राजेन मानन्धर
वनां मथ्यंगु थाय् गनं दइ ला? थ्व न्ह्यसः वयाच्वन जिगु न्ह्यपुइ , जब जिं मरुसतःया क्वय् भुखाचं स्यंकूगु स्वनिगयाः स्मारक क्षेत्रत साइकलं चाहिलेगु ज्याझ्वः हेरिटेज राइडया फ्लेक्स ब्यानर यखायातःगु खना । मनं वने वने धयाच्वन, तुतिं फइमखु फइमखु धयातल । ् ब्यानरय् आयोजक धकाः हे झिगू झिंनिगू संस्थया नांधलः ब्वने तर जिं माःगु जानकारी उकी खनीमखु ।
२०१५ या जुलाइ ४ । थौं हे जुल हेरिटेज राइड । साइकलं जक स्वनिगःयात विश्व सम्पदा धलखय् लाकीगु न्ह्यय्गू ज्वःमदुगु स्मारक क्षेत्र –– येँया लाय्कू, स्वयम्भू, पशुपति, बौद्ध, चांगु नायारण, ख्वपया लाय्कू अले यलया लाय्कू –– व दक्व छन्हुं चाःहिलेगु हँ, थ्यंमथ्यं ६० किलोमिटर दइ । आःया राजनीतिक व आर्थिक अवस्थां झी नेपाःप्रति गर्व यानाः जिगु अथे दु थथे दु धकाः धायेगु अवस्था देय् न्ह्याकाच्वंपिन्सं हयेमफुसां झीगु पुर्खाया इतिहास अज्याःगु लँु आखलं च्वयातःगु दु गुकियात सुनां नं बुतूबुलाः हूसां वंकेफइमखु, मदयेकेफइमखु । अज्याःगु स्मारकतय्त थौं भुखाचं कःगु दु – गगुं पाःताः जगु दु, गुगुं भ्यसें लूगु दु, गुगुं चिरिचिरि बानाः ख्वयाच्वंगु दु । सरकार दयेकेगु, प्राधिकरण दयेकाः नायः जुइअगु अले विदेशं यक्व स्वयाः यक्व ध्यबा म्हयेगु व जनतायात इनेमाःगु राहत सामाग्रीइ भ्रष्टाचार यायेगु जक सिउपिन्सं दयेका तःगु सरकारं थज्याःगु सम्पदाया मर्म थुइकेफयाच्वंगु मदु । अन थूपिं, व गौरवशाली संस्कृति व इतिहासयात थः धाइपिं मनूत नं ला मदु । थौं येँयात थःगु नां बिउम्ह मरुसतः “काष्टमण्डप” चाद्वँ जक जुयाः भ्वसुलाच्वंगु निला दयेधुंकल । वक्वस्यां च्वच्व जक यायेगु बाहेक मेगु सुनां नं छुं यानाच्वंगु मदु, यायेफयाच्वंगु मदु । सुथय् जि व काय् जिवितेश मरुसतःया न्ह्यःनेया माहौल स्वस्वं बिचाः यानाच्वना ।
स्वस्वं मनूत ग्वाः ग्वाः खानावल । घ्वातुमतु घ्वानाः थःगु नां दर्ताया धलखय् दुथ्याका । जिगु द्वःछि दां थ्व मरुसतः ल्ह्वनेत लुसिकापि स्वचाकेत तकं गाइमखु, तर नं जि थ्व महान् उद्देश्यया झ्वलय् थःत सम्मिलित याये दयाः लय्ताः । धयातःगु दु, थ्व साइकल यात्राय् सहभागी पिनिगु सहयोग रकम मरुसतः ल्ह्वनेत योगदान जुइ धकाः । दर्ता यानातःपिन्त सुथय् तुच्चा व छपाः छपाः टिशर्टया नं व्यवस्था जुयाच्वन । जिमिसं व वसतं पुनाः थ्यंमथ्यं प्यसः साइकल यात्रीतय्गु पुचलय् न्ह्यंका ।
भचा भचा भाषणबाजी ला जुइ हे माल । मन्त्री व मुख्य सचीवया नं छुं छुं नवायेदयेमाल । अन अज्याःगु खँ न्यनाच्वनेगु रहर यक्वस्या मदु । मनूत हतास जुयाच्वंगु दु, उमिसं सिउ, नवाइपिन्सं याइमखु । मनूतय्गु मिखां याइपिं मालाच्वंगु दु । छम्ह दथुं हालाहल – यायेगु खःसा छगू डेटलाइन माल, थबलय् निसें शुरु याये धकाः धयादिसँ, जिमिसं साथ बिइ ।
धिमय् थात । दक्वस्यां थःथःगु साइकल थाथा यात । दक्व सहभागीतय्सं नेपाःया ध्वाँय् ज्वनावयेमाः धयातःगु, ज्वना ला वना जिमिसं, तर अन अथे काकेगु व्यवस्था यायेमफुत । दक्वं झ्वःलिक छगू र्यालीया वातावरण वल । अनया स्थानीय पुचलं जिमित ख्येँ सगं, ह्याउँगु सिन्ह व ह्याउँगु क्वखां छाय्पिल । भिन्द्यःयाथासं क्वहाँ वनाः दल्लुइ, अनं स्वयम्भू गःचाः हिलाः हानं भगवानपाउलय् लिथ्यन । च्वय् थाहाँ वनेफूगु ला मखु, अथेसां दक्वसिया मिखाय् अनया गुम्बा व अनन्तपुर लुयाच्वंगु दु । अनंं धल्क्व, थमेल अले कमलपोखरी जुयाः पशुपतिइ थ्यन । मेमेगुया तुलनाय् यक्व सुरक्षित दु थ्व । थन थ्यंबलय् जिपिं तःधंगु पुचःलिसे बाये धुन । सु गन सु गन । लँय् भुषण तुलाधरदाइ नापलात, छम्ह न्हापां निसेंया स्वनिगलय् साइकल अभियन्ता । पशुपति ध्वाखां गौरिघाट लाकाः बौद्धय् । अनया त्रियोदश भुवनय् इल्ल मिंक खः ग्वयातःगु दु, ल्ह्वनेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।
थनतक थ्यंबलय् जिमिसं सिल थ्व अःपुगु ज्या मखु धकाः । र्याली धयातःसां रेस थें – फुपिन्सं थःत नियन्त्रण मयाः, उपिं बेतोडं वंबलय् मफुपिं लिउनेया लिउने हे । अथेसां दुने जोश धाःसा उलि हे । न्हियान्हिथं साकइकल ब्वाकाच्वंपिं ला स्येंस्यें वयेका च्वन, जिपिं जुलं हप्ताय् छकः हे साइकलया काथि क्वाके मलाःपिं । आः ला निर्णय याये त्यल, थनं च्वय् वनकि वनं जुइ, मफुसा लिहाँ वनेला धकाः न्यना काय्याके । वयात नं थाकुयाच्वंगु दु, तर नं थज्याःगु माहौलय् छगू ताजगी वयाच्वंगु दु, माःसा सगरमाथाय् हे जूसां वने धइगु । वनां हे त्वःते धइगु खँ क्वःजित ।
मुलपानी, डाछि, ब्रम्हखेल, धाधां झिंछताःत्या जूबलय् सक्वय् थ्यन । अन जिमित ज्यःनांया व्यवस्था जुयाच्वंगु दु । जिपिं लिउने लाःसां थुकिइ हे लय्ताःकि जिमिसं जिमित उमि लिउलिउ हे सां न्ह्यःने थनेहया । दक्वं छथाय् खन । बाज्यः वनेधुंकूपि, ल्याय्म्हत, ल्यासेत अले निम्हप्यम्ह मस्त हे धायेमाःपिं नं । छकलं दक्वं म्हसिउपिंथें, थःथितिथें, दक्व छगू समुह, छगू परिवारथें । थज्याःगु ज्याय् ब्वतिकाइपिं जुयाः थवंथवय् म्हसिउ, ख्याखँ, नीखँ नं जुयाच्वन ।
मेघ आलेजुं अन सहभागीजूपिं विश्व साइकल यात्री पुष्कर शाह व नेपाःया राष्ट्रिय च्याम्पेन अजय पण्डित क्षेत्रीयात थनेहल । दक्वस्यां लापाथानाः स्वागत यात । भुषण दाइनं स्वनिगःया पहिचान हे विश्व सम्पदा धलखय् लाःगु स्मारकया चर्चा याना दिल, सक्वया प्रकाशमानजुं सक्वया ऐतिहासिकता व दुनावंगु साँस्कृतिक सम्पदाया बारे कनादिल । उलि सिधयेकाः दक्व सक्वदेय्या भग्नावशेष स्वःवनेगु खँ जुल । जिं जितः उकिया निंतिं तयार यायेमफुत । न्हापा नं स्वयेधुनागु खः । जिं सिउ, थज्याःगु दृष्यं जितः गुलि असर लाकी धइगु । दुनें दुनें घाःथें स्याइगु , आः भचाः क्वलाःगु दु । हानं जिं व स्वयाः नं छु हे यानाबिइफूगु दु धकाः । जि नं विवश, थ्व चिरिचिरिबायाच्वंगु भाग्योदय क्याम्पसया भवनथें ।
साक्क नये सिधयेकाः झिंनिताः पाखे जिपिं वनाः सक्वं चांगु वनेगु लँय् । त्यंक जा नयाः तिन्हिनय् साइकलं पहाड गयेगु, व्यवहारिक कथं हे संभव मजुल । व नं मोटर हे मवनीगु ग्यानापुसेच्वंगु लँय् । गुलिं गुलिं ला गयाः हे न्ह्यःने वन, जिपिं थज्याःपिं धाःसा साइकल घ्वाघ्वां, सासां न्ह्याःवना । साइकल गइपिनि छगू धायेगु दु, कि छं साइकल ग, कि साइकलं छन्त गइ । जिमि नं व हे हालत जुल ।
गज्याःगु विकट, गपाय्च्वः दुर्गम । दुनाच्वंगु थासय् मनुतय् थःथम्हं सिपू हयाः बलेचा दयेकाच्वन । उमिसं सरकारया राहतया ज्याझ्वः व उकुन्हु तिनि जूगु दाता सम्मेलनया खँ रेडिओय् न्यन जुइ । न्ह्यागुसां थन जीवन दु । जीवनं जिमिगु यात्रायात सिचुगु सिमाया किचःथें जीवन बियाच्वन । वाउँक वा पिनाच्वंतःगु, गनं गनं लः मुंकातल तिनि । बुँइ जीवन पिइगु कुतः जुयाचवन । लँय् लँय् लः हयेत धः म्हुयातःगुलिं गनं गनं ला न्यासिवनेत तकं थाकु । थज्याःगु इलय् नं जिं आल्पसें क्यामरा मज्वँसे वयागु । जिं चाः क्यामरा ज्वनावल कि मिखां छुं मखनेयः । मिखा न्ह्यःनेया सौन्दर्ययात क्यामराया लेन्सय् कैद याये मयः जितः । थ्व शान्त वातावरण, तिकितिकि चःति, सिचुगु फय् अले गनं गिनं चखुंचा बखुंचातय्गु सः – छु थ्व दक्व क्यामेराय् न्ह्यनीला ?
मचायेक जि अल्छिग्वारा जुल । पलाः ला न्ह्याःगु हे मखु । थाकु थाकु धाधां पलख फ्यतु धाधां जिमिगु यात्रा न्ह्याना हे च्वन । जिमिगु लिउने सुं हे मदयेधुंकल । अथेसां छुं मपाः जि थन रेसय् त्याकेत वयाम्ह मखु । आखिर न्ह्याथे ब्वाँय् वंसां थ्यंकेगु ला अन हे खः । मेपिन्सं धयाच्वन, हौसला बियाच्वन – फ्यतुइमजिउ, म्ह न्यलेयः । थज्याःथाय् अनुभवीपिनिगु निगू शब्द नं अमृत थें च्वनेयः ।
निताई जुइन जिपिं चांगुइ थ्यंबलय् । छुयातं मल्यंकूगु भुखाचं चांगुयात जक छाय् त्वःती? अन नं मू द्यःगः हे दुनाच्वंथाय् दयेकेगु ज्या जुयाच्वन । नीम्ह ति साइकल यात्रीत अन जुयाच्वंगु भग्नावशेष चिइकेगु ज्याय् पलख ग्वहालि यानाच्वन ।
पलख सिचु नयाः हानं तयार जुया । अनं जिपिं फय्लिसें खँ ल्हाल्हां बेतोडं कुहाँ जक वयेगु । थाकुक पाहाड गयाःया सिरपाः जुल थथे वयेगु नं । सु न्ह्यःने, सु लिउने ग्वाराफय् वयेथें हुत्त हुत्त छम्ह छम्ह यायां कुहाँ वल । ख्वपतकया ६ किलोमिटर ला पलखं हे क्वचाल । बुँइ वा पिनाच्वंपिनि बजिनयेगु ई । दक्वसित अनया वातावरणं ताजगी बियाच्वंगु दु, अले जिपिं सफल जुइमा धकाः भिंतुना नं द्यछानाच्वंगु दु ।
सलंसः साइकलतय्गु कालांकुलुंया दथुइ नं ख्वपया लाय्कू झिझांमिझां दं । दुनाच्वंगु वत्सलादेवीया द्यःगः दुनं । पलख ख्वय् लाय्कुलिइ न्हयइपुकेधुंकाः लिहाँ वनेगु खँ जुल । वने सुयां म्हाःसां ईया छगू बन्देज दु । प्यताइलय् ला येँ लाय्कुलिइ समापनया औपचारिक ज्याझ्वः तयातःगु धाःगु, स्वताः ई थन हे जुइधुंकल । हानं जितः धाःसा अज्याःगु औपचारिकताया नामय् भाषण जक यायेगु ज्याझ्वः यः मताः । उकिं जि हथाय् मचाः । लिहाँ वयाबलय् दक्व न्ह्याःन्ह्याःथासं । थः धाःसा लिउनेया लिउने तुं । उमित लिलाके मफुसेंलि जिपिं थिमिइ पलख च्याचि त्वनाः झासुलना ।
न्हाचः तक वा मवः धकाः ग्वाय्पियाच्वनागु आः धाःसा खन का अबुया ब्याहा । सानोथिमिइ थ्यंबलय् झ्वारारा वा वयेवं इतःमितः कन । आः हानं हाइवे जुयाः हे वनेमाली धकाः कुहाँ वयां अन बँ हे मप्याः । वा नं गज्याःगु, अन वा वल धायेमलाःनि थन ला सुख्खा । आः ला सुबिस्तां वनेदइगु जुल धकाः मतिइ ।
छु दइ, मनसुनया इलय् थः धइथे याये । पाय्छि जुल धकाः मतिइ जक छु तया थन नं धुमधाम हे जुल गठ्ठाघरय् । जिमित बांमलाक्क वां दाल, जिपिं प्याःपिं भौचातथें । घौछि धयाथें हे अन म्हमसिउपिनिगु छ्यलिइ च्वना । अनं भचा क्वलायेवं पिहाँ वयां हानं वा तसकं जुल अले च्यापसलय् बासं लात, वायात गन अथे हेपेयायेफइ धकाः । अनं ला जिहे मजिल धकाः वा वयाच्वंसां पिहाँ हे वया । वाच्याक्क दुनें नं पिनें नं प्यात जिपिं । जिपिं बुलुहुँ वया हे च्वना, मनसुनया झ्वामझ्वामय् साइकल यात्राया अनुभव यायां ।
कोटेश्वर थ्यंबलय् हानं वा तच्वः जुल, जिमित न्ह्याःवनेगु अवस्था मन्त । हानं बाघौ मेगु पिइमाल लँ चमकंतलेयात । बल्ल वा दित, लँय् चहलपहल शुरु जुल । लँ ला खुसि ला, गनं लः वयाः गन बाः वनाच्वंगु हे मसिइक । छथी ला थथे लखं लखं जुइगु न्ह्यइपुसे नं च्वं । न्हाचं ग्वार्को जुयाः यल लाय्कुलीइ वनेगु खँ जुयाच्वंगु, जिपिं तकसं लिबायेधुंकूगुलिं बालकुमारीइ लाकाः मंगलबजार थ्यंका । भुखाचं ल्हाःगु अनया द्यःतय् छ्यनय् स्वतजाःगु पौ दूगु द्यःगः ला छु कुसा छपाः तकं मदु । थुगुसिइ उमिगु बिजोग । भचा तसकं वा वलकि झीगु सम्पदा धाःसां न्ह्यागु धाःसां यल लाय्कुलिइ खुसिबाः वइगु । वा क्वलाःगुलिं अन देसं चुइके हयातःगु वाच्यावाच्यवा ध्याच्व मुनाच्वन ।
खुता ई जुइन, सिचुक्क वा भचा भचा वया हे च्वंगु दनि । थन साइकल यात्राया छुं किचः ल्यंमदयेधुंकल । थन वा वये न्ह्यः हे उपिं थ्यंकाः वंगु जुइमाः । आःतक ला येँय् अज्याःगु ज्याझ्वः सिधयेजकं धुंकल जुइ । वां जिमित झंगः ल्हात । न्यःगु व प्याःगु म्हयात थाथा यायां बुलुहुँ वना लँ सिथं सिथं ।
(किपा श्रोत ः फेसबुक)
No comments:
Post a Comment