निबन्ध
राजेन मानन्धर
जि मनू खः, चायेकं मचायेकं जिं तःगु गल्ती याःगु दु । गबलें मनं, गबलें बचनं अले गबलें शरिरं नं । गल्ती धइगु ला गल्ती हे खः । जिं यानाः जिं चायेकं वा मचायेकं सुयागुं नुगलय् स्याकाच्वनी, गबलें सुयातं छाक्क बचन ल्हायेलाइ, गबलें ल्हाः हे नं वायेलाइ । अज्याःबलय् छिं क्षमा फ्वनेमाः ।
जिं गल्ती मयासें मेपिन्त लाःसा ला जिं उकिया परवाह मयाना । जिं खःगु धयाः खःगु यानां नं सुयातं जिगु धायेगु वा यायेगु लिसे सहमत मजुइफु, व ला जिगु गल्ती मखु । अज्याःथाय् जिं क्षमा मफ्वना । बरु छकः निकः छम्ह निम्ह अरिंचाःपिं जिं छकः क्षमा फ्वनां वया ख्वये दीगु खःसा व खँ मेगु हे जुल ।
भुखाय् ब्वयाः बाःछि स्ववाः दुसांनिसें झी क्षमा पूजा यायेगु लहर वयाच्वंगु दु । दक्व हे क्षमा फ्वनीपिं । मिजंपिं नं क्षमा फ्वनाच्वन, मिसापिं नं क्षमा फ्वनाच्वन, छेँ दुंपिं नं, मनू सिइपिं नं, घाःपाः जूपिं नं, दक्व दक्वं । खः क्षमा फ्वनेगु धइगु महानता खः । थी थी दार्शनिकतय्सं धाइ, क्षमा फ्वनेवं क्वमालि जुइमखु, महान जुइ । तर फ्नेगु हे छाय् क्षमा, जब कि जिं गनं छुं गल्ती हे यानागु मखु ।
गल्ती यानागु दुसा जिं जिमि पूर्खाप्रति यानागु दु – जिं उमिसं बियाथिकूगु सम्पदाया बांलाका म्हालासाला यायेमफुत, उमिसं दनाथिकूगु छेँया इलय् इलय् मर्मत सम्भार यायेमफुत, दुनें दुनें भ्वाभः जुइधुंकूगु छेँयात भिंकेगु ज्या यायेमफुत । अथे हे क्षमा जिं थ्व कारणं नं फ्वनेमाः कि जिं जिमि पुर्खां लिपाथ्यंकया बिचाः यानाः ल्यंकातःगु चुक, ननि, बहायात संरक्षण यायेमफुत, उकिं थःत माःबलय् छकः च्वनेथाय् तकं मन्त । हानं थ्व कारणं नं क्षमा फ्वनेमाःगु दु कि पुर्खां कातुकाक्क च्वनेमाःसां वाउँगु बुँ धकाःसा मिखां न्ह्यायेदक्व हे ल्यंकातःगु खः, जिं व दक्व थःगु व्यक्तिगत स्वार्थया लागि मियाः नया, थन च्वने हे मथ्याःपिन्त थाय् बिया ।
तर जिं खनाच्वना, थन ला क्षमा फ्नेगु धकाः गबलें गुम्ह द्यःया द्यःगलय् गबलें गुम्ह द्यःया द्यःगलय् भ्वपूवनाच्वन मनूत । गुम्हस्यां बिइ हे मफु वयाके छु फ्वनेगु? अझ क्षमा फ्वनेगु धइगु ला सुयात गल्तीं छुं मखुथे याइ वयाके जकं फ्वनीका । खिउँथासय् मुलु तन धकाः दन्न निभालं खःथाय् मुलु माःवनेगु थज्याःगु खँ ।
मिखा दयेगु जक खनेगु मखु खनी । मिखा दुपिन्सं ला खन नि । द्यः धकाः झीसं धयावयापिं, जिमित रक्षा यानातःपिं धकाः लेख रचना च्वयावयापिं भाषण यानावयापिं अज्याःपिं “मै हुँ” धाःपिं द्यःत नं भुखाय् छकः ब्वःबलय् चताचतावाःवन । गुम्हद्यवं थःगु रक्षा यायेमफु, जनतां दुमदु द्यबा मुनाः वा राज्यं जनतायाके म्हयाः कयातःगु करया ध्यबां दयेका बिउगु द्यःगः छगःया रक्षा यायेमफु वं जिगु छाय् गय् यानाः रक्षा याइ? आः दक्वसियागु हैसियत सिल नि , नेवाः राज्य हयाबिइ धकाः जनतायाके भोट कयाः सत्ताय् वंपिं नेतातय्गुथें ।
उलि जक यानाः नं मगात आः । क्षमा फ्वने मास्ति वल हँ, समय्, बजि, छ्वय्ला, ख्येँवः, माय्वः तयाः । गल्ती याःम्ह मुसुमुसु न्हिलाच्वनेगु अले वयागु गैरजिम्मेवारीपनं यानाः फल्चाबाय् जूम्ह जिं छाय् फ्वनेगु क्षमा? छु गल्ती यानागु दु जिं? उमिगु द्यःगः रक्षा यायेमफुत धकाः ला? जिमि बाज्या अजिं दयेकाथुकूगु थःगु छेँ दुन धकाः ला? कि जिमि मांअबु, काय्म्ह्याय् तकं भुखाचं दुनाः सित, रक्षा यायेमफुत धकाः ? रक्षा याइम्ह छ लाकि जि? जि छंगु रक्षा याइम्ह खःसा खः धा, छं जितः खतय् तयाः दँय् दसं जात्रा या, खा, हँय् फै, मेय् बिउवा, अले जिं छंगु छेँ ल्यंकातयेमफुत धकाः क्षमा फ्वने । अले कन्हय्निसें गबलें जिं छन्त रक्षा नं यायेमखु, ख्वाः नं स्वयेमखु । छ जिगु रक्षा याइम्ह खःसा ला आः छंगु गःतां ज्वंसां जिल, छाय् जिमिगु रक्षा मयाना? जिमि मां लित हयाबिउ, जिमि अबु लित हयाबिउ धकाः । गुलि जक ग्यानाच्वनेगु आः? सुयातं जिं क्षमा छामा फ्वनेमखु । माःसा, खःसा अले भचा सां मछाः धइगु छंके दुसा जिकय् क्षमा फ्वं वा छं बरु । जिगु तुति ज्वनाः ज्वनाः छकः ख्वःवा । अले बिचाः याये ।
छु ख्वयेगु, तंकेगु, मदयेकेगु व यःम्ह लिसे बायाच्वनेगु ठेक्का जिमिसं जक कयातयागु ला? छु सिउ छं उमेर दनिम्ह काय्म्ह्याय् अले न्हय्ला प्वाथय् दुम्ह भौमचा मदइगु धइगु? छु सिउ छं ल्हाःतुति मदयेकाः सासः ल्हायेथाकुइक वासः भ्वाःभ्वाः नयाः म्वानाच्वनेगु धइगु? त्याय् कयाः छेँ दना, झिदँ झिदँयाया ब्याज जक पुलेगु भाखा हे दनि, व छेँ पाःताः जूगु धइगु छु सिउला छं? जिमि म्ह्याय्यात सिन्च छायेन्ह्यः हे जिलाजं जुइम्ह वन । जिमि कायं ययेकातःम्ह मचाया हाःसः मदु हँ आः । ताः ला छं ? हानं छन्त हे पूजा माःगु ला? छं क्षमा बिइगु ला जितः? छु बिइ छं जितः क्षमा, जिं बिइ छन्त क्षमा बरु । जितः बचेमयाः, फयामकाः धकाः आः आवंलि नुगलय् स्याके मखुत, जितः रक्षा या धकाः आवंलि धकायेमखुत । उलि हे का जिगु छन्त सजाय । तं पिहाँ वल जुइ जिगु खँ न्यनाः छन्त । वयेबिउ, फ्वनेमखु जिं क्षमा छंके, थ्व खँय् बरु जितः क्षमा या ।
No comments:
Post a Comment