु धकाः धाःगु न्यनाः जिपिं थनया नेवाःतय् किसिन्हाय् जुयाच्वन ।
थुकिं क्यं गन नेवाःत दु, अन नुगः स्वां ह्वःपिं, नेवाःत, नेवाःभाय्, धर्म, संस्कृति व तजिलजिया मतिना याइपिं दु । उपिं थः नेपालय् मदुसां नेपालय् नेवाःतय् अथे जूसा जिउ थथे जूसा जिउ धइगु चिउताः दु । शारीरिक रुपं थः नेपालय् च्वनेमखंसां मन न्ह्याबलें उपिं नेपालय् हे लानाच्वनी । उमि ज्यां फुर्सद दतकि फेसबुक इत्यादि सामाजिक संजाल मार्फत नेपालय्च्वंपिं नेवाःतलिसे स्वापू तयाच्वनी, सहलह ब्याकच्वनी, सल्लाह बियाच्वनी । अज्याःपिं नेवाःप्रेमी नेवाःत विश्वया थी थी थासय् दइगु धइगु झीगु भाग्यया खँ नं खः ।
उकिसं थी थी देसय् अन च्वनाः जीवन हनाच्वंपिं नेवाःतय्गु थी थी खलःपुचः दुधइगु न्यना, ब्वना । वय्कःपिं येँयाः, म्वहनि, स्वन्ति इत्यादि नखःचखःबलय् जात्रा याता धइगु न्यनेदु । वय्कःपिनि नेवाःत, नेवाःभाय्, नेवाः धर्म–संस्कृति, इतिहास, राजनीति इत्यादिइ तसकं चिउताः दु । उकिं इलय् ब्यलय् नेवाःतय्सं अथेयायेमाल थथेयायेमाल धकाः थःम्हंसिउगु छ्याता इमेल, फेसबुक मार्फत छ्वयाहयाच्वनी । थः नेपालय् मदुसां नेवातय्गु नुगलय् दूगुया चिं खः थ्व ।
खः वय्कःपिनि नं छुं बांलाःगु स्यल्लाःगु न्यानाः थःगु जीवन अनया जीवनस्तरय् थ्यंकेगु म्हगस दइ, त्यासा कयातःगु दइ, पुलेमाःगु थाय् दइ, छेँ न्यायेमाः, गाडी न्यायेमाः, मस्तय्त ब्वंकेमाली, थाय्कथं म्वायेत थी थी थासय् खर्च नं यायेमाली, । तर नं थन दु धइगु व अन मदु धइगु वथें जुइमखु । उकिसं थन थःगु स्वंगू पुस्ताया कमाइ तयाः दयेकागु वा बाज्या अजिपिन्सं त्वःताथिकूगु छेँ मदइगु, अझ थःथाय् छेँय् कमेयाइम्ह मनू हे भुखाचं ल्हानाः मदइगु थज्याःगु दुःखं ला वय्कःपिन्त कःगु दइमखु ।
दुपिं गैरनेवाःतय्सं ला नेपालीतय्त धकाः उलि थुलिया राहत बिल धकाः समाचार ब्वना च्वना । उमि नं थः थःगु समुदाययात अथे छ्वयाहल थथे छ्वयाहल धइगु ब्वनेबलय् जिमि नं ला दु नि धइथें नुगलय् वइ । मदुला खहे मखु ।
तर दुःखया खँ धाये ला छु धाये । भुखाय् ब्वःगु झिन्हु दयेकाः नं झी नुग चकंपिं विदेशय् च्वंपिं नेवाःप्रेमी नेवाःतय्सं स्वनिगलय् च्वंपिं नेवाःतय्गु निंतिं थथे यायेत्यना धकाः धाःगु ब्वने न्यनेमखंनि । मन मदुगु पक्का हे खइमखु, धन मदुगु नं ला मखुत । आः थन सुनां छु यायेमाःगु खः व मजुयाः जक अनया ग्वहालि थन वयामच्वन धकाः थन थुइकाच्वंगु दु । वइगु खँ पक्का हे खः । थुकिया निंतिं थन च्वंगु नेवाः संघसंस्थातय्ं व अन च्वंगु थी थी स्थानीय नेवाः खलपुचःतय्सं समन्वय जक यायेमालाच्वन । अले छम्ह नेवाःनं नेवाःतय्त मछिंबलय् थथे छुं बिल धइगु न्यने जक दुसां मन तयेगु थाय् दइ ।
Published in www.newanewsonline.com on 2015 05 06
Can be found at:
No comments:
Post a Comment