Tuesday, July 26, 2016

नेवाःभाय् च्वयेगु नियमय् एकरुपता हयेगु कुतःया औचित्य


नेपालभाषा च्वइपिनिगु दथुइ निम्ह–प्यम्ह स्वघोषित विद्वानतय् झीगु भासय् च्वयेगु पद्धति पुलांगु जुल, वैज्ञानिक मजुल वा व्यवहारिक मजुल धकाः त्वह तयाः इलय् ब्यलय् थुकियात भिंकेमाल धइगु बिचाः वइ । थ्व न्हापा नं वः, आः नं वयाच्वंगु दु । उमि अथे यायेधुनकि व्याकरणविद् धायेकेदगु लोभ खनेदु । च्वयेगु नियम धइगु जक व्याकरण मखु, व्याकरण धइगु व स्वयाः यक्व यक्व तःधंगु विषय खः । 

एकरुपताया प्रयास
छगू भाय्या छगू हे च्वयेगु नियम दयेमाः । थुकिइ दुइमत जुइमखु । उकिं हे शायद बासःदँ न्ह्यःनिसें गथे यानाः च्वयेगु धकाः एकरुपताया निंतिं नेवाः च्वमिपिं गम्भीर जूगु । तर गुलि गुलि एकरुपताया प्रयास यात उलिउलि च्वज्याय् विविधतां हा काःवल । थ्व छाय् जूगु धायेबलय् पिनें पिनें एकरुपता हयेगु धायेगु, अले दुनें दुनें थः धइथे हे जुइमाः धकाः थःगु पण्डित्याइँ मेपिनि कपालय् क्वचिनेगु झी पूर्वज सःसिउपिन्सं हे यानावंगु खनेदत । 

निगू पार्टी एकीकरण यायेबलय् सहमत जुइथें अले छगू हे पार्टीइ नं गुटबन्दीइ दुने लाःथें झीगु भाय्या च्वयेगु नियम च्याम्हझिम्ह भाषायात मनिता याइपिं, च्वयेगु खँय् यक्व बिचाः याइपिं अले नेवाःभाय्या च्वयेगु नियमय् एकरुपता वयेमाः धइगु भिंगु मतिइ तइपिं भलादमिपिनिगु नियत, आत्मसम्मान, अहम् व इर्ष्याया शिकार जुल । अबलय् च्वज्याय् एकरुपता हयेत संपिं, ल्वाःपिं, तम्वःपिं दक्वप्रति आःया पुस्ता नतमस्तक मजुसे मगाः । उमिगु सना, ल्वाना, हाला व ख्वयां हे आः नेपालभाषाय् छम्हस्यां च्वःगु मेम्हस्यां ब्वनेफयाच्वंगु दु, थुयाच्वंगु दु ।

न्यनेदुकथं प्रजातन्त्र वये न्हयः (जि स्कुल, कलेजय् दुबलय्) स्वनिगःया च्वमिपिं दथुइ घोराघोरया स्थिति ब्वलन । सु खनाः सुनां च्वयेगु त्वःतल, बोलिचाली मजुल धइगु उमिगु मांभाय्प्रतिया अगाध मतिना बाहेक मेगु छुं मखु । थ्व दक्वया लिच्वः कथं छगू २६पेज जक दूगु हिसिचा दुगु सफू “सहलहया सुलचं”ं तयार जुल नेसं १११०य् । थ्व हे सकतां मखुसां,  थ्व याकःचा च्वनाः सुनां नं क्वथाय् टेबुल ल्याम्पया जलय् याःगु सिर्जना मखु, उकिं थुकियात स्वीकार र सम्मान यायेगु दायित्वं थःत चिइकीपिन्त सहजकथं स्वीकार यायेगु अवस्था मदु । 

विविधीकरणया पलाः
सहलहया सुलचनय् क्रियाय् ब्वयेकेगु पक्षय् मत बियादीम्ह विद्वान भाजुं हे तुति पालेगु आन्दोलन न्ह्याकल । थथे हे लिपा वनाः थ्व लिखित सहमति खितुंगालय् थहुँ धकाः अराजक जुइगु हे विद्वान जुइगु खः धइगु मानसिकतां नेवाः स्वघोषित विद्वानतय्गु न्हयपुइ कब्जा यात । उकिं सहलहया सुलचं दयेकूगु व च्वसापासाया तःमुँज्याय् पिज्वयेमफूगु असन्तुष्टी, तुस, प्वाःस्याः, दक्वं उमिसं हे पिथनाहल, सहमतिया नाटक शहरबजारय् छताछुल्ल जुल । 

उकिया लिसें व स्वयाः लिपाया पुस्तादुने भचाभचा संस्कृत सःगु अले भचाभचा अंग्रेजी ब्वनातयागुया नामय् न्हापाया सहमतियात कय्कय्पुइगु न्हूगु फेसन वल । भाषा व साहित्य ख्यलय् बांलाःगु, ज्याख्यलय् वःगु सैद्धान्तिक इनपुट छुं बिइमफइगु अवस्थाय् सःसिउपिं धायेकेमास्ति वःपिनि  नेपालभाषा व्याकरणय् व मगाः, थ्व मगाः, अथे जुइमाः, थथे जुइमाः धकाः हिज्जेया न्हून्हूगु नियम दयेकाजुइपिं छपुचः खनेदत । अपवादयात मकायेगु खःसा उमि च्वये नं म्वाः, ब्वने नं म्वाः, स्यने नं म्वाः, थःगु खँ मेपिन्त ध्वाथुइक कने नं म्वाः । उमि न्हापा सहमत जुइधुंकूगु बुँदा छाय् अप्रासांगिक, अननुकरणीय व गलत जुल धकाः तर्क नं बिइम्वाः । बस, उमिगु ब्रम्हं अथे खंगुलिं दक्वस्यां उमिसं धाःथे यानाबिइमाः धइगु आग्रह ज्वनाः म्वानाच्वनी उपिं । गुम्हसितं विसर्ग अप्वयावल, गुम्हसितं तंगु आखः हे मालाच्वने म्वाःसा जिउ, गुलिसितं पालायने माः, गुलिसितं मिलाफुति मयः, गुलिसितं टवर्गलिसे तंपिहाँ वः, गुलिसितं व मयः, गुलिसितं छु मयः गुलिसितं छु मयः । सुयातं मयःगुया कारणय् जक मेपिन्सं उमिसं धाःथे च्वयाबिइमाःगु ला? उमिगु हू वःगु विचारयात अमर दयेकाबिइमाःगु ला? थ्व अराजकता गबलय् तक? (जिं थथे धयाच्वनाबलय् जिगु थ्व लेख हे नं जिं धयाथे मखु मेकथंया हिज्जे तयाः पिदनी धकाः जिं वाःचाः) ।

नेवाःतय् म्हुकंचा थें त्वाःत्वालय् निम्ह–प्यम्ह मिलेजुयाः दयेकातःगु कथित संघसंस्थां कचवं पिकायेगु बाहेक समाधान माले मफुबलय्, नां जकया एकेदमिं थज्याःगु ख्यलय् क्वातुगु निर्णय यायेमफुबलय् अले दक्वसित नेवाः भाय् स्यनाहयेमाःगु संस्थां हे दूगु नियमत स्यंकाहःबलय् सामान्य छम्ह च्वमिं थःत अनाथ तायेकेमालीगु स्वभाविक खः । न्ह्याम्हस्यां न्ह्यागु धाःसां मेपिन्सं मधाःगु धाल धकाः तारिफ याइपिं इलाइटतय्सं सामाजिक सञ्जालय् सक्रियाता क्यनीगुलिं नं हलुवा गुगु अले गोबर गुगु धकाः तिफ्याये थाकुयाच्वंगु झीसं खनाच्वना । 

थज्याःगु ज्यां मेपिन्त ला मखु, न्हून्हू वःपिं च्वमिपिं उमिगु थ्व विविधतां जाःगु नेपालभाषाया कथित व्याकरणया नियमं अलमल जुइगु स्वभिविक जुल । गज्याःम्ह गुरु अज्याःम्ह चेला जुया वल । गाइजात्रा स्वयेत अमुक दिन पियाच्वनेम्वाःल ।   

सरलीकरणया तात्पर्य 
आः हानं छगू न्हूगु भ्रम सिर्जना जुयाच्वंगु दु । उमि थः नेपालभाषा च्वये मसःगुलिं, सयेके मलाःगुलिं वा सयेकेगु आवश्यक मतायेकूगुलिं उमित नेपालभाषा च्वयेगु नियम थाकु ताः । उमिसं धाइ, नेपालभाषा च्वये तसकं थाकु उकिं उमि मस्तय्सं च्वये मसः, ब्वने मसः । उमिगु पारिवारिक कारणं आः दक्वस्यां नेपालभाषा च्वज्याया थ्व बासःदँ पुलांगु उपलब्धियात वांछ्वयाः न्हूगु कथं च्वया: उमि मस्तय्सं ब्वनेफइकथंया नियमत आविष्कार यायेमाःगु खनेदयावःगु दु ।  

थ्व भाय् व्याकरण वा हिज्जे सरल जुइमाल धाइपिन्सं गुलि सरलयात सरल धायेगु धइगु न्हयसःया लिसः बिइमखु । उमित मात्तले, उमिसं सयेकाकायेमफुतले सरल यानावने सम्भव जुइला? सरल दयेकेगु नामय् आः वया “खरचनपठत हम भकभक मरजत” धाःथेंज्याःगु नियमयात स्वीकार यानाबिइमालीला ? अले हानं उमिसं मेमेगु भाय्या हिज्जे धाःसा न्ह्याक्व थाकुसां उकियात स्वीकार यानाच्वनी, पाय्छि जुइक हे सयेकी । सयेके अल्छिपिन्त छिंकेत धकाः न्हून्हूगु हिज्जेया आविष्कार यानाः मसयेकीपिन्त आकर्षण यायेगु ठेक्का नेवाःभाय्या च्वमिपिन्सं जक कयाबिइमाःगु ला? भाय्यात च्वयेगु नियम धइगु स्वनिगःया ट्राफिक पुलिसया नियमथें थौं छता कन्हय् छता जुइगु जुइफइमखु । छकः हाकुगु मसिं छापेयायेधुंकल धायेवं व न्यासःदँ लिपा नं प्वलाः ब्वनीतिनि धइगु आदर्शं निर्देशित जुइमाः च्वइपिं अले च्वयेगु नियम दयेकीपिं नं । 

आः वनेगु गन?
नेपालभाषाया आःतक च्वयेगु नियम छन्हुं छम्हस्यां छकलं बिउगु मखु ।थ्व ख्यलय्  त:म्हस्या तःधंगु तःदँ बिउगु योगदानया फल खः । थज्याःगु आःतक स्थापित नियमयात हचुवाया भरय् थम्हं च्वयेम्वा:पिं वा च्वयेगु त्वःतेधुंकूपिन्सं अथे मजिल थथे यायेमाल धकाः हल्का अभिव्यक्ति बियाः थम्हं हे भाषा ख्यःयात यानाथिकागु योगदानया अवमूल्यन जुइगु खँ पितहयामदीसा बांलाः । 
भाषा न्ह्याबलें वथें जुइमखु । अथे खःसा उकिया च्वयेगु नियम नं साश्वत जुइमाः धइगु मदु । तर न्हूगु खँ पितहयेबलय् न्हापा यानातःगु सहमति वा स्थापित नियम छाय् मजिल धकाः च्याथाय् झिथाय् गोष्ठी यानाः थः स्वयाः थकालि व ज्या यानावनेधुंकूपिन्त ध्वाथुइकेमाः । उमिगु नियमय् सैद्धान्तिक व व्यवहारिक कमजोरी प्रमाणित यानाः उमिगु समर्थन कयाः जक न्हूगु खँ पित हःसा बांलाः । अले व खँ पितहयेधुंकाः उमिसं थम्हं आविष्कार यानागु नियमय् च्वनाः सछि–निसः पौ दूगु छगू ज्याख्यलय् दूगु सफू च्वयाः प्रकाशन यानाः दक्वसित ब्वंकेमाः । अथे मयासे थम्हं छुं यायेमफयेकं नेवाः समाजय् विद्वान धायेकेगु लोभय् जक न्हून्हूगु खँ हयाः अलमल यायेगु स्थितिया याकनं अन्त जुइमाल । थज्याःगु अनन्त अलमलया कारणं हे न्हूपिं च्वमिपिं मवयाच्वंगु खँ वय्कःपिन्सं थुइकादिल धाःसा समस्या महयेगु हे समाधान खः धइगु यचुक खनेदइ । 

No comments:

न्हू सतकयात हानं भीमफेदी थें मृत शहर यायेगु ला?

  राजेन मानन्धर निद्वःदँ पुलांगु सभ्यताया इतिहास दूगु थ्व स्वनिगःया दकलय् तःधंगु बजाः लागा थौंया न्हूसतक वा न्यूरोड खः । थी थी राजनीतिक परिव...