त्रास (चिबाखं)

 

त्रास 

राजेन मानन्धर

वीर नारांया न्ह्यः हे मवः । झिंछताः थात । पिने न्यनां न्यनेमजिइक त्वति हालाच्वन । न न्यनाच्वन, हावलासा त्वयाच्वन, वा झ्वामझ्वाम वयाच्वन । खाताक्वय् चिपाःगु लासाय् वया तिरिमय्जु न्ह्यः सः वयेक द्यनाच्वन । 

ओहोसा । न्यासःम्हं मल्याक ला सिइ हे धुंकल । मफुपिं ला स्वद्वः थ्यनीन हँ । देसय् दकलय् असुरक्षित थाय् हे स्वनिगः । लँय् मनूत जुइमखु । अथेसां त्याः त्याः मनूतय्त सरकारं हे स्वनिगलय् तयेहयाच्वन ।

दुइतिहाइया जब्बर सरकार । जनतां त्याकाछ्वःपिं मन्त्रीत अध्यादेश, वासःसामाग्री आयात, सुकुम्बासी, कालापानी, उपचुनाव आदि खँ ल्हाल्हां लिमलाः । जनतायात गणतन्त्र ल्यंकातयेमाल धकाः भासन यानाच्वन ।न्हिंन्हिं सरकारया पाखें भौचा चिनाः पत्रकार सम्मेलन ।

मनूत फेसबुकय् थी थी खँ ल्हानाच्वन । गुलिस्यां चीनं दयेकूगु हँ, गुलिस्यां अमेरिकां हँ । थ्व हे स्वकःगु विश्वयुद्ध हँ । वासः लुत हँ, मलूनि हँ । गुलिस्यां सरकारयात ब्वह बियाच्वन, गुलिस्यां च्वछायाच्वन। ख्वयाच्वनेगु स्वयाः म्ये हालाच्वने धाइपिं ।

उखे आर्यघाटय् सिइपिं झ्वःझ्वः उनातल । क्वय् खुसिइ ग्वःम्ह ग्वःम्ह ला ल्यहेँबुयाच्वन — गुलिस्यां द्यवः दु, गुलिस्यां मदु । गुलिगुलिस्या ला खिचां ल्हाःतुति हे स्वाहायेकायंकातयेधुंकल । च्वय् इमात मन्दः मन्दःकया हालाच्वन । 

ततःधंगु अस्पतालय् कोरोनाया बिरामी मकाः । सरकारी छगूयां छगू अस्पतालय् जक खँक्वस्या भरोसा । व नं अन थ्यन कि सिइम्हसित थें व्यवहार याइगु । थिइ तक माली धकाः हे ग्याः डाक्टर व नर्सत । पिने छखलः डाक्टरत नाराबाजी यानाच्वन ।

बुराबुरिपिं ल्वगितय्त ला मेशिनय् दुछ्वयातःगु दु । मू हायेकातःपिं दुगुचात थें खाःया झ्यालं पुलुपुलु जक स्वयाच्वंगु खनेदु । उमित स्वयेत तकं सुयां मलाः । सित धइगु संकेत वलकि अनया ज्यामिं पिने तयातःगु बाकसय् उमित स्वथनी, अले पिने तयेयंकी ।

प्लास्टिकया लनं आंग्सानिसें पालितकं भुनातःपिं डाक्टरत व नर्सतय्सं हथाय्पथाय् चाचां मेपिं ल्वगितय्त माःगु जिउगु तक यानाच्वन । मेशिनया पाइप हयाः उमिगु ख्वापालय् तिकातःगु दु, उपिं वाथावाथा कनाच्वन, घितिक्क घितिक्क सासः ल्हानाच्वन । न चबू, न त बांलाक सासः हे दुहाँ पिहाँ जुयाच्वन । मिखा मचाः, तर उमिसं छ्यं संकाः म्हाः, मयः धकाः संकेत यानाच्वन ।

उमिगु न्ह्यःने द्यः जुयाः दनाच्वंपिन्सं उमित थाथामाथा हे यायेथें उखें थुखे, थुखें उखे यानाच्वन । दक्व दक्व विवश । मम्वाइपिन्त तकं आः छिमित वासः यायेमखु धाये फूगु अवस्था मदु । 

अस्पतालपिने सिइपिं मनूत बाकस बाकसय् पँचिनातल । ल्ह्ययाः यंकीपिं तकं मदु । उमि थःथितिं तकं स्वःमवः । खुसिइत ल्ह्ययाःयंकेत क्रेन हयातःगु दु । ट्रकय् जायेक दत कि व ट्रक वनी, मेगु न्हयःने च्वंवइ । सुं छम्ह धकाः न्हयःने मदु, सुयां ल्हातिइ स्वां छफ्वः तकं मदु । 

लँय् मनूतय्गु किपालु तकं मदु । गनं छेँय् झ्याः चाः धइगु हे मन्त ।थ्व देय् ला मसां ला, कि गनं निर्जन जंगल जकं ला । अपाय् अपाय्खागु छेँत । बालं च्वनीपिनिगु संगठनं आः कोरोना बांलाक क्वमलाःतले बालं बिइमखु धाल, सरकारं नं उमिगु हे पँ लित । छेँ दुपिनि अंगः फ्ययेला धलिं वां न्यायेला धकाः च्वनाच्वन । गनं छगः जाकि कुतुं वःगु मखुत । हितिं लः महायेधुंकल । 

मोबाइलय् सः वल, वया न्ह्यलं चाल । इटलीइ च्वनाच्वंम्ह काय्या सः वल — “यबाः । मफुत । फ हे मफुत जिं। जिमिसं बाःया छय्यात म्वाके मफुत । बाःया भौयात नं अस्पतालय् तयाथिका, वयात नं लितहयेफइमखुत । जि थन हे च्वने लाकि लिहाँ वये?”

चिबाखं कासाय् दुतिनागु । नःलि 2021 जनवरीइ प्रकाशित जूगु ।

गुकथं स्वयेगु नेवाःतय्सं कथित एकीकरणयात?

राजेन मानन्धर

इतिहासय् ला च्वयातःगु मखं, तर थन थथे धाइगु – पृथ्वी नारायण शाहं येँ देय् हताः कःवःबलय् थन हे च्वंपिं नेवाःतय्सं देय् ध्वाखा चायेका बिउगु हँ, अले व थथे अःपुक वयाः देय् त्याकाकाल हँ । अथे यानाः सां न्ह्याथे यानाः सां येँ देय् त्याका काःगु कालं जुल । थ्व खँ २५० दँ जुइधुकल, तर थौं नं झीगु जःखः थथे शत्रुयात ध्वाखा चायेकाबिइगु खनाच्वना । थ्व गजबगु पहिचान खः नेवाःतय्गु । 

नेवाःत, मेमेपिं नेपालीत अले विदेशीत नं नेवाःत तसकं कलाकार, धर्मात्मा, व्यापारी, नम्रस्वभाव अले मेमेगु छु छु धकाः बयान यानातःगु न्यनाः झी फुरंग जुयाच्वना । तर व स्वयाः नं नेवाःत धइपिं इमान जमान मदुपिं, पास्यायेमत्यःपिं, काय्मियाः च्यः न्याइपिं अले हलुवा वा गोबर नं छुटेयाये मसःपिं धकाः सुनां धाल धाःसा झी उकियात गलत धकाः धायेगु अवस्थाय् मदु । कमसे कम थ्व दँय्दसं पौष २७ कुन्हु राज्य स्तरं अले गांगामं वयाच्वंपिं मनूतय्गु संस्थां हनीगु कथित एकता दिवसकुन्हु छर्लङ्ग खनेदइ । 

पंचायत ला पंचायत हे जुल । अबलय् त्वाःत्वालं, स्कुल कलेजं नं एकता दिवस धकाः ध्वाँय् ज्वंकाः व पृथ्वी नारायण शाहयागु तसबिर ज्वंकाः सिंह दरवार न्ह्यःने यंकीगु । आः नं छपुचःचा सां मनूतय्सं थुकुन्हु लाकाः सराद याना हे च्वंगु दनि । उपिं ला २५० दँ न्हयःतिनि नेपाली जुइखंपिं, उमिसं ला अथे याइगु हे जुल । तर झी, नेपाःमित ला म्होतिं नं निद्वःदँ निसें सुयागुं गुलामी यायेम्वायेक न्ह्याम्ह न्ह्याथासं वःसां वयात नेवाः दयेकाः च्वनाच्वनापिं आदिबासी नि । अले नेवाःत नं छाय् व हे हुलय् छु छु न दइथें घ्वातुमतु घ्वानाः वनाच्वंगु? 

अज्याःपिन्सं थःगु इतिहास, स्वाभिमान, पहिचानयात ध्याकुंचाय् छ्वयाः थःगु अस्तित्व हे सुं लुटेरा जुजुया दयामायां जक दयावःगु धकाः धयाच्वनी, करपिन्त कनाच्वनी । दँय्दसं थःगु न्हाय् ध्यंम्ह पृथ्वीनारायण शाहया गुणगान यानाच्वनीपिं नं अज्याःपिं हे प्राणीत खः । थन विशेष यानाः नेवाःतय्गु पृथ्वी नारायण शाहया गुणगान याइपिं नेवाःतय्गु बारे खँ ल्वहेगु कुतः याये । 

झीसं ब्वनावयागु दु, थ्व निद्वःदँया लिखित इतिहास दूगु नेपाः गालय् थी थी वंशयापिं जुजुपिन्सं शासन यानावन । गुलिस्यां थुकियात छाय्पित, गुलिस्यां भज्यंक स्यंकल तर नेपाः नेपाः हे जुयाच्वन । तर, पृथ्वी नारायण शाहं थ्व नेपाः कायेधुंकाः धाः अथे मजुल । थ्व धइगु व मनू थः नेपाः जुइत वःम्ह मखु, झीत नेपाः उमिगु थाय्या बासिन्दा दयेकेत वःम्ह, थनया लुँ वह, हिरामोती लुटेयाःवम्ह खः । अले झी नेवाःत व खंक खंक हे नं दास जुइत तयार जुयाबिल । 

धाइ न्हापं म्वद्वँ मखंपिन्सं जाकिद्वँ खन कि वँय् चाइ । अथे धाःथें पृथ्वी नारायण शाहं थन वयाः थनया भाषा, धर्म, संस्कृति व सभ्यतायात नामेट यायेत थःगु धुर्त न्ह्यपुया छगू छगू पुर्जायात छ्यल । एकीकरण याःगु जूसा थनया गौरवमय इतिहासयात कयाः, थनया सम्पन्नतायात कयाः भचा ला कृतज्ञ जुइगु जुइनि । तर अथे जूगु धकाः क्यनेत इतिहासकारतय्के छुं हे मदु । गबलय्निसें व नेपाः त्याकल अबलेनिसें हरेक जुजु जुयावःपिन्सं थनया श्रोतय् बलात्कार हे जक याःगु दु । उकिंला वंगु २५०दँया नेपाःया इतिहास सभ्यता, विकास व समृद्धिया इतिहास मजू, जालझेल, षडयन्त्र अले थः लाहि थज्याःम्ह सहकर्मीया पतनया स्वाहाने गयाः सत्ताय् वनेगु तिकडमया इतिहास जक जुल । थ्व खँ नेवाःतय्गु मिखां मखंगु ला ?

झीत ल्वःमन ला? पृथ्वी नारायण शाहं स्वनिगःया जनतायात चि मनकुसें वा मेगु गुगुं थाय्या जुजुपिन्त अथे हे झंगः लानाः हे नं त्याकाः काःगु खः । तर थौं नं छथ्वः नेवाःत व हे देश लुटेयानाकाःम्ह पृथ्वी नारायण शाहयात द्यः भाःपियाच्वंगु दु । उमिसं धाइ – व नेपाः त्याकूगु मखु, एकिकरण याःगु, व नं विदेशीतिय्सं त्याकाकाइ धकाः बचेयाःगु । थम्हं त्याकेदुसा एकीकरण, मेपिन्सं त्याकाकाःसा लाकाकाःगु धइगु तर्कया लिउनेया घचायापूगु यथार्थ थूसां मथू यानाच्वनेत झी बाध्य ।

थौं दरवार हत्याकाण्ड लिपा श्रीपेच पुनाः सक्रिय शासन याये धाःम्ह जुजु हे नं थःगु धनप्वः ज्वनाः सामान्य जनता धायेकाः जनताया निगाहय् च्वनाच्वनेमाःगु दु । तर नं अज्याःपिं छपुचः मनूत मेबलय् ला मेबलय्, थ्व उमिगु पुष २७ धाःगु दिनय् लाकाः उमि पृथ्वी नारायण शाहयात झी दक्वस्यां हनाबना तयाबिउ धइगु भावं मछाः मजुसे सतकय् हे दंवयाच्वंगु दु । उकिसं नेवाःत हे नं थी थी संस्था मार्फत, लेख रचना हे च्वयाः अले सामाजिक संजालय् पृथ्वी नारायण शाहया जयजयकार यानाच्वंगु दु । उलि जक मखु, एकीकरण धाःगुया विरोधय् च्वइपिन्त धम्की बिइगु व लाक्वपाक्व धायेगु तकं नेवाःतय्सं यानाच्वंगु खनेदु । मसिउपिं ला मसिउपिं हे जुल, तर थःगु इतिहास हाकुतिनाः नेवाः सभ्यता विरोधीतय् लिउलिउ जुयाच्वंपिं शिक्षित नेवाः ल्याय्म्हतय्सं धाःसा झीगु भविष्य अन्धकार दु धइगु संकेत क्यनाच्वंगु दु ।

थथे धाइपिं नेवाःत स्वथी खना — छथी गणतन्त्र स्वयाः राजतन्त्र जिउ, उकिं राजतन्त्र लितहयेत पृथ्वीनारायण या जयकार यायेमा धाइपिं, मेखे पृथ्वी नारायण शाहनं नेपाः त्याका मकाःगु जूसा झी नेपाःमि हे जुइ खनीमखु धाइपिं अले मेपिं धाःसा इतिहासया खँ ल्हानाच्वनेमते, त्याःपिन्सं इतिहास दयेकी धाइपिं । उमिसं सामाजिक संजालय् व पत्रपत्रिकाय् हे लेख च्वयाः नेवाःतय्गु दास मानसिकता ब्वयाच्वंगु दु । 

अज्याःपिन्सं नेवाःतय्सं इतिहासयात सीमित रुपं जक थुइकेगु प्रवृत्तिया कारणं जक पृथ्वी नारायण शाहयात स्वनिगःया नेवाःतय् दमनकारीया रुपय् चित्रित जुल धकाः नुगलय् स्याकी । इमित छ्याकः ल्वहँतय् ई फाःगु नं मयः । अले स्वनिगः व थनया नेवाः संस्कृतियात स्वयेगु पृथ्वी नारायणया दृष्टिकोण दूरदर्शी धकाः उद्घोष नं याइ । उमिगु धापु थ्व हे खः कि वर्तमान नेपाःया नक्शा कोरेयायेगु छगू कडी गोरखा राज्यं कीर्तिपुरय् यागु आक्रमणयात ल्ह्वनाच्वनेगु औचित्यहीन ज्या खः । 

आः राजतन्त्र मदयेधुंकाः नं जुजुयात म्वाकेत स्वयाच्वंपिं, संघीयत गणतन्त्रया सल गयाः उपप्रधानमन्त्री जुइखंपिं तकं आः जालझेल यानाच्वंगु दु, संघीयता विरोधीत पर्चा ह्वलाच्वंगु दु, फेकबुकया वालय् थःगु घृणित महात्वाकांक्षाया ध्याच्वः छ्वाकाच्वंगु दु । गुम्हस्यां राष्ट्रिय एकताया चिंयात छगू भाषा छगू जातिया जक जुजुयात धाइ, गुम्हस्यां राजतन्त्र लिहाँ वयेकेगु धाइ । उलि धायेगु लागि जक हे आःया व्यवस्थाया नकारात्मक खँ ल््हवनाच्वनी । गुलि न्यनाच्वनेगु झीसं?

थौंया जनता पञ्चायती शिक्षा ब्वनावःपिं मखु । उमित नेपाःया इतिहास ब्वनेत त्रिभुवन विश्वविद्यालयं दयेकातःगु पाठ्यक्रम जक ब्वनाः लुमधं । पृथ्वीनारायण शाह धइम्ह गज्याःगु पृष्ठभूमिया शासक खः, वयागु राज्य वया इलय् गथेच्वं, वं छाय् स्वनिगलय् लोभ यात, गज्याःगज्याःगु कुकृत्य यानाः स्वनिगः त्याकाकाल, अले थन वयेधुंकाः नं वं छु छु अमानवीय ज्या यात धइगु देशी विदेशीपिन्सं च्वयातःगु दु, आः पृथ्वी नारायण शाह धइम्ह मनू छुं रहस्य मखुत । हानं थ्व गणतन्त्रय् सु जुजुयात गज्याःगु सम्मान बिइमाः धकाः जनतां निर्णय याइ, दछि निदँ जनतायात हायेकाः ख्वयेकाः सिंह दरवार कब्जा याइपिं जातया भरय् शासन याइपिं मनूतय्सं याइमखु । 

थज्याःगु इलय् नं थःगु स्वाभिमान बरःतयाः सिउसां मसिउ छु यानाः, वा अध्ययन छुं मयासें सुयागुं लहलहलय् वा छुं भचा मान वा लाभ दइगु धकाः पृथ्वी नारायण शाहया, वा एकीकरणया वा एकता दिवसया समर्थन यानाः नेवाः हक अधिकार, स्वायत्तता व स्वाभिमानं जाःगु इतिहासया हत्या यायेगु ज्या नेवाःतय्पाखें हे जुयाच्वंगुयात सहज ढंगं कायेफइमखु । 

नेवाः जुइवं हे पृथ्वी नारायणया विरोध यायेमाः धइगु मखु, प्रगतिया लँय् मजुसे विरोधय् हे जक तक्यनाच्वनेमाः नं धइगु मदु । तर अनावश्यक रुपं छम्ह अत्याचारी व अमानवीय ढंग मनूतय्त स्याइम्ह, सास्ती नकीम्ह अले जालझेल यानाः सम्य व सम्पन्न देशया धुकू लुटेयाःवःम्हसित व हे कथं जक चित्रण या जक धइगु खः । थथे धाये मफुतकि झीत भविष्यया सन्ततिं थुकलं बिइगु निश्चित दु । गन वने गन मवने थ्व झीगु हे विवेकया खँ । 

 

https://www.lahananews.com/nepa-eakikan

Published on 2021/01/12 in Lahana Weekly

नेवा: एकता दिवस आवश्यकता मन्त !

 

राजेन मानन्धर

हनेगु धइगु विजय खः, उकियात विजयोत्सव धाइ । व लडाइ त्याःगु जुइमा, वा दछितक म्वानाच्वनेफूगु जुइमा । तर हने दयेवं गाःपिनि थःत बलात्कार याःगु, थः बुत धकाः घ्वंस्याकूगु वा दनेहे मफयेक थुनां चुइकूगुयात नं उत्सवया रुपय् हनाच्वनी, न्ह्यइपुकाच्वनी, लयतायाच्वनी । अज्याःपिं गनं मखंसा स्वनिगलय् स्वयेमाः, उमित नेवाःत धाइ ।

येँयाः छगू अज्याःगु उत्सव खः गुकुन्हु झी दक्व मुनामानाः प्वाथंनिसेंया बल पिकयाः द्यः हे न्ह्यःने तयाः थः बूगु, थःगु पुर्खाया वंश र राज्यसत्ता नाश जूगु अले उकिया लिपाया घटनाक्रमय् बुलुहुं बुलुहुं थःगु जाति हे सत्तापाखें च्यूत जूगुयात लसताया हर्षबढाइया लिसें हनाच्वनी, हनाच्वना । पंचायतं प्रजातन्त्रयात क्वत्यःबलय् नेवाःतयसं हंगु नं न्यना जक तयागु, उकुन्हु पहिचान विरोधी संविधान वःबलय् नेवाःत स्वकु तिंन्हुयाः दीपावली याःगु थःगु मिखां हे स्वयेखन ।

छकः ला रंगशालाय् वःपिं लखौंलख नेवाःत छकलं वयाः नेवाः राज्यया ह्यांगु ध्वाँय् ब्वयेकूगु हे खः, ब्वय्कूपिन्त स्वयाः लापा थाःगु हे खः । थ्व न्हयदँ दुने उलिमछि राजनीतिक थथ्याःक्वथ्याः वल, गबलें हे उकियाबारे न नेवाःतयत उमिसं सुसूचित यात, न आः ह्यूपाः धुंकाःया परिस्थितिइ थःपिं गुकथं न्ह्याःवनेमाली धकाः सहलह हे यात ।

नेवाः राज्य हे वयेधुंकू थें, थः झण्डावाल गाडीइ फरफर यानाः चाःहिला थें झीगु हे न्ह्यःने न्ह्यःने वयाः झीत हिस्याः वयाच्वन । छु नेतृत्व धइगु थज्याःगु यात धाइगु ला ?

००० ००० ००० ०००

मेगु प्रसंग । स्वनिगः नेवाःतयगु आदिभूमि धकाः धयाच्वँच्वं थन नेवाःतयगु थःगु धायेगु लगभग छुं छुं ल्यं मदयेधुंकल । दक्व पिनें वयाच्वंपिं आप्रवासीतयगु जक जुयावन । झी नेवाःत उपिं वल, थःगु यानाकाल धकाः ल्हाः पालाः सराः हे जक बियाच्वना ।

म्हिगः मखु म्हीग मखु, दशकौं दयेधुंकल पिनें वःपिन्सं थन थः धइथे मन्त धाधां थनया प्राचीन बस्ती, मठ मन्दिर स्मारकत छगू निगू यायां पाःताः दयेकूगु नं । थः हे जन्मूमियात थुभनं स्वस्वखंक बलात्कार यात नं झी कविता च्वयाः अले भाषण यानाः नेवाःतयलागि ल्वाइपिं नेवाः नेतातयसं गनं छथाय् उकियाबारे त्याजीक सः तःगु खनेमन्त ।

सत्ताय् वनेगु धइगु झण्डावाल गाडिइ च्वनाः पुलिसत लिउलिउ न्ह्यःन्ह्यः तयाः रिबन चाःवनेत जक मखु । थःगु धइगु मेपिन्सं मयाःसा थःम्हं यायेत न्ह्यचिलेत नं खः । झीसं झी धाःपिन्त थ्यंमथ्यं दछितक पत्याः हे मजुइक मन्त्री नःगु स्वया । वया दक्वं याये लाः, तर नेवाःतयत थःगु थायबाय् सुरक्षित दु धइगु छता विश्वास बिइ मलाः ।

छम्ह जक छु, अज्याःपिं थन ग्वाःग्वाः दु, गुम्हस्यां थनया जनताया भोट कयाः त्यानाः सदनय् वा सरकारय् थ्यनाः नं जनताप्रति थःगु न्यूनतम जिम्मेवारी पुमवंकू ।

पशुपतिइ वइपिं तीर्थालुतयत थाय् मछिन धकाः द्वलंद्वः दँनिसें थःगु धइगु हे पशुपति धकाः ग्वलय् चाकःलिं च्वनाच्वंपिं नेवाःतय्त योजनावद्ध रुपं थना छ्वःगु च्यादँ दत । आः हाकनं मेगु चरणय् ल्यं दनिपिं नेवाःतयत नं थनाछ्वयेगु खँ वयाच्वन । थानकोटनिसें चापागांतक गन गन नेवाःतयगु सघन बस्ती दु अन अन लँ तब्या यायेगु धकाः खुलेआम नेवाःतयगु पैतृक सम्पत्तियात नामोनिशान मदयेकेगु गुगु योजना हयाच्वन उकिइ नेवाः नेतृत्वया छुं कथंया आपत्ति दुगु खनेमन्त ।

बरु छम्ह लिम्बु लँय् लँय् वयाः नेवाःतयत थथे सुम्क च्वनाच्वनेमते, छिमिगु जमिन छिमिगु अधिकार खः धकाः हाःवयाच्वन, नेवाःतयगु सः मदु । अज्याःपिं कर्पिनिगु दुःखय् दुःख मतायेकीपिं झीगु न्ह्यःने नेवाः नेता जुयाः दनाच्वन ।

हरेक हप्ता छथाय् कि छथाय् नेवाःतयगु छेँय् डोजरं क्वाइ, बछि थुनाथकी, कि हांनिसें मदयेका बिइ । छेँथुवाः लँय् च्वनाः ख्वयाच्वनी, उमिगु ख्वबिं नेतृत्व धाःपिन्त पुइमखु । नेवाःतयगु ख्वाःपाः ब्वयाः राजनीति यायेमाःपिनि नेवाःतयगु दुःखय् साथ बिइमाः धइगु मखु । ख्वाः तक हे नं ब्वः वये मछाः, मसिउ गनया गुलि नयातःगु दु, गन सुनां उमित अन न्ह्यःने तकं दंवनेमते धकाः आदेश बियाहयातःगु दु ।

थःगु पुख्र्यौलि छेँ थुंकाः नं मिखां ख्वबि हायेकेगु बाहेक मेगु छुं यायेमफुपिं नेवाःतय्सं थीथी पार्टीया नेवाः नेतातयथाय् हारगुहार धाःवन, हालाः क्यन, ख्वयाः क्यन तर सुं नेवाः नेता नं दनामवः — न माओवादीं थ्व पनेफत, न नेपाली कांग्रेस, न एमाले हे दनाः थन कमसे कम मोटर स्वयाः भोटर महत्वपूर्ण खः, नेवाःतयत तंचायेकेगु ज्या यायेमजिल धकाः सुं नं दनामवः ।

माओवादी नेवाः नं मन्त, कांग्रेसी नेवाः नं मन्त, एमाले नेवाः नं मन्त । नेवाःत पार्टीइ वनेगु धइगु व पार्टीपाखें नेवाःतयगु हकहितया लागि ल्वायेत मखु, उमित माःबलय् नेवाःतयगु गःपः उमिगु त्वाकलय् दिके यंकेगु जक खः धइगु उपिं नेवाःनेतातयसं प्रमाणित जक यात । मेपिं ला मेपिं, नेवाःतयगु हकहितया लागि धकाः नेवाःतयगु पार्टी दयेकूपिं नेपाः राष्ट्रिय पार्टी तकं थ्व मुद्दाय् पत्याः मजुइक सुम्क च्वनाबिल ।

नेवाःत स्वयम् हे नेवाःतयगु घालय् परपीडक जुयाः स्वजक स्वयाच्वन । माःथाय् माःगु पहल याःगु खनेमन्त । याःगु जूसा नेवाःतयगु भूमि दुथाय् नेवाःतयगु हे पार्टी दुथाय् थथे न्हियान्हिथं डोजरया अतिक्रमण जुइला ? आखिर सत्ता परिवर्तन जुलकि मन्त्री नयेत उखेंथुखें ब्वाँय् वनीपिं छथ्वःचा नेवाः नेतात नं नेवाःतयत माःबलय् बुँख्याचा पार्टी हे जक साबित जुल ।

थज्याःगु अवस्थाय् आखिरय् पीडित पीडित जक मुनाः छुं याना हे क्यनेमाल धकाः पुस २० गते स्वनिगः बन्दया घोषणा यात । शायद थ्व हे जुइ नेवाःतयसं थःगु मुद्दाय् सरकारया ध्यान सालेत बन्द याःगु, सर्वोच्चया निर्णय धुंकाः । थ्व हे इलय् नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिया पत्रकार सम्मेलन जुल, कथित नेवाः एकता दिवसया, रंगशाला जायेकागु दिं लुमंकेगु दिवस । स्वनिगलय् मनूत थःगु थायबाय्या ठेगान यायेमखनाः फल्चाबाय् जुइगु अवस्था वयाच्वंबलय् छथ्वः थः नेता खः धका क्यनेमालाः, थःगु भाषण न्यंकेमालाः यायेत्यंगु थ्व ज्याझ्वलं मनूतय्गु ध्यान सालेमफुत ।

थ्व ज्या निष्प्रभावी व ज्याख्यलय् मदुगु धकाः ला न्हापा हे खँ न्यनेधुंकूगु, उकिं अन ज्याझ्वलय् मेच हे लायातःसां बछि बछि जक हे जाइगु । पत्रकारतयत ध्यानाकर्षण यायेत हे जुइ, विज्ञप्तिइ गैरन्यायिक सडक विस्तार विरुद्धया बन्दय् संघर्ष समितिपाखें सक्रिय समर्थन यानाच्वना धकाः च्वयातल । मनूतयसं थ्व हे थुल कि थम्हं आयोजना मयाःसां समर्थन दइ, उकिया मातहतय् च्वंगु घटकतय् कार्यकर्तात सतकय् कुहांवइ, वन्द सफल याइ ।

तर यथार्थय् अथे मजुल । समितिया ग्वम्ह कार्यकर्ताया छेँ वनीगु जुल व ला मसिल तर समितिया पाखें धकाः निम्ह प्यम्ह ख्वाः ब्वयेमंदुपिं नेतात वयाः दनेगु अले फोटो कायेकाः फेसबुकय् अपलोड यायेगु स्वयाः मेगु सार्थक उपस्थिति तकं मजुल, सक्रिय समर्थन धइगु थःगु हे खँग्वःया बेइज्जत यानाः बानिथाय् थ्यंबलय् उपिं नं वन । नां धाःसा देय् दयेकीपिं, अझ मेपिन्सं थःगु यानातयेधुंगु झीगु धयाच्वनागु देय् उमिगु पञ्जां लाका हयाः थन हानं स्वराज कायम यायेगु, तर ज्या धाःसा सिन्का छपु हे त्वमथुलेगु । थन सीदत कथित संघर्ष समितिया हैसियत, अले अन धिसिलाक्क फ्यतुनाच्वनीपिं थःथम्हं नेता धयाजुइपिनिगु सक्कलीगु चरित्र ।

मबीम्ह बुरिं बुधबार अपसं च्वना धाइ, मयाःम्ह नेतायात बासा लायाः सःतूसां याइमखु । सरकार दयेकेत भूमिका म्हितेगु ध्वांस त्वःतीपिं नेवाः घटकतयसं गनं छथाय् निगू मिनेट तक सवारी पनेगु भूमिका म्हिताः क्यनेमफुत । दक्व दक्व आखिर धुँया छ्यंगुलिं न्ययातःपिं ध्वंचात जक जुल ।

हलू धायेधुंकाः हानं छाय् कुतिं न्यायेगु ? मेगु ला मेगु, उकुन्हु तिनि तःजिक अधिवेशन याना धकाः समाचार बिउपिं नेवाः देय् गुथिया केन्द्रीय समितिइ हे जक नं ४९म्ह दुजः दु । ग्वःम्ह गन कुहां वल नेवाःतयगु अस्तित्वया लागि, सुनां सिउसा लिपा लिसः बियादिसँ ।

बन्द सफल जुल मजुल लिपा मुल्यांकल याये, तर थ्व खँ स्पष्ट जू कि गन गन सफल जुल व दक्व स्थानीय पीडिततयगु सक्रियतां सफल जुल । नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिया घटकतयगु किचलं मखु ।

नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिया झिगू मूसंस्था अथवा घटकत — १) नेवाः देय् दबू २) नेवाः राष्टिय मुक्ती मोर्चा ३) नेवाः देय् गुथि ४) नेवाः मुक्ति मंकाः दबू ५) नेपाल लोकतान्तिक नेवाः संघ ६) नेवाः जागरण मंच ७) नेवाः ल्यायम्ह न्ह्यलुवा ८) ज्यापु महागुथि ९) ज्यापु समाज, यल १०) लोकतान्तिक नेवाः दबू — अले लिपा स्वाःवःगु मेमेगु स्वंगू प्यंगू संस्था — नेपाल खड्गी सेवा समिति, बौद्ध बिहार संघ इत्यादि संस्थाय् नं नेवाःतयगु निंतिं नवाइपिं झिम्हया ल्याखं तकं मनू मदुगु थनया नेवाःतयसं वाः चाल ।

संस्थाय् दुने च्वनाः जनताया लागि छुं यायेम्वाःसां थःथवय् घोराघोर जूगु खबर न्यने दयाच्वन, थः मयःपिन्त पितिन धइगु नं न्यनेदत । सुयात छु छु थःगु धाये मास्तिवः, व व थःगु, अले थः यःम्हेस्यां धकाः तःसां नस्वाइगु नाटक हे जक स्वयाच्वंगु जुयाच्वन नेवाःतयसं राज्य हइपिनिगु ख्वाःपातय् । झीगु मुद्दाय् झीलिसे दनेम्हाःपिं, झीत सान्त्वना, भरोसा भ्याःभचा हे बीमफुपिं मनू ख्वाःवःपिं बुँख्याःचातयत झीसं गबलय् तक थःगु ब्वहलय् तयाः उमिसं भाषण बीबलय् ल्हाः स्याक्क लापा थानाच्वनेगु ? थौंया न्ह्यसः थ्व हे खः ।

नेवाःत एकता माः म्वाः धाइगु स्वनिगः बन्दया झ्वलय् नेता धाःपिं ध्वंप्वालय् सुलाच्वंगुलिं हे क्यन । एकताया नामय् नेवाः सरोकारय् सरोकार मक्यनेनगु अले एकताया भाषण न्यनेत दक्वदिक्व त्वःताः उमिगु पालिक्वय् भ्वपूवयेमाःगु । उकिं आः थथे न्ह्यसः तयेमाल — आः छु जिमित अन छिकपिनिगु भाषणया लिउलिउ लापा थायेत जक सःतेगु ला ? अथे जूगुलिं धयाच्वना — नेवाः एकता दिवसया आवश्यकता थनिंनिसें मन्त ।

नेवाःतयगु पुस्तौंनिसेंया छेँ हे थुनाबिलं नं आन्दोलन यायेगु ला छु जनतां स्वस्फुर्त याःगु स्वनिगः बन्दतकयात नं छुं कथंया ग्वाहालि मयाइपिं थ्व नांजकया संघर्ष समितिया छुं अर्थ मदु । संघर्षया स मथूपिन्सं संघर्ष नां दुगु संस्था घानाच्वनेगु हे संघर्षशील जनताया निंतिं बेइज्जत खः । आः सघर्ष धइगु शब्द दुगु संस्था हे सुनां तयेगु सुनां मतयेगु धकाः जनतां निर्णय यायेमाल । करपिन्सं ध्वंलाःसा बरु म्वाःल धाये, थः हे मनूतयसं ध्वंलाःगु सह यायेफइमखु जनतां । 

https://subhaypost.com/2021/01/07/7533/