राजेन मानन्धर
त्रिपिटक धइगु अःपुक धायेगु खःसा भगवान बुद्धं थःगु जीवनकालय् गुलि नं उपदेश वा धर्मदेशना बियाबिज्यात, उकिया पूवंगु मुना खः । बुद्धधर्मया ज्ञानया लुखा खः थ्व । थुकियात स्वब्वय् ब्वथलातःगु दु— विनय पिटक, सुत्त पिटक व अभिधम्म पिटक । थुकी दुथ्याःगु दक्व मुना स्वयेबलय् ततःपँगु हे ४० गू ति सफू दइ । थुकियात विशेष यानाः थेरवादीतय्सं बौद्ध शिक्षाया प्राथमिक श्रोतया रुपय् कायेगु यानाच्वंगु दु ।
भगवान बुद्धया परिनिर्वाण जुइवं हे अबलय्या भिक्षु भिक्षुणीपिंसं बुद्ध वचनयात मुनातयेमाःगु आवश्यकता महसुस यात । उमिसं उकिया लागि तसकं हे मेहनत यात जुइमाः । म्हुतुं धाःगु म्हुतुं लानाकयाः उकियात कण्ठ जक यानाः सलंसः दँ तक मस्यंक गथे खः अथे हे मुंंकातयेगु चाःचू खँ मखु । उमि अज्याःगु नं शक्ति दुगु जुल कि उमिसं व दक्व सुत्त वा गाथात कण्ठस्थ वयेकातल ।
थज्याःगु विशाल उपदेशतय्गु संकलन द्वलंद्वः दँतक ल्यनाच्वंगुया रहस्य थ्व हे खः । उकिया लिसें निद्वः दँया दुने खुक्वः खुक्वःतक संगायना यानाः दक्व बुद्धवचनयात आधिकारिक रुपं च्वयाः आः उकियात स्थायीत्व बियातःगु दु, ल्वहँतय् च्वयातःगु थें आः उकी हिलाः वा स्यंकाः मदयेकाछ्वयेगु सम्भव मंत । लुमंका हे तयातयेमफुसां मालकि गनं सफुलिइ उकिया मूल स्वरुप स्वयेथाय् दु ।
बोधगया धइगु उगु थाय् खः गन भगवान बुद्धं बोधिज्ञान प्राप्त यानाबिज्यात । थनया थ्व हे सिमाक्वय् वसपोलं व दक्व न्ह्यसःया लिसः लुइकाबिज्यात गुगु न्ह्यसः ज्वनाः वसपोल खुदँतक चाःहिलाबिज्याःगु खः । थ्व ल्याखं थ्व संसारभरया बौद्धतय्गु निंतिं अति पवित्रस्थलत मध्ये छगू जुल, बुद्धया जन्मभूमि लुम्बिनी थें ।
उकिं हे थन दँय्दसं संसारया थीथी देसं लाखौं तीर्थयात्रुत बुद्ध व वसपोलं क्यनाबिज्याःगु लँय् श्रद्धाया स्वां छायेत वयाच्वनी । अथे जुयाः झीसं धायेफु कि थ्व भारतया प्रमुख बौद्धकेन्द्रत मध्ये छगू खः । अथे हे थन गैरबौद्धत व धर्म माने मयाइपिं पर्यटकतय्गु ल्याः नं अप्वया वयाच्वंगु दु । थ्व ला संसारभर शान्ति माला जुइपिनिगु लागि छगू अन्तर्राष्ट्रिय केन्द्र हे जुयाबिउगु दु । न्ह्यागुसां बुद्धया शिक्षा शान्ति व सहअस्तित्वया मुहान नं ला जुल नि ।
लछि न्ह्यः लुम्बिनीइ त्रिपिटक पाठ जूबलय् थः प्रत्यक्ष रुपं थ्यंकः वनेमखंसां टिभिया खालय् छुं छुं खनागु दु । तःदँ निसें बोधगयाया त्रिपिटक पाठया खँ न्यनाच्वनाः नं थः थ्यंकेमखनाच्वंगु । थपाले धाःसा आकाझाकां हे धयाथें मैत्री भन्ते, धुन्दुप तता, संजीव सर व रत्नकाजीजुलिसे लुम्बिनीं हे बोधिगया वनेखन, बोधी टिभीया दुजः जुयाः, २०१८ या डिसेम्बर १० कुन्हु । सुथन्हापां पिहां वनापिं न्हिछिया यात्रा धुंकाः बाचा जुइन जिपिं बोधगयाय् थ्यंबलय् । अले डिसेम्बर ११या सुथन्हापां ला बोधगया वनेत हथाय् जुल जिमित ।
म्हगसय् खनाथें महाबोधि देगः न्ह्यःने थ्यन । अनया सुरक्षा व्यवस्था नं तसकं क्वातु । न्हापा आतंककारीतय्सं बम मुइकेधुंकूगुलिं जुइ, अःपु मजू दुहां वने । क्यामेरा आदि ला ध्यबा पुलाः यंकेदु तर मोबाइल धाःसा मछ्वः । मेगु स्वयाः ला अन दुहां वनेत ध्यबा हे पुलेम्वाः । लुम्बिनीइ बुद्ध बूगु धकाः हल्ला यायां नेपालीतय्के तक हे ध्यबा म्हयाच्वंगु दु धाःसा थन जि छम्ह नेपाली हे दांछि दां मपुसे दुहां वनेखन । न्ह्यागुं निर्णयकर्तातय्गु सोचया धरातलं पाकीगु जुयाच्वन । वनेवं हे अनया धार्मिक वातावरणं जिगु मिखा साल । अन सुं पिकनिक माने यायेत वा यःम्हलिसे रोमान्टिक जुइत मखु, केवल बुद्धप्रति श्रद्धा प्वंकेत हे जक वयाच्वंगु खना । उलिमछि तीर्थयात्रुतय्त तकं अन माःगु दक्व व्यवस्था जुयाच्वंगु दु ।
बुद्ध थम्हं धयाबिज्याःगु दु कि जि मदयेधुंकाः बुद्ध जन्म जूगु लुम्बिनी, बोधिज्ञान लुइकूगु बोधगया, धर्मचक्र प्रवर्तन याःगु सारनाथ अले परिनिर्वाण जूगु कुशिनगरय् वनेगु यातकि धर्म संवेजना दयावइ । उकिं बौद्धमार्गीत न्ह्याबलें थन वयाच्वनीगु, अले थन स्तुप व अज्याःगु हे मेमेगु स्मारक दयेकेगु अले विहार इत्यादि दयेकाः भिक्षु भिक्षुणीत च्वनेगु यात धकाः ला धायेछिं । तर थनया दकलय् पुलांगु धायेबहगु अवशेष गुगु धकाः धायेथाकु । धाइ कि थ्व पवित्र बोधिसिमा दुगु थासय् सम्राट अशोकं ईशापूर्व २३० पाखे छगः देगः दयेकल ।
आः दयेकाःतःगु देगः न्हय्गूगु शताब्दिइ दयेकूगु खः, गुगु लिपा तःकः ल्ह्वनेगु ज्या जुयाः आःया स्वरुपय् वःगु खः । छगू इलय् अन मुस्मांतय्गु आक्रमण इत्यादि कारणं थन वयाच्वनीपिं बौद्धत थ्व थाय् त्वःताः वनेमाःगु खँ ला दक्वस्यां सिउगु हे जुल । उलि न्ह्यःतक थन धार्मिक वातावरण ल्यनाच्वंगु खँय् सन्देह मदयेमाः ।
न्हापा न्हापा तःतःधंगु पुचलय् च्वनाः वा थःथः जक चिचिधंगु पुचः दयेकाः नापं भिक्षु भिक्षुणीत इलय् ब्यलय् त्रिपिटक पाठ यायेगु याइ — थ्व शताब्दीयौं तक परम्परा थें जुल । विद्वानतय्कथं द्वःछिदँ धइथें महाबोधि देगलय् नियमितरुपं त्रिपिटक पाठ याइगु खः । तर लिपा राजनीतिक व सामाजिक हिउपालं अन च्वंपिं बौद्ध भिक्षु व मेमेपिनिपाखें थ्व प्रचलन तापाकाबिल । अले भारतया मेमेगु थासय् थें थन नं थ्व त्रिपिटक पाठ यायेगु परम्परा त्वाःदल । भगवान बुद्धं हे धयाबिज्याःगु नि– संसारया दक्व खँत अनित्य जुइ धकाः ।
आः वयाः संसारय् दक्वभनं मनूतय् बुद्धया शिक्षाप्रति रुचि अप्वया वयाच्वन । न्हापा गबलें बुद्धधर्मया नां मन्यंपिं नं थीथी भाय्या बुद्धधर्मया सफू जक ब्वनाः थुखेपाखे क्वस्वया वयाच्वन । अले उमिगु मुख्य आज्जु धइगु हे त्रिपिटक हे ब्वना स्वयेगु जुयावल । थज्याःगु अवस्थाय् आः वयाः त्रिपिटक ब्वनेगु व उकिया विश्लेषण यायेगु परम्परा हानं म्वाके सम्भावना दयावःगु दु ।
आः थन निम्ह प्यम्ह तसकं उत्साही उपासक उपासिकापिनिगु कुतलं महाबोधी देगलय् पालि त्रिपिटकया पाठ यायेगु परम्परा सन् २००६ निसें न्ह्यात । वयांलिपा न्हय्सःदँ न्ह्यः त्वाःदःगु परम्परा न्ह्याका हे यंकेगु धइगु अधिष्ठान ज्वनाः लाइट अफ बुद्धधर्म फाउण्डेशन इन्टरनेशनल नांगु संस्था सन् २००८य् नीस्वन । अले दँय्दसं थ्व ज्या न्ह्याना हे च्वन ।
थुकथं थ्यंमथ्यं १४ दँनिसें दक्व थेरवाद माने याइगु बौद्ध देय्या प्रतिनिधित च्वनाः बोधिसिमाया क्वय् त्रिपिटक पाठ यायेगु परम्पराया पुनरावृत्ति जूगु दु । थ्व वार्षिक समारोहया आयोजना अन्तर्राष्ट्रिय त्रिपिटक पाठ परिषदं याइ धाःसा थुकिया प्रायोजन द लाइट अफ बुद्धधर्म फाउण्डेशन इन्टरनेशनल नांगु संस्थापाखें जुयाच्वंगु दु ।
थ्व हे झ्वलय् १४ क्वःगु अन्तर्राष्ट्रिय त्रिपिटक पाठ समारोहया उलेज्या २०७५ मंसिर १६ गते, तदनुसार डिसेम्बर २, २०१८ कुन्हु महाबोधि देगः परिसरया बोधिसिमाक्वय् थीथी देय्या भिक्षु भिक्षुणी एवं उपासक उपासिकापिनिगु उपस्थितिइ जुल । व स्वयां न्ह्यः थीथी देय्या सहभागिपिं त्रिपिटकया सफू छ्यनय् तयाः हे ¥यालि यानाः देगः परिसरय् वःगु खः ।
झिन्हु तक न्हियान्हिथं सुथंनिसें सनिलतक देगःया जःखः दयेकातःगु पालया क्वय् थीथी देय्या सहभागिपिं थःत तयातःगु थासय् च्वनाः उमित आयोजकं बिउगु १३४० पेज दुगु त्रिपिटक सफू पाठ यानाच्वन । उमिसं थुगुसीया समारोहयात धकाः पिथनातःगु सफुलिइ दुथ्याःगु त्रिपिटक दुनेया सुत्तपिटक अन्तर्गतया खुद्दक निकायया छुं छुं गाथात पाठ यात । उमिगु भाय् ला पालि खः तर लिपि धाःसा देय्कथं पाः — गुलिसिगुं सफुलिइ देवनागरी लिपि दुसा मेपिनिगु सफुतिइ रोमन, सिंहाली, थाइ, बर्मेली व मेमेगु लिपि नं दु । देय् कथं लिपि पाःसां, पाठ यायेगु लय हे भचाभचा पाःसां उपिं सकस्यां ब्वनाच्वंगु धइगु व हे त्रिपिटक खः, व हे बुद्ध वचन खः ।
थ्व ल्याखं स्वयेबलय् उपिं सकलें थन थःगु राष्ट्रियता, भाषा व संस्कृतिया छेकबार हाचां गायाः छगू हे कुसाया क्वय् च्वंवःपिं थें खनेदत । थथे बुद्धबचनया मुनाः त्रिपिटकया छुं छुं मुना ब्वनाः उमिसं ल्वःमने धुंकूगु परम्परायात हानं म्वाकाक्यंगु धाःसां पाइमखु । थ्व ज्याझ्वलय् नेपाःया लिसें भारत, बंगालादेश, थाइल्याण्ड, म्यानमार, भियतनाम, लाओस म मेमेगु छुं छुं देय्या प्रतिनिधितय्सं ब्वति काःगु खः । उकियालिसें न्हियान्हिथं सनिलय् थीथी देय्या सहभागी वरिष्ठ भन्तेपिनिपाखें धर्मदेशना नं जुल । अन वःपिं दक्वस्यां छगू हे थेरवाद परम्परायात थीथी देसं गथे न्ह्याकाच्वन धइगु छगू विहंगम दृश्य नं स्वयेखन ।
२०७५ मंसिर २६ तद्नुसार डिसेम्बर १२ कुन्हु त्रिपिटक पाठ समारोह क्वचाल । समापन ज्याझ्वलय् नेपालपाखें अखिल नेपाल भिक्षु महासंघया अध्यक्ष भिक्षु मैत्री महास्थविर लगायत थीथी देय्या संघ प्रतिनिधितय्सं थथे मंकाः त्रिपिटक पाठ यायेगु धइगु गौरवया खँ धकाः लुमंकल । धाथें थथे दक्षिण पूर्वी एशियाया बौद्ध देय्त पाखेंया प्रतिनिधितय्गु सहभागिताय् त्रिपिटक पाठ जुइगु धइगु पवित्र तथा महत्वपूर्ण ज्या जूगु धकाः धायेमाः ।
नेपाःया मिखाकुलिं स्वयाबलय् थन नेपाःया सहभागिता धाःसा सालुगु हे खनेदत । झीथाय् नेपाः बुद्ध बूगु जक धयां गाःपिं नेतातय्सं बौद्ध जुइगु धइगु छु धइगु थूसा नेपालं थ्व स्वयां अप्वः सहभागिता दयेकीगु जुइ । न्ह्यागुसां अखिल नेपाल भिक्षु महासंघ व व्योमा कुसुमा बुद्धधर्म संघया सहभागितां नेपाःया न्हाय् तयाबिउगु दु ।
थुकथं स्वयेबलय् छगू पुलांगु परम्परां न्हूगु जीवन लुइकूगु खनेदत । थुकिं दक्व बौद्धतय्त छगू आनन्ददायक प्रोत्साहन बिउगु दुसा आः पवित्र बोधिसिमाया क्वय् दँय्दसं थीथी देय्या द्वलंद्वः बौद्ध भिक्षु भिक्षुणीपिं व उपासक उपासिकापिं नापं च्वनाः परित्राण पाठ यायेगु सम्भव दु धकाः नं क्यंगु दु ।
छगू चिकिचाधंगु ज्याझ्वः यायेत ला वःगः वःगः मछि छ्यं चूलायेमाः, उकिसनं सुयात सुयागु खँ यइमखु धइगु बाखं मेगु हे । आः झिगुलिं मल्याक देय्या न्याद्वः थीथी भाय् ल्हाइपिं अले छगू हे मंकाः भाय् क्वातु मजूपिंत छक्वलं छथाय् मुंकेगु, उमित च्वनेगु, नयेगु, वयेगु वनेगु व्यवस्था यायेगु धइगु अःपुगु खँ मखु । थुकी दकलय् अप्वः भूमिका म्हितूम्ह लाइट अफ बुद्धधर्म फाउण्डेशन कार्यकारी निर्देशक वाङ्मो डिक्सेया शालिन व्यक्तित्व खनाः मनूत प्रभावित मजुसे च्वनेफइमखु ।
थन हरेक न्हि हे उत्सव जुयाच्वनी । थ्व हे थनया विशेषता । गबलें महायानीत गबलें थेरवादीत, छुं न छुं यायेत वया हे च्वनी । मसिउ गय् जुयाः थन वइपिंके थुभनं श्रद्धाया खुसिबाः वयाच्वनीगु जुइ । झीथाय् राजनीति मगानाः ला अथवा अप्वः जुयाः, थनया तुलनाय् लुम्बिनीइ तसकं हे म्हो जक तीर्थयात्रीत खना जिं । पिकनिक याःवःपिं व सेल्फी काः वःपिं मखु, लुम्बिनीया चाय् बुद्धया दर्शन लुइकीपिं दर्शनाभिलाशित मालाच्वने लुम्बिनीइ जिं । थन धाःसा अथे मखु, दक्व दक्व हे छगू धर्म, श्रद्धा अले थन पलाः तयाया गौरवं झूचाःपिं जक खनाच्वना । न जिगु मिखा हे कमजोर ला ।
खजा च्वनेत ला यक्व हे च्वनेगु मं दुगु खः । तर लिहां वनेमानिगु बाध्यतां जिमित घ्वातुमतु घ्वानाच्वन । छझाः अनया बजार चाःहिलाः अनया वातावरणलिसे थःत तंकाः कन्हय् त्यलं हानं व हे झिंखुघौ धयाथें मोतरय् च्वनाः लुम्बिनी वनेमानि धकाः लुमंकाः द्यनाछ्वया ।
No comments:
Post a Comment