190808 गुथि विधेयकया समर्थनय् दुपिं नेवाःत

राजेन मानन्धर

स्वब्वय् निब्वया बहुमत दुगु दम्भं ह्वानाह्वाना च्यानाच्वंगु नेकपाया सरकारं अचानक नेपाःया हे गनं मदुथें च्वंगु १५ सः दँ पुलांगु गुथि व्यवस्थापनया सीप, शैली व विज्ञानयात हाथ्या बीथें गुथि विधेयक छाय् हल, व आः तक थथे हे धायेफुगु अवस्था मदुनि । तर न्ह्यागुसां थुकिं नेवाःतय्त संगठित यात, न्ह्यलं ब्वानाच्वंपिंत वाराक्वारां संकाः थन ।

तर यथार्थ थुलि हे जक मखु, आः नं फिब्वय् मुंपिं स्वयाः तःधंगु नेवाः जमात थ्व गुथि विधेयकया पक्षय् वेट एण्ड सीया सिद्धान्त ज्वनाः पियाच्वंगु दु । उमिगु मानसिकता व कन्हय् उमिसं ल्ह्वने फइगु पलाःयात आः बिचाः मयासे आन्दोलनय् जक तिंतिं न्हुयाच्वनां फलदायी जुइ फइमखु । थ्वपाखे छकः बिचाः याये ।

नेवाः जनप्रतिनिधित ः
झीसं सिउ, थ्व विधेयक धइगु मुक्कं हे न्हापांनिसें चले जुया वयाच्वंगु जात्रा, पर्व, संस्कृतिया दुगःक्वँय् जुयाच्वंगु जग्गा क्वाप्लाक्क नयेगु अले व जग्गाया हर्ताकर्ता नं थः पार्टीया मनूतय् मातहतय् लाकेगु हे जक खनेदत । थज्याःगु कानून दयेकेत नेवाः सांसदतय्सं ग्वाहालि मयात धायेगु अवस्था मदु, छाय्धाःसां कानून निर्माता धकाः उमित हे जनतां त्याकाछ्वःगु खः अले उमिसं थ्व खँ मसीगु धइगु सम्भव हे जुइमखु ।

नेवाःतय् नं नेतात दु । वःम्ह वःम्हमछि केन्द्रीय सरकारय् व प्रदेश सरकारय् सांसदत वनाच्वंगु दु । कानून निर्मातात धइपिं हे उपिं । तर पार्टीया टिकट कयाः चुनाव त्यानावंपिं नेवाः नेतात पार्टीया दास हे जक खनी धइगु नं थ्व हे मौकाय् खनेदत ।दकलय् न्हापां वंगु निगुलिं चुनावय् त्यानावंपिं नेवाः जनप्रतिनिधितय् बारे बिचाः याये ।

संघीय संसद व प्रदेशया सभाय् सांसद जूपिं यक्व हे नेवाःत दु । यक्व धइथें उपिं आःया सत्तारुढ पार्टी नेकपापाखें त्यानावंपिं खः । नेकपा एमाले व माओवादी पृष्ठभूमि दुपिं उमिसं तःगू हे खँ ल्हानाः चुनावया घोषणापत्र बिउगु खः । व पत्रय् गन गन नेवाःतय्गु भिंजुइगु, भिं यायेगु खँ ल्हाःगु दु धइगु सकस्यां खं ।

अथेसां समग्र रूपं धायेबलय् उपिं निगू पार्टीयापाखें नं नेवाःतय्गु भिं जुइमखु, अथे धइगु एमाले ला न्हापांनिसें जातीय पहिचानया पक्षय् मदु अले माओवादीत नं जातीय राज्यया खँ ल्हानाः जनतायात बन्दुक ज्वंकाः लिपतय् यू टर्न हे यानाः जातीय पहिचान विरुद्ध छगू लिपा मेगु पलाः ल्ह्वनाः एमालेलिसे चुनावी तालमेल यानाः सत्ताय् थ्यंपिं खः ।

आःतकया उमिगु ज्याखं उमिसं नेवाः पहिचानया लागि गनं खने दयेक सः मतःगु अले उमिगु पृष्ठभूमिया आधारय् नं उमिसं सरकारं आः हःगु गुथि विधेयक हयेकेत सरकारयात ग्वाहालि यायेगु भूमिका उमिसं म्हितूगु दु धकाः थुइके छिं ।

छखे गुथि विधेयक विरोधय् आन्दोलन याइपिं युवा नेतातय्गु अलमल, पुलांपिं नेतातय्गु आन्दोलनं उचाइ काल कि खुसुक्क सत्तायाथाय् वनाः व्यक्तिगत लाभया लागि बार्गेनिङ
यायेगु पुलांगु पह अले अन वने थन वने मसियाः याकः याकः जक हालाच्वंपिं सचेत नेवाःत ।

हानं गबलें मंकाः सः ज्वनाः कुहां मवइपिं नेवाःत आयोजक संस्था व नेतात अत्तापत्ता हे मदुबलय् लखौंया ल्याखय् सतकय् वल नं व जनताया भोट कयावंपिं नेवाः सांसद अले मेयर व वडा अध्यक्षत विरोधया झ्वलय् गनं खनेमदुगुयात दैवसंजोग जक धयां मगाः । उमि नं आः गथेयानाः जनताया गुथि जग्गा हानं सरकारया प्राधिकरणयात लःल्हायेगु धकाः हे जोड घटाउ यानाच्वन धकाः बिचाः यायेमाः ।

नेवाः कार्यकर्तात ः
नेवाः जनप्रतिनिधित अथें त्याःगु मखु, उमिसं चुनावी प्रक्रिया पूवंकाः प्रतिद्वन्द्वीयात भोटया अन्तरं हे बुकूगु खः । गनं गनं छुं जूसां व दक्व हे बालिग मतदाताया मत कयाः हे त्यानावंगु धायेमाः । चुनाव न्ह्यः उमित त्याकेत त्वाःत्वालय् उमिगु पक्षया ज्याकू चायेकाः थी थी ज्याझ्वः तयाः हे नेवाःतय्सं त्याका छ्वःगु खः ।

उमित अथे चांन्हिं हिचःति हायेकाः थःथवय् ल्वानाः हे नं उमित त्याकाछ्वःगु धइगु उमिसं कन्हय् नेवाःतय्गु हकहित व पहिचानया मुद्दायात सरकारय् तक थ्यंकी, उमिगु भिंगु याकी अले मभिंगु याकी मखु धकाः हे खः । उमिसं भ्वय् नयाः वा ध्यबा नयाः उमित त्याकाछ्वःगु धायेमछिं । आः स्वये नेवाःत दक्व फिब्वय् थें च्वं, जुलुसय् थें च्वं ।

तर थःथःगु लुमन्तिया ग्वरलय् छकः माला स्वल धाःसा खनेदइ, नेवाः सांसदत त्याःबलय् उमिगु लिउलिउ नेवाःतय्गु जुलुस व स्वयाः तःधं । उमिगु ख्वाःया न्हिला, लसता अले बाजं थानाः प्याखं हुलाः थः त्याःम्ह जनप्रतिनिधियात भिंतुना बियाच्वंपिं वहे नेवाःत खः ।

उमिसं आःतक थम्हं त्याकाछ्वयापिं सांसदतय्त छिमिसं गुथि विधेयक हयाः जिमिगु पुर्खाया सम्पदा झौ याइन, गुथि व संस्कृति नाश याइन, जिमित छिमिसं विश्वासघात यात, जिमिगु भोट लित कया, छिपिं जिमि प्रतिनिधि जुइ फइ मखु धाःगु तायेमदुनि ।

नेवाःतय्गु एकता व जोश खनाः ग्यानाः गुथिलिसे संस्कृति दु धइगु मसिउम्ह मन्त्रीं गुथि विधेयक लित कया धाल तर नेवाः कार्यकर्तातय्सं उलि तक नं मधाःनि । उमिसं ला सत्तारुढ पार्टीया सांसदतय्त हे ग्वाहालि यानाच्वंगु दनि, थ्व छपुचःचा नेवाःतय्सं छुं स्यंके फइमखु, जिमिसं उमित स्वये धकाः चुगलि यानाच्वंगु हे दइ ।

नेवाःतय्त गुथिजग्गा बीगु पार्टी ः
ख्वप नेवाःतय्गु छगू समुन्नत व सांस्कृतिक नगर खः । आः तकं नेवाःतय्गु हे बाहुल्यता दनिगु छगू जक देय् । थन संस्कृतिया खँ मदइगु खँ हे मदु । तर थन गुथि विधेयकया विरुद्धय् सः मथ्वः । छथ्वःनिथ्वः नेवाःत मिखा चायेकाः न्ह्यःने वःपिं बाहेक थन एकछत्र राज यानाच्वंगु नेपाल मजदुर किसान पार्टीं खनेदयेक हे थ्व विधेयकया समर्थन यात ।

थ्व पार्टीं ला थ्व विधेयक हये हे माः,थुकिं जात्राजित्राया वास्ता मयासे गुथि जग्गाय् ज्याना– च्वंपिन्त भूमिया मालिक दयेका बी धकाः चाकु क्यनाच्वंगु अले अनया स्थानीय जनता नं आःया माग धइगु जात्रा व संस्कृति धइगु न्ह्याथे जूसां छकूचा बुँ थःगु नामय् दुसा मालिक जुइ खनी धइगु लोभय् तक्यनाच्वंगु दु ।

थ्वहे विधेयकं जक नेवाःतय्त जग्गाया मालिक दयेकी, अथे धइगु थ्व विधेयक वल कि गुथि जग्गा दक्व जोताहा अथवा किसानयागु जुइ धकाः भाषण हे यानाच्वन ।

जात्रा पर्व संचालन जुइमा धकाः सुं मनुखं जग्गा न्यानाः तयाः उकिया आम्दानीं पर्व संचालन जुइमा धकाः ज्या याकातःम्ह जोताहा उगु व्यवस्थाया मुद्दती खाता चायेके थें तयातःगु बुँया मालिक गथे जुइ, थ्व खँ थन धयाच्वने मखु, तर अनया पार्टीया निर्देशन थज्याःगु हे खनेदु, अले आः नं व पार्टीया कार्यकर्तात थ्व विधेयक वल कि थम्हं ज्या यानाच्वनागु बुँइ थःगु नांया झण्डा गाडे यायेदइगु जुल धकाः च्वनाच्वंगु खनेदु । उमिगु साथ दु थ्व विधेयकयात ।

नेवाः गुथियारत ः
हानं मेखे गुथि विधेयकया पक्षय् छगू बगाल सर्वसाधारण नेवाःत दनि धइगु खँ यक्वस्यां होस हे मयाः । छखे गुथिया जग्गा मौकाय् लाकाः मियाः नया तयेधुंकूपिं आः पश्चातापया मिगालय् च्यानाच्वंगु दु सा मेखे ल्यंदनिगु भचा भचा गुथिया जग्गा नं नम्बरी दयेके मखन धकाः थुसुंख्वाः तयाच्वंपिं नं मदइमखु ।

न्हापा मिया नयेधुंकूपिं आः हानं खोजतलास यात धाःसा थम्हं मियागु लुइ, अले बरबाद जुइ धकाः ग्यानाच्वंपिं गुथियारत झीगु हे त्वालय् बहालय् दनि धाःसा मेखे ल्यं दनिगु जग्गा मीत ठीक्क जुयाच्वंपिं, बैना कयातःपिं नं नये ला ल्ह्वये ला जुयाच्वंगु खँ यक्वस्यां कंगु दु । उमि थ्व विधेयक वइगु धइगु हँय्ला भ्वय् जुयाच्वंगु सा थथे विरोध यायेवं आः हानं व हे जग्गा मी मखनी धकाः मि जुयाच्वंगु नं जुइमाः ।

थन थथे धयाच्वनाबलय् थ्व तःसिंतय्त धाःगु अथवा म्हय्तय्त धाःगु धकाः मथुइकेमाली । आःतक गन गन गुलिस्यां गुथिया जग्गा मीधुंकल धइगु ल्याःचाः कायेगु स्वल धाःसा तःदँ हे बी । तर झीसं सिउ, झीगु गुथिया जग्गा यक्वस्यां मिया नयेधुंकल । गनं तःसिनं म्हय्यात काकल जुइ, गनं म्हचं तःसिंयात जुकल जुइ ।

तर निम्ह मिले जुयाः हे जक गुथिया जग्गा मीगु सम्भव दु । अथे जग्गा मीधुंकूपिं वा मीत ताक स्वयाच्वंपिं ला थ्व गुथि विधेयक वल कि नक्वपाक्व धकाः सन्तोषया सासः ल्हानाच्वंगु दइ । उमिगु लागि थ्व गुथि विधेयक खारेज जुइगु धइगु अभिशाप जुइ, उपिं सुम्क
च्वनी मखु, बरु गुुथि विधेयक हानं व मन्त्रीं धाःथें निगः प्यंगः आखः उखेथुखे यानाः सदनय् हयाः पास याकेगु हे दाउ स्वयाच्वनी ।

थ्व खायुगु यथार्थयात मथुइकं आः गुथि विधेयकया विरोधय् ज्याझ्वः तयाया अर्थ मदु । अले थ्व अवस्थाय् माइतिघरय् मुंक्व जक नेवाःत अले उमिसं जक विरोध यायेवं गुथि विधेयक खारेज हे जुइ धकाः मतिइ तयेगु नं अपरिपक्वता हे जक जुइ ।

थुलितक गुगुं कथं जूगु आन्दोलनया हे बलं सरकारं गुथि विधेयक लित काःगु दुसा व कन्हय् निगः प्यंगः आखः च्वय्क्वय् यानाः हानं हयाः पास मयाइ धाये मफु । थ्व चरणय् चुनाव त्यानावंपिं नेकपाया सांसदतय्गु झं तःधंगु ल्हाः दइ धाःसा प्रतिपक्षय् च्वंपिं नेवाः सांसदतय् नं छम्ह वा निम्ह बाहेक मेपिंसं थुकी सः तायेदयेक तयाच्वंपिं खनेमदु ।

अथे धइगु आः झीगु गुथि जग्गा सुरक्षित दु धकाः ढुक्क च्वनेगु अवस्था मदुनि ।थ्वहे इलय् आः सरकारं व गुथि विधेयकयात हानं परिमार्जनया नामय् निगः प्यंगः आखः हिलेगु औपचारिकता पूवंकाः सुटुक्क पास यायेत सनाहःगु दु । उमिगु हतियार धइगु हे उकुन्हुतक म्हुतुइ धौ फिनाच्वंपिं नेवाः जनप्रतिनिधित व नेवाः कार्यकर्तात हे खः ।

आः उपिं सीदयेक मदयेक सहलह यानाः सरकारयात ग्वाहालि यायेत तयार खनेदु । उमि भचा भचा ल्वानाथें याइ, छम्ह दाये थें याइ, छम्ह ख्वये थें याइ, अले ग्रीन सिग्नल बी । छखे गुथि विधेयक विरोधय् आन्दोलन याइपिं युवा नेतातय्गु अलमल, पुलांपिं नेतातय्गु आन्दोलनं उचाइ काल कि खसुक्क सत्तायाथाय् वनाः व्यक्तिगत लाभया लागि बार्गेनिङ यानाः सुम्क च्वना बीगु पुलांगु पह अले अन वने थन वने मसियाः याकः याकः जक हालाच्वंपिं सचेत व जागरुक नेवाःत ।

थज्याःगु अवस्थाय् थः नेतातय्त, गुथि विधेयकया पक्षय् दुपिं थः त्वाःबहाःया कार्यकर्तातय्त सम्हाले याये मफुत धाःसा द्वलंद्वःदँनिसें झी अजा आजुपिंसं म्हालासाला यानातयागु गुथि जग्गा सरकार वा पार्टी कार्यकर्तातय्त लःल्हायेगु अले थःगु गुथिगाना न्हापां सरकारया निगाहं वइगु निगःप्यंगः ध्यबां चले यायेमालीगु जक मखु झीगु पर्व हे सरकारं कमिसन नयाः हःपिं ठेकेदारतय्सं चले याइगु निश्चित दु ।