झीगु नं साहित्य फेस्टिभल

राजेन मानन्धर

याकःचा जि । मोबाइल नं छेँय् त्वःफित । वनाच्वना । वनाच्वना, वनाच्वना । वनाच्वनकि ला थ्यनीगु जुयाच्वन । जि नं थ्यन अन, गन थ्यंगु धाःसा जिं मसिउ । दक्वं मुसुमुसु काः । ख्वालय् ह्याउँगु अबिर, गःपतय् ह्याउँगु क्वखा । न्हाय्पनय् काकातःगु स्वां नं थुकुथुकु सं । सर्गः चक्कं, म्हिगः वा वयाः थौं न्हिला ख्वाः वः वया । चापाःचिपाः सुपाय् नं उखें थुखें ह्वलातःगु ला दु तर नं छुं यानानइथें ख्वाः मवः ।

बुरापिं, बुरिपिं, ल्याय्म्हपिं, ल्यासेपिं उखें थुखे, थुखें उखे । लिमलाः साप । लिलाइगु नं गनं, भ्वय् न्याः इमि । मस्त नं लित्तु लिना म्हिताच्वन । त्यल कासा । गनं धिमय् थाः तायेदु, गनं धाः, गनं खिं, गनं पछिमा, अले गनं घिन्तांमनि । दक्वस्या ख्वालय् छगू उत्साह, उमंग । देय् हे त्याकाकायेत्यंथें । मजुइगु नं गनं । उमि थौं विशेष दिं । खला उपिं मनूत हे अज्याःपिं, हरेक दिंयात नं विशेष दिं दयेके सःपिं । उकिसं थौं ला धाथें विशेष दिं — थौं उमि जात्रा । मेमेगु थज्याःगु द्यःखः चाःहिइकेगु जात्रा मखु । थ्व ला फेस्टिभल, नेपालभाषा साहित्य फेस्टिभल ।

अपाय्मछि धंगु मंकाः छेँ । थ्व उमिगु थःथम्हं ध्यबा ल्हानाः दयेकूगु हँ । हानं उखे नेपालभाषाया छगू सफूधुकू दयेका हे च्वनतिनि । उमि न्हापां निसें उद्योग, व्यापार तसकं च्वजाः । ध्यबा ला लनाः कालबिल याइपिं हँ । उकिं ला दयेकफत नि उमिसं । मेपिन्सं फु ला? वाउँगु घाँय् ला लासा लानातःगु, मिखां हे न्ह्यायेमदयेक । थाय्थासय् सालिक धंकातल जुजु महिन्द्र मल्लनिसें सिद्धिदास, योगविर, जगतसुन्दर, धर्मादित्य, चित्तधर अले मेपिं दर्जनौं । दुपिनिगु नं सालिक दु मदुपिनिगु नं सालिक दु । च्वजातया नं सालिक दु, क्वजातया नं सालिक दु । सालिकया क्वय् ह्याउँ अबिर व छफासः निफासः स्वां छानातःगु । उपिं दक्वसिया अन उलि हे हक दु, दक्वं उतिग्यं । छाय् धाःसा उपिं दक्व थःथः मांभाय्या सेवा याइपिं, साहित्यकारपिं, आखःया मनूत ।

मनूत मोटर, मोटरसाइकल पार्कयानाः थुखेपाखे वयाच्वन । तिसा वसः चकमक धाः । जितः ला मछासे धकाः च्वन । दक्व जिथाय् हे वयाच्वंगु थेंच्वं । दक्वस्यां जितः हे स्वयाच्वंगुथें च्वं । अज्याःगु भिंगु बांलाःगु थासय् वयेत जिं वसः छजु धकाः हे गतिलाःगु पुना मवया । लं हुलिहुलि चुलिचुलि । लाकां पातापाता । पिहाँ वयेत न्हाय्कं छकः जकं स्वये वये ल्वःमन धयां । सँ नं भुइभाइ धाःजुइ । थथे भ्वय् थें जुइ धकाः सिउसा ला जि नं फिना वयेगु नि । जितः जि हे गनं यंकाः सुचुकेयंके थें जुल । धाथें झीगु साहित्यया ख्यः नं थथे स्वयेजिइ धुंकल खनी । जि ला होस हे मदु ।

झ्वःलिक साहित्यिक संस्थातय्गु थःथःगु स्टल चानाच्वन । उमिसं दछिया दुने याःगु ज्याया ब्वज्या जुयाच्वन । हरेक संस्थां दछिया दुने ग्वःगु सफू पिथन, ग्वःकः साहित्यिक मुँज्या यात, ग्वःम्ह मदुम्ह मफुम्ह साहित्यकारयात ग्वहालि यात, साहित्यया वर्तमान अवस्थायात कयाः ग्वःकः सलहल, अन्तरक्रिया यात धकाः खँ जुयाच्वन । थःगु ज्यायात शब्दं ब्वये मछिनाः तसबिर, पाइचार्ट तयाः क्यनाच्वन । सदस्य जुइपिनिगु लागि व ल्हापं बिइपिनिगु लागि अलग अलग रसिद प्याद । ल्याय्म्ह ल्यासेपिं भोलिन्टिरपिन्सं रकिद काटेयानाच्वन । सदस्य जूवपिं ग्वाः ग्वाः । सुयातं दुकायेमखु धइगु पःखाः गुगुं सस्थाय् नं मदु, सुयां थ्व संस्थाय् वनेमखु व संस्थाय् वनेमखु धइगु कय्कूंगु भावना नं खनेमदु ।

हरेक साहित्यिक संस्थातय्गु स्टलय् ज्यासनापुचःया पदाधिकारीत खँ फयेत च्वनाच्वन । वयां लिउने उकिया पुलांपिं अध्यक्ष लयागतया संस्थापक दुजःपिं न्हाय् तपुकाः फ्यतुनाच्वन । उगु संस्थाया दुजःपिन्सं बांलाःगुयात तारिफ नं यानाच्वन, बांमालाःगु खँयात न्ह्यःने तछयानाः आलोचना नं यानाच्वन । पदाधिकारीत ख्वाः ह्याउँसां मुसुमुसु न्हिलाः लिसः बियाच्वन, थःगु भूल जूथाय् क्वमालि जुयाः क्षमा नं फ्वनाच्वन । आवंलि अथे जुइमखुत धकाः पाः नं फयेकाच्वन । उलि धायेधुनेवं व ला द्यः धकाः जुयाबिल । खँ तःवःपिन्त आः छिकपिन्सं नेतृत्व कायेमाल धकाः इनाप नं यानाच्वन ।

साहित्यिक संस्थातय् दथुइ सहलह जुयाच्वन । छगू संस्थायापिं मनूत मेगु संस्थाय् वनाः नं खँ ल्हाःवनाच्वन । अज्याःगु खँ ल्हायेत दुजःपिं मेगु संस्थाय् मनचकंकाः खँ न्यंवनाच्वन, अनुभवया कालबिल जुयाच्वन । छगू संस्थाया ज्यासनापुचलं मेगु संस्थायात हःपाः बियाच्वन, मसः मसिउथाय् स्यनेकने यानाच्वन । दक्वं छपँ अन, दक्वं छधी अन । दक्वं नेवाः अन ।

छखे दबुलिइ साहित्य बाचन जुयाच्वन । वा वइगु जूगुलिं पाल नं तयातःगु दु । मेच नं गुलि हिसिचा दु, दक्वं छता हे रंगया । लिउने प्याजी रंगया रिबन । बँय्या ख्वाउँ थाहाँ वइधकाः कार्पेट न्हापां लानातःगु । न्हूपिं पुलांपिं कविपिन्सं कविता न्यंकाच्वन । वाह वाह मधासे श्रोतात च्वने हे मखु । न्यनाच्वंपिं निसः स्वसः दइ । च्वनेथाय् हे मदु, कातूकाः, घ्वातूघ्वाः । दक्व उतिकं उत्सुक, जुरुक्क जुरुक्क थनाहइ ।

अज्याःथाय् थासय् मेगु दबू ग्वयातल । मञ्चय् छम्हथे छम्ह दिग्गजपिं साहित्यकारपिं फ्यतुनाच्वन । ज्याथपिं, जिथिपिं, ल्याय्म्हपिं ल्यासेपिं । गुलिं महाकाव्य च्वइपिं, गुलिं कविता हे थौंया म्हसिका धाइपिं, गुलिं उपन्यासकार, गुलिं निबन्धकार, गुलिं अनुसन्धानकर्ता । दक्व दक्व च्वइपिंया च्वइपिं जक ।

उमिसं थःथःगु साहित्य सिर्जना यानाया अनुभव इनाच्वन । गुलिस्यां थः सुपाखें प्रभावित जुया धकाः विदेशी व नेपाःया मेमेगु भाय्या थःत यःपिं लेखकपिनिगु नां कयाच्वन । गुलिस्यां पश्चिमी मुलकय् आः न्ह्यानाच्वंगु धार व बादपाखें थः गथे प्रभावित जुल धकाः कनाच्वन । गुलिसित प्रकाशकं याकनं पाण्डुलिपि माल धकाः ताकेता याः वयाच्वन हँ । उमिगु गुलिखे सफू ला विदेशय् नं नां जाः खनी । गुलिसित विदेशीतय्सं थःगु भासं भाय् हिलेत अनुमति काः वयाच्वन हँ । उमि सुयां पुलांगु खँ ल्हायेगु फुर्सद मदु । बाज्यां घ्यःजा नःगु खँ कनेत वःपिं सुं मदु अन । स्वीदँ न्ह्यः च्वयागु बाखंया बाखं कनेगु मन मदु । आकिवं छु च्वयेगु, इवं ग्वःगु सफू पिकायेगु धइगु योजना जक उमिगु मिखा न्ह्यःने चाःहिलाच्वंगु दु ।

विभिन्न पुस्तायापिं च्वमिपिं छगू हे मञ्चय् । थःथःगु च्वयेगु शैली, थःथः ब्वमिपिं । पुलांपिन्सं न्हूपिन्त थथे यानाः च्वयेमाः धकाः स्यनाच्वन, हौसला बियाच्वन । न्हूपिन्सं नं पुलांपिनिगु ब्वनेदयाः जिपिं तसकं उत्साहित जुया धकाः कनाच्वन । पुलांपिन्सं धाल, छिमिसं ल्ह्वंगु विषय ला जिमिगु लागि न्हूगु हे का । न्हूपिन्सं तन, छिकिपिन्सं च्वयादिउगु ब्वनाः ला जिमिगु कलम न्ह्याःगु खः नि । छखा हे छेँया दुजःपिं , छेँ सल्लाह, दुखसुखया खँ ।

सजहकर्तां न्ह्यसः तयाच्वन । न्ह्यपु हे फनफन चाःहिइकीगु । छुपाखें छि प्रभावित जुयादिया? छिगु सिर्जना समाजया गुगु वर्गया निंतिं ? छि ला फलना राजनीतिक पार्टीया कार्यकर्ता धइगु खँ वल नि, छि पार्टीया मनू लाकि जनताया मनू ? उकुन्हु तिनि छिं सुयागु गुगु सफू ब्वनादिया? थगुने ला छिं छगू नं सफू च्वयामदी, कलम तन लाकि छु? छिगु सफू ला फलना भाय्या थुगु सफूया नक्कल जक खः धइगु नं खँ वयाच्वन, छिं ला झिदँ निसें व हे शैली पाछायाच्वनादिल, छु धयादी ?

व हे मञ्चय् छम्हथे छम्ह समालोचकपिं नं । अन दुपिं व मदुपिं हरेक च्वमिया हरेक सफूया चिरफार यानाः क्यनाबियाच्वन । थुकी थ्व गाः थ्व मगाः, न्हापायागु थ्वयागु सफू स्वयाः थ्वपालय्या सफू बांलाः वा बांमलाः । थ्व लेखकं उगु देय्या धारलिसे थःत सतिकाच्वंगु खनेदु, व लेखक ला आः बुलुसेच्वना वन ।

न्यनाच्वंपिं दर्शक नं कम मजू । छम्हथे छम्ह दक्व थः यःयःपिं लेखकपिन्त न्ह्यसः तयाच्वन, उमिगु कमजोरी, गल्ती उलाः क्यनाबियाच्वन । हरेक पाठक दुग्यंम्ह समालोचक जुयाः दंवयाच्वन ।

मेखे साहित्यसा सफू ब्वज्या जुयाच्वन । हरेक प्रकाशनं थःगु न्हूगु पुलांगु सफू ब्वयाच्वन । न्याःवःपिं मनूत ग्वाः ग्वाः । घ्वातूघ्वानाः हे थःत माःगु सफू काः जुयाच्वन । ध्यबा पुलेगु काउन्टरय् लाइन हे गपाय् हाकः । जि नं थःत माःमाःगु न्हू वःगु छपँ सफू ज्वनाः ध्यबा पुलेत लाइन च्वनाछ्वया ।

 Published in Sandhya Times