अमेरिकाय् जेन बुद्ध धर्मया लुखा चायेकूम्ह शुनर्यु सुजुकि

 

राजेन मानन्धर

विश्वयात बुद्धधर्मया सुकां चिनाः शान्तिया लँपुइ यंकाबिज्याम्ह भगवान बुद्धया जन्म नेपालय् जूगु धकाः झीसं सिउ । थुलि हे जक जक झीत थुइका च्वन । वसपोल बुद्धया शिक्षा वा ज्ञान नेपालय् गुलि ज्याख्यलय् वल, व छथाय् दु । तर थ्व खँ जक न्यनेबलय् हे झीत गर्व तायेमाः कि वसपोलया शिक्षा नेपाल व भारत जक मखु विश्व न्यंक हे धयाथें प्रख्यात जुयावनाच्वंगु दु । थथे हे वंगु निद्वःत्या दँया दुने बुद्धधर्म दुहाँ वनाः अनया समाजय् भ्यलय्पुनाः अनया विद्वान दार्शनिकतय्सं लनाः, दानाः, चुलाः थःगु कथं व्याख्या व विश्लेषण याःगु छगू थाय् जापान नं खः । 

जापानय् बुद्ध धर्म गुकथं थ्यन व पाखे मवने । थौंया यथार्थ ला छु खः ले धाःसा आः नं अन बुद्धधर्मयात अपार श्रद्धा तइपिं आपालं मनूत दु । उमिसं थःगु जीवनय् बुद्ध, धर्म व संघ सिबाय् मेपिनिगु शरण वनेगु बिचाः मयाः । उमिसं  बुद्धधर्मयात थःगु भासं थः गुरुपिन्सं कंगु बाखं, प्रवचन वा च्वयाथिकूगु सफूया आधारय् थुइका च्वन, उकिया हे आधारय् थःगु जीवनयात सफल दयेकाच्वन, मार्गफलया लँपुइ न्ह्याः वनाच्वन ।

थुकथं स्वयेबलय् जापानय् बुद्धधर्म थथे दुनेथ्यंक हा कयावनेगुया लिउने अनया विद्वान गुरुपिनिगु तःधंगु ल्हाः दु । उमिसं ईकथं पानावनाच्वंगु समाजय् अनया मनूतय्त ल्वयेक, उमिगु दैनिक जीवनलिसे स्वाक्क भगवान बुद्धया धर्मयात ब्याख्या विश्लेषण यानाः कनाबिल । मनूतय्सं उकथं हे थुइकाः बुद्धधर्मप्रति आदर गौरव तयावयाच्वन, थःत बौद्ध धायेकेगुलिइ गर्व महशुस यानाच्वन । अथे अनया जनतायात बुद्धधर्मया महत्व थुइकाः उकियात जीवनोपयोगी जुइकथं ब्याख्या यायेगुलिइ तःम्ह विद्वानपिनिगु ल्हाः दु । उकिइ मध्ये थन छम्ह शुनर्यु सुजुकीया बःचाहाकलं चर्चा यायेगु जुइ, गुम्हस्यां अमेरिका तक वनाः अनया अबौद्धतय्त तकं बुद्धधर्मया महिमा कनाः उमित बुद्धया शरणय् वनेत प्रेरणा बियावन ।

शुनर्यु सुजुकि (मे १८, १०९४ – डिसेम्बर ४, १९७१), गुम्हसिया धर्मनां शोगाकु शुनर्यु अले यक्वस्यां सुजुकि रोशी धकाः नं म्हसिउ, छम्ह सोतो जेन भिक्षु खः अले वं जीवनकाछि बुद्धधर्मया अध्ययन यानाः अमेरिकाय् थ्यंक जेन बुद्धधर्मया प्रचार यानावन । वयागु प्रमुख देन धइगु एशियां पिने दकलय् न्हापां जेन द्यःगः दयेकेगु खः, वया हे कुतलं

अमेरिकाय् तस्साजारा जेन पहाडी केन्द्र चाल । वं हे सान फ्रासिस्को जेन केन्द्र चायेकल, गुगुकि अमेरिकाया हे छगू प्रभावशाली जेन अध्ययन केन्द्र धकाः नां जाः । वयागु जेन नुगः, सयेकामिया नुगः (श्भल ःष्लम, द्यभनष्ललभचुक ःष्लम० धइगु स्यनेगु प्रवचन माला, पश्चिमी विश्वय् हे जेन बुद्धधर्म सयेकेगु तसकं नां जाःगु सफू कथं कायेगु याः ।

सुजुकीया जन्म मे १८, १९०४य् तोक्यो स्वयाः दक्षिण पश्चिमय् लागु कानागावा जिल्लाय् जूगु खः । वया बौ सोगाकु सुजुकि अनया सोतो जेन द्यःगःया मुख्य भिक्षु जुयाच्वंगु खः । वया मां योने धाःसा छम्ह पुरोहितया हे म्ह्याय् खयाःनं तसकं स्वचन्द जुइगु जुयाः वया भाःतं त्वःताछ्वःगु खः । लिपा तिनि वया मामं मेथाय् इहिपा यानाः शुनर्युया जन्म जूगु खः । वया बाल्यकाल वया मांया न्हापांम्ह भाःत पाखेंया दाजु अले निम्ह केहेँपिंलिसे बितेजुल । व लिपा थ्यंक नं ४फीट ११ इन्च जक तःधिकः, पश्चिमय् थ्व हे छगू नं वयागु विशेषता जुल ।

वया बौया शोगानजी धइगु द्यःगः तोक्यो स्वयाः करीब ५० माइल दक्षिण पश्चिमय् सागामी बे धइगु थासय् लाःगु हिरात्सुका नांगु शहरय् दु । अनं वइगु ध्यबा तसकं म्हो जुयाः वयागु परिवार सिसिककः जुयाः हे बितेजुल । व ब्वनेकुथिइ वनेधुंकाः तिनि वं थःगु परिवार तसकं गरिब धकाः वाःचाल । तसकं भावुक जूसां व छकःनिकः तसकं तंचाये यः । वया पासापिन्सं वयात सँ खानातःम्ह अले पुरोहितया काय् धकाः हिस्याइगु । अय्जुयाः व यक्व पिने म्हितःमवँसे क्लासय् हे च्वनाच्वनीगु । अले ब्वनेगुलिइ धाःसा व न्ह्याबलें न्हाप जुइगु । वया शिक्षकं वयात न्ह्याबलें तःधंम्ह मनू जुइमाः धाइगु, उकिया निंतिं वययात जिल्लां पिने वनाः हे ब्वंवनेमाः धकाः उत्साहित याइगु ।

सुजुकी सन् १९१६य् थः बौया चेला ग्योकुजुन सोओनयाथाय् तालिम कायेत वन । व अन मोरी, शिजुओका धइगु थासय् च्वंगु जोउनइन धइगु तःधंगु द्यःगलय् वंगु खः । वन वया तालिम अःपु मजू । सुथय् दनाः जाजेन अभ्यास यायेमाः, सुत्र पाठ अले अन सुचुपिनु नं यायेमाः । तर नं वं अनया तसकं अनुशासन माःम्ह गुरुयात द्यःथें मानेयानाः अध्ययन यानाच्वन । १३दँ दुबलय् वयात श्रामणेर दयेकाः वयागु नां शोगाकु शुनर्यु तयाबिल । व अनया स्कुलय् ब्वंवंबलय् नं वयात सोओनं बांलाःगु वसः छजु तकं तयामबिउ, उकिं वयात अन नं सकस्यां हिस्याइगु । तर नं वं ब्वनेगुलिइ मिहेनत यायेगु मत्वःतू । सन् १९१८य् वया गुरु याइजु धइगु थासय् च्वंगु सिन्सोइन धइगु द्यःगलय् वन अले शुनर्यु नं वलिसे वन । लिपा वयात वया गुरुं रिन्जाइ गुरुयाथाय् तालिम कायेत छ्वल । अन वं फरक कथंया जेन सयेकल । उकिइ वयात जाजेनया माध्यमं कोआनय् ध्यानकेन्द्रित यानाः सातोरीया तहतक हासिल यायेगु स्यन । 

 

सन् १९१९य् व १५दँ दयेकाः वयात मांबौयाथाय् लित छ्वल । तर व हानं रिन्सोइन व जोउनइनय् सोओनय् वनाः अध्ययन यात । वयागु अंग्रेजीइ दखल बांलाःगुलिं वयात डा. योशिकावा धइम्ह मनुखं वया मस्तय्त अंग्रेजी स्यनेत नं तल । 

सन् १९२४य् शुनर्यु तोक्योय् ब्वं वन । सन् १९२६य् वं दोजुल कातो लिसे शिजुओकाया केन्कोइन द्यःगलय् जेनया तालिम काल । अबलय् वयात १०० दँयया शिबिरया मुख्य भिक्षु दयेकाल । थबलय् हे व तोक्यय् सोतो जेनया  अध्ययन याकीगु किोमाजावा विश्वविद्यालय् प्रवेश यात ।

सन् १९२६या अगस्ट २६कुन्हु सोओनं २२दँ दुम्ह सुजुकीयात धर्महस्तान्तरण यात । उखे वया बौ नं शोगानजी द्यःगलय् सेवा निवृत जुल अले निवृत जुयाः नं सेवा यानाच्वन । छुं दँतक सुजुकीयात टिबी जुया अस्पतालय् तकं च्वनेमाल । लिपा छकः सन् १९२७य् वयात मय्जु नोना रानसोम धइगु अंग्रेजी शिक्षिका नाप लायेगु मौका चूलात । वं सुजुकीयात भाय्या बारे सहयोगी कथं ज्या याकल । लिपा वं व मय्जुयात जापानी संस्कृति व बुद्धधर्मया बारे कनेगु अवसर लुइकल । थ्व न्यनाः प्रभावित जुयाः वं सुजुकीपाखें जाजेन ध्यान तकं सयेकल । थनथाय् वं पश्चिमीतय्गु बुद्धधर्मबारे अज्ञानता चिइके फइ धइगु विश्वास लुइकल । 

सन् १९२९य् सुजुकीया गुरु सोओन जोउनइन द्यःगलं निवृत जुल अले वयात मुख्य पुरोहित नियुक्त यात । सन् १९३०य् तेनइ ज्याझ्वःयानाः वयात धर्म हस्तान्तरण यानातःगुयात स्वीकार यात । अले थुलि जुइवं सोतो नायःपिन्त शुनर्युयात पुरोहित कथं धर्मदेशनायायेगु अनुमति बिल । थ्व हे सालय् वं कोमाजावा दाइकगाकुनि विश्वविद्यालयपाखें जेन व बौद्ध दर्शनय् स्नातक जुल । थबलय् छकः वं थः गुरुयात थः अमेरिकाय् वनाः अन जेन बुद्धधर्म स्यनेगु इच्छा प्वंकूगु खः, तर गुरुयात थ्व खँ मयल ।

सन् १९३०य् स्नातक जुइधुंकाः सोओनं थः चेला शुनर्युयात फुकुइ जिल्लाय् च्वंगु एइहेइजी नांगु सोतो जेन द्यःगलय् तालिम कायेत छ्वल । व वनाः अन तानगार्यो धैगु संस्कार यानाः जेन दीक्षा काल । एइहेइजी धइगु अबलय् जापानया हे दकलय् तःधंगु मध्ये छगू जेन तालिम कायेगु थाय् खः । अनया मुख्य गुरु अबलय् गेन्पो कितानो रोशी खः । शुनर्युयात अबलय् इयान किशिजावा–रोशी धइम्ह गुरुयाथाय् सेवा यायेत छ्वयाबिल । किशिजावा धइम्ह छम्ह कडा स्वभावम्ह गुरु खः । वं शुनर्युयाके छुं विशेषता खन । 

सन् १९३१य् शुनर्युया गुरु सोओनं वयात योकोहामाया सोजिजी द्यःलगय् तालिमया लागि छ्वयाबिल । व अनया छगू मू सोतो द्यःखः खः । अन नं वं थाकूगु तानगार्यो अभ्यास यात । तसकं अनुशासनय् तयेमाःपिं गुरुपिनिगु तालिमं वयात झं झं परिपक्व दयेकल ।

सन् १९३२य् शुनर्यु छकः शोजिजी त्वःता हानं जोउइनय् वन अले थः परिवारलिसे हे च्वनाच्वन । अले हानं व किशिजावायाथाय् वन अले थाकुगु जाजेनया तालिम काल । थ्व हे इलय् वं छम्ह मिसालिसे इहिपा याःगु खः, तर व याकनं हे त्वाःदल । 

निक्वःगु विश्वयुद्ध जूवबलय् शुनर्युं युद्धविरोधी ज्याझ्वः याःगु धइगु न्यनेदु । सारा देश हे युद्धया लागि न्ह्याः वनाच्वंबलय् वयागु थज्याःगु पलाः महत्वपूर्ण खनेदु । 

अमेरिकाय् सुजुकी

इलं छकः सुजुकीयात अमेरिकाय् सालाकाल । सन् १९५९य् शुनर्यु पुरोहित जुयाः सान फ्रान्सिकोय् सोकोजी धइगु छगू जक सोतो जेन द्यःगलय् वन । अन बुद्धधर्म अले जेन तसकं लोकं ह्वाःगु विषय जुयाच्वन । अन वं बुलुहुँ अमेरिकनतय्त जेन स्यनेगु लुखा चाःगु महशुस यात । बुलुहुँ वयात नं अमेरिकी संस्कृति यः ताल ।

वं अन अमेरिकीतय्त जाजेनया अभ्यास याकल, लिसें अन जेन बुद्धधर्मया प्रचारप्रसार यायेत अनया स्थानीय साधकतय्त नेतृत्व तकं बिल । थाकुगु बुद्ध धर्म व जेन ध्यान पद्धतियात पश्चिमी संस्कृतिइ ब्वलंपिं मनूतय्त उमिसं थुइगु कथं जीवनया यथार्थयात न्ह्यब्वयाः व्यवहारिक उदाहरण बिबिउँ अःपुक्क स्यनेगु हे वयागु विशेषता जुल । 

वया विद्यार्थीपिन्सं जेन बुद्धधर्मय् उलि रुचि क्यन कि उमिसं वयागु हे ग्वाहालि कयाः लिपा सान फ्रान्सिस्को जेन केन्द्र नीस्वन । लिपा १९६६य् उमिसं तास्साजारा क्वाःगु लः वइगु बुंगाःचा न्यानकाल अले उकियात तास्साजारा जेन पहाडी केन्द्र दयेकल । अथे हे १९६९य् सान फ्रान्सिस्कोया पेज स्ट्रीटया छखा छेँ न्यानाः उकियात जेन द्यःगः दयेकल । लिपा ला वं एशिया स्वयाःपिनेया न्हापांगु बौद्ध तालिम बिइगु द्यःगलय् मुख्य पुरोहित जुइत सोकोजीया थःगु पद हे त्वःतल । अबलय् तक वं छु नं वाः चायेकल धाःसा अबलय् जापानं आप्रवासी जुयाः च्वनाच्वंपिं स्वयाः अमेरिकन विद्यार्थीत हे गंभीर जेन अभ्यास कर्ता जुयाच्वन । वं ला जापानय् जेन धर्म वथं गःथें जुयाः अन विकासया संभावना म्हो जुइधुंकल अले वं थःगु जीवन अमेरिका अथवाय् विश्वय् हे जेन धर्मयात प्रचार यायेत व अध्ययनशील विश्वयात हे जेन स्यनेत पात । थथे हे यानाः वं थःगु जीवन जेनयात विश्वय् न्यंकेत समर्पण यात । 

थौं अमेरिकी जेन बुद्धधर्मया साधक व विद्यार्थीतय्सं सुजुकीं पिनावंगु पुसायात सिचुगु किचः बिइगु सिमाया रुपय् काये खन । वयागु व ऐतिहासिक भासन वा प्रवचनत थौं नं अनया जेन साधकतय् निंतिं मार्गदर्शन जुयाच्वंगु दु । वयागु शिक्षण व नेतृत्वं यानाः आः जेन बुद्धधर्म अमेरिकाय् जक मखु सारा विश्वय् हे न्यनावनेत सफल जूगु धाःसां पाइमखु ।

सुजुकी तसकं धर्मय् मन दुम्ह अध्ययनशील खःसां, वयागु उद्देश्य विश्वय् हे जेन बुद्धधर्म न्यंकेगु खः धाःसां वं यक्व च्वयेगु धाःसा मयाः । वयागु मुख्य सफू धइगु सन् १९७०य् पिदंगु जेन नुगः, सयेकामिया नुगः (श्भल ःष्लम, द्यभनष्ललभचुक ःष्लम) खः, गुगु कि वयागु जेन प्रवचन तेइशो जक मुनातःगु खः । वयागु जीवन दतले पिदंगु वयागु सफू थ्व हे जक जुल । लिपा वयागु सानदोकिया विषयय् प्रवचनत खिउँथाय् पानावंगु खुसिबाः ( द्यचबलअजष्लन क्तचभबmक ँयिध ष्ल तजभ म्बचपलभकक) सन् १९९९य् पिदन, गुकियात मेल वेट्नसमेन व माइकल वेन्गरं सम्पादन याःगु खः । अथे हे न्ह्याबलें अथे मखु ः जेनया सही मर्मया अभ्यास नांगु सफूयात एडवार्ड एस्पी ब्राउनं सम्पादन याःगु खः । थुकिया प्रकाशन सन् २००२य् जुल । अथे हे वयागु जीवनी चाःतूगु तुसि नामं डेविड च्याडविकं च्वःगु खः, गुगु सन् १९९९य् पिदन ।

व लिपा सन् १९७१या डिसेम्बर ४य् मन्त । न्यनेदु कथं वया मृत्यु क्यान्सरं जूगु खः । 

नेपालभाषा टाइम्स ११४२ कछला

सिंह मदूगु सिंगापुरया म्हगस

राजेन मानन्धर
छगू म्हगस हे जक उलि लुमुसेच्वनी, थथे ताल जितः जब जिं सिल कि सिंगापुरय् जुइगुत्यंगु छगू लः सम्बन्धी कन्फरेन्सय् जि नं वनी खनीगु जुल । वनेगु प्रस्ताव तःम्ह पासा प्रकाश अमात्य, अले जिपिंलिसे वनीम्ह काठमाण्डू पोस्टया विकास संग्रौला नं दइगु ।


जिं धया, म्हाः, जि वनेमखुत । वँय् चाःगु मखु जिं, तर जितः थथे हे धायेमाल । अफिसया न्हूम्ह हाकिम, अन न्हूगु गुटबन्दीया दुने जिं जितः न्ह्यंकेमफुगु जिं चाः । अले जिगु छेँया अवस्थां नं आः म्हालंक द्यः यायेमाःगु अवस्था वयाच्वंगु धकाः नं जिं मचायेकागु मखु । उखे लत्या लिपा लछिया बिदा कयाः जापान वनेगु मिलेयानातये नं धुन । तर लिपा थःत चिनातयेमफुत । वने हे क्वःछिना । जूजूगु जुइका ।
०००
सिंगापुरय् थ्यंबलय् बाचा हे जुल । संसारय् अज्याःगु छगू निगू जक देश थ्व, गन नेपाःमियात भिसा मकासेवःसां अनअराइभल भिसा बियाः लसकुस याइ । सिंगापुरं जिमित लसकुस यात । मनय् गज्याःगज्याःगु खँ वयाच्वन । न्यनाजक तयागु, अन बँय् भ्वं छकूचा तकं वांछ्वयातइमखु अले चुइँगम जक नःपिन्त हे गुलि गुलि बं पुइकीगु हँ । ब्वनाजक च्वनां हे म्हय् कुचुकुचु मिनीगु ।
प्रकाशया किजाया ग्वहालिं छगू चिकीचा धंगु होटलय् थाय् दइगु जुल । चा बिके खनीगु जुल धकाः मन धुक्क जुल । ट्याक्सिइ च्वनाः वना छ्वया । चान्हय् नं दन्न च्वं । मनूत ला मखु, मोटरत धाःसा जुयांच्वन । गबलें मद्यनीगु देय् जुइ थ्व । जितः ट्याक्सिं कुहाँ वनाः न्यासि हे वनेथें जुल । जिगु मिखाय् जिगु येँया झ्वाग्रापाग्रागु लँ चाःहिउवल । ववं जि थसः पात जिगु राजधानीइ, जि धाःसा ट्याक्सिइ हे ।

०००
जुलाइ १२या सुथय् २ बजे जुल खइ, जिपिं जिमिगु बःचाधंगु होटल दि हाइभय् थ्यंबलय् । छेँचा जक थेंच्वं — नां थें हाप्वःचा जक । तर यचुसे पिचुसे । खँ ल्हाइगु नं नाइसे च्वं । दक्व अंग्रेजी भाय् सःपिं जूबलय् जिमित भाय्या समस्या मजुल । थःगु हे छेँया क्वथा थज्याःगु । न्ह्यइपुसे नं च्वनाच्वन । जिगु खुँमिखां अन दुहाँ वसांनिसें अन ब्वयातःगु अजू चायापूगु कलाकृतित खुयाः खुयाः स्वयाच्वंगु । अदभूतगु कला संग्रहालयथें च्वन जितः थ्व । कलाकार वा कलापारखीया छेँ जुइ थ्व होटलथुवाः ।
क्वथाय् लासाय् छकः थसःपाया । सिचुक म्वःल्हुया । अले हानं जिमित व हे यइपुगु थाय् नं हसंमसं धाल । नकतिनि सिंगापुर थ्यंगुया लसता धायेला । म्ह न्यलेधुंकूगु खःसां जिपिं हानं वसः हिलाः पिहाँ वना । चछि हे लुखा चायाच्वनीगु होटल जुयाः जिल ।
प्याखं हुलाच्वंगु तुतियात थातय् ततं जिपिं भचा उखे वना । लँय् मनूत जू दु आःया इलय् नं । लिक्कसं २४घौ हे चालाच्वनीगु मुस्तफा सेन्टर धाःगु डिपार्टमेन्टल स्टोर दूगु जुयाच्वन । मनूत आःया इलय् नं द्वँ द्वँ सामान न्यनायंकाच्वन ।
०००
सुथय् तिनि द्यनागुलिं दनागु नं लिबाक्क हे जुल । जिमिगु सिंगापुरया सुद्र्यः स्वयागु न्हापांगु दिं । मिखा चिमचिम यायां पिहाँ वया । बिचाः याये, झीगु देय् छाय् सिंगापुर मजुल ? न्हापा ४७सालपाखे चुनावया इलय् लखं सतक सिलाबिइ, येँयात सिंगापुर दयेकाबिइ धकाः भोट काःपिन्सं थःगु ला सिंगापुरयागु थज्याःगु ततःखागु महल दयेकल, तर येँया सतकया गति व हे तिनि । न उमि भचा लज्या जुल, न झीसं उमित कक्कु ज्वने खन । म्वँद्वँ मखंपिन्त छकलं जाकिद्वँ क्यनेथें जुल, ४६साललिपा गामं गामं खुसिबाः वःथें वःपिं मनूत अले उमिसं ज्वनावःगु अव्यवस्था । थनया सतक, छेँ, मनूत स्वयेबलय् गुलि न्हयइपुसे च्वनी, व स्वयाः थःगु येँ देय् लुमनकि नुगः हिइसे च्वनी ।
चाहिउहिउं जिपिं अनया दकलय् तःधंगु इलेक्ट्रोनिक सामानया बजार दूगु शिमलिम स्क्वायरय् थ्यन । ततःबालागु लँ, लँय् वाउँगु गार्डन । लँसिथय् दनाच्वंगु छखा तखागु खाःया खालं भुनातःगु छखा विशाल बिल्डिङ । सिंगापुरया दकलय् तःधंगु इलेक्ट्रोनिक सामानया बजार । झीगु विशाल बजार थज्याःगु न्यागू झिगू हे दइ जुइ थन । ग्वःतँ ग्वःतँ जाः ।
दुने पसःया पसः जक । दक्व दक्व हे विद्युतीय सामानया जक बजार । टिभी, मोबाइल, कम्प्यूटर, ल्यापटप, क्यामरा, घडी, वसःहिइगु मिसिननिसें कयाः भुतूयात माःगु दक्व सामान । हरेकस्या थःथःगु मिइगु पहः । गुलिस्यां छ्यापं, गुलिस्या छु छु फ्वसा । न्हूगु स्वयाः न्हूगु सामान फालाफाल । स्वस्वं हे इकुसे च्वनावः ।
छपु बाखं जक । झिंस्वंगूगु शताब्दीइ सुमात्राया पालेम्बांग द्वीपया राजकुमार चाःहिउवंबलय् वयागु जहाज तज्यानाः व छगू जंगलय् लात हँ । अन जंगलय् "सिंह" खनाः उकिया नां हे सिंहपुर तयाबिल हँ । बाखं ला खः, थ्व द्विपय् सिंह दइगु सम्भावना हे मदु । अजूचायापुगु खँ मखुला, कि गन सिंह धइगु हे दइमखु, अन सिंहया आकर्षण थपाय्जि ।

सिंहया मोहं नेवाःतय्त नं म्हो भुनातःगु मदु । सिंह मदूगु द्यःगः, बहाबहि सतः, छुं छुं दइमखु । झी पुर्खा कलाकारपिन्सं सिंह गन खन जुइ, सुनां उकिया चित्र वा मूर्ति दकलय्न्हापां स्वनिगलय् ज्वनावल जुइ । थुकिया हिसाब किताब सुनां मालीगु ? न्ह्यागुसां सिंगापुरं सिंहया नां च्याकाबिल संसारय् । लिपा मनूतय्सं सिंगापुर सियाच्वनी, सिंह मसियावनी ।

०००
जिमित सःता तःकथं जिपिं न्हिनय् तिनि कन्फरेन्सयाःथाय् थ्यन । वाउँगु क्यबय् ज्यःनां जिमित पियाच्वन, अले थी थी देय्यापिं विशेष यानाः लःया ख्यलय् ज्या याइपिं विकासकर्मीत व पत्रकारत थ्यना च्वन । दक्व जिमित पियाच्वंगु ला नेपालयात, जिमित नेपाः धकाः म्हसिइकाबिइवं दक्वं लय्ताल ।
लिपा जिमित सिंगापुरय् लः गथेयानाः सफा याइथाय् यंकल । उमि ला चःबिं पिहाँ वःगु फोहरगु ताकुगु हाकुगु लः तक हे त्वने जिउगु दयेकी खनी । अथे धलं वःगु लःयात प्रशोधन यानागु धकाः जिमित छगू छगू गिलास लः त्वंकल, अले छगू हिसिचा दूगु लः शिशि नं बिल । मेपिंसा थिइ घचाइ, तर जिमित अथे छुं मजू, लः हिरा थें यचुसे च्वं ।
छता खँय् स्वनिगः व सिंगापुर ज्वःलाः । व प्यखेरं लखं चाःहिइकातःसां लः मेगु देसं आयात यानाः त्वनेमाः, झी झीगु दथुं बागमति विष्णुमति बाः वनाच्वंसां ट्यांकरं लः न्यनाः त्वनेमाः । थ्व ला अवस्थाया खँ जुल । तर उमित धाःसा द्यवं हे त्वनेगु लः यक्व मबिउगु, झीत धाःसा द्यवं न्ह्याक्व यक्व त्वनेगु लः बिउसां नकतिनि थन वःपिन्सं थनया प्राकृतिक लःया मुहान अले चांन्हिं हायाच्वंगु ल्वहंहिति स्यंकाः मेलम्चिया बाखं मियाच्वंगु । फरक थुलि हे ।
झीथाय् नं सःसिउपिं ला मदुगु मखु नि । अमेरिकाय् जापानय् ब्वनावःपिं हे सरकारया मन्त्रालयया सचिव उपसचिव जुइ । अझ सरकारं थः कर्मचारीतय्त तबलया तलब, ब्वनाया अलग ध्यबा पुलाः गन गन छात्रवृति बियाः ब्वंकेछ्वइ, अले उपिं हे लिहाँ वयाः खुसिइ धः ल्वाकछ्यानाया तलब नइ । गन सुनां स्यंकल धकाः हे धाये मसयावइ जि । सिंगापुरया व जनता व उमिगु मिहेनतयात ज्वजपला यानाः पिहाँ वया ।

०००
जुलाइ १३ थौं । चान्हय् चान्हय् चाःहिलेगु बांलाःगु बानी मखु । सुथय् न्हापां कन्फरेन्सय् वनेमाःपिन्त ला थ्व झन् हे मजिउ । लिबाक्क द्यना, लिबाक्क हे दना । अले धाधां हे थौं जिपिं लिबाक्क तिनि थ्यन ज्याझ्वलय् ।
हानं थ्यन जिपिं शिमलिम बजारय् बहनी । बहनी जूसां पसः तिइ धइगु धन्दा कायेम्वाःगु थाय् व । न्यायेमाःगु छगः ल्यापटप, अन दु द्वलंद्वः । जिं न्हापा येँय् थथे ब्वयाः मनुखं थियाः, चलेयानाः स्वयेजिइक ल्यापटप मियातःगु मखनानि । ध्यबां भाय् मल्हाःसां कया हे छ्वया म्याकबुक । छकः यलकि व हे माःम्ह जि ।
सिचुगु व शान्तगु ततःबालागु लँ सिथय् जि व प्रकाश खँ ल्हाल्हां वयाच्वना । जिमिगु मिखाय् सिंगापुर अले नुगलय् नेपाः । खँ ल्हायेगु मेगु विषय छु जुइफइ? जिमिसं बिचाः ततं वयाच्वना — धाथें नेपाः छाय् विकास मजूगु ? छता हे जक लिसः दु, झी नेतातय् खँ जक ल्हायेगु ज्या मयायेगु बानी दु, व हे कारणं खः । अथेसा नेपाल असफल जूगुया सु जवाफदेही ले ?
०००
न्ह्यागुसां कन्फरेन्सया नियम कथं अथे याये थथे याये धयावया । अले अन ब्वतिकयागुया दसिपौ ज्वनाः होटलय् लिहाँ वया । पलखं प्रकाशलिसे व गनं मदूगु समुद्री सिंह अथवा मरलायनया लिक्क च्वनाः पलख न्ह्यपुका अले व थःगु लँ लिनाः वन ।
जि व मरलायन पलख खँ ब्याका । मिखां मिखां जक हे सां । मरलायन — नामं हे धाः समुद्री सिंह, अथे धइगु म्ह न्यायागु, छ्यं धाःसा सिंहयागु । स्वःसा छुं हे मखुथेंच्वं । नाकं तःधंगु नं मखु । सन् १९७२य् न्हापां थ्व दयेकूगु, ८.६मिटर जक तजाः । डेनमार्कया मरमेड व ब्रुसेल्सया मानिकेन पिस थें हे नाकं बांलाःगु मखसें नं व शहरया हे आकर्षण जुइत ताःलाःगु मूर्ति थ्व । सन् २००२लय् आःया मरलायन पार्कय् तये हःगु हँ । वयागु म्हुतुं हायाच्वंगु लखं नं मनूतय्त लःया महत्वया खँ कनाच्वन । लः मदुसा न मरलायन दइ, न वयागु म्हुतुं लः हाःगु स्वयेदइ । शायद मरलायन मदुसा सिंगापुर हे दइमखु ला, हला?
अन हे समुद्र, अन हे अनन्त आकास, अन हे वाउँगु पार्क, अन हे अत्याधुनिक विल्डिङ । दयेकेत हे खःसा उलि तकूगु थाय् म्वाः खनी । हरेक चिजय् सुन्दरता दइ, यदि मन प्रफुल्लित जुल धाःसा । खन कि स्यंकेत हे स्वइपिं झी नेपालीत थज्याःपिन्त जूसा धाःसा मिखाय् हे स्यंकेगुया स्यंकेगु जक खनाच्वनी जुइ ।
मनूत म्वः म्वः वयाच्वन । गुलिं ज्वलिं ज्वः, गुलिं परिवारलिसे । कतांमरितय्गु पसःथें च्वं । बांलाःगु हे खःला, दुपिं जुयाः स्वयेजिइक पुनेसःगु ला । न यौवनया बां हे बांलायेगु ला । स्वस्वं ज्यः जुयाच्वन जिगु मिखा । मेपिन्सं खंसा गुलि नयेथें स्वयाच्वंगु धाइ जुइ जितः । तर मिखाया स्वयाः हे जक लुधनेगु मतिइ ।
ह्याउँगु निभाः खिउँखिउँ धयाहल । मनूत दक्व दक्व हे ह्याउँसे । मतिनाया रंग नं ह्याउँसे च्वनी जुइ । खिउँलकि मनूत मतिना ब्वयेमालावइ । बांमलाःगु अथे छुं मखु, तर अनया ज्वलिं ज्वः ल्हाःज्वनाः वयाच्वंपिं मतिनाया झंगःतय्सं जितः सालाच्वन, ब्वयेकाच्वन । जि धाःसा याकःचा । न्ह्याबलें थें याकःचा । खिउँसे च्वनावःलिसे अनं थनं मदयेक मतया जः ह्वलातल । ह्याउँसे, वाउँसे, म्हासुसे, वँचुसे । लः जक बांलाः धयां लखय् मतया जलं खलकि झन् बांलाइगु जुयाच्वन ।
मनूत स्वीदँ पीदँ न्ह्यः अस्तित्वय् मदूगु छगू सिमन्तिया मूर्तिइ थःगु देय्यात हे विश्वय् म्हसिकाबिइगु राजदूतया प्रतिबिम्ब खनाच्वन । झीथाय् झिंन्यासःदँ पुलांगु मूर्ति व मेमेगु पुरातात्विक वस्तु नालाकाः तकं मदयाः, द्यःगः सिथय्, लँ सिथय्, दुबातय् इसःथिसः जुयाच्वन । न झी इतिहासय् म्वायेमाःपिं जुयाःला, जितः ऐतिहासिक बस्तुत खनकि गर्व जुइगु । खनं अज्याःगु पुलांगु इतिहास थौं दयेकेधयां दयेके जिइला?
अले जि थ्यन अनया प्रख्यात बुगिस जक्सनय् अले बुगिस स्ट्रीटय् । अपाय्चा कूगु धयातःगु सिंगापुरय् सारा युरोप हे कःघानातःगुथें । यचुगु पिचुगु उलि हे, मनुत सभ्य उलि हे । उलि हे लँ तब्या, ट्राफिक लाइटं ज्या यानाच्वन, छम्ह धकाः ट्राफिक पुलिस दनामच्वं ।
धाधां जितः लिबाइथें च्वनावल — थौं एस्पेरान्तो भाय् ल्हाइपिं पासापिं नापलायेमानि । अन लँय् वनाच्वंम्ह मय्जु छम्हसित जि वनेमाःगु थाय्या बारे न्यना । वं ला जि ट्रेनय् वंसा जक थ्यनी धाल । जिं जिगु कपाः ज्वना, जिं व थाय् उलि तापाः धकाः बिचाः हे मयानागु । जिं ला सिंगापुर छगुलिं जिगु खल्तिइ न्ह्यं धकाः च्वनागु । इलं मलायेधुंकल, लिबाक्क थ्यनकि जितः धाइ, नेपाःयात हे धाइ । घडी स्वस्वं जि ट्रेन स्टेशनय् ब्वाँय् ब्वाँय् वना ।
उखें थुखें लँया नां स्वस्वं वनां पलखं हे स्टेशनय् थ्यन । सासः थाहाँ वल । व हे ला जुयाच्वन बुगिस स्टेशन । क्या फसाद । जि थ्यने माःगु हे व हे स्टेशन । जिं न्यनागु मिलेमजूगु ला, वं कंगु मिलेमजूगु ला । दक्व पासापिं नापलात ।
नयेथाय् थ्यन । थन ला गजबगु तरिका खनी — अन बछि जक बुक्क मनातःगु ब्वयातःगु न्हय्ताजि वाउँचा वा लाया परिकार ल्ययाः छगः थलय् तयाबिइगु । अन हे भुतू थज्याःगु थासय् च्वनाच्वंम्हस्यां व कयाः ग्वाराग्वारादाःगु चिकनय् व थुनाः पुकाबिइ अले साःगु क्वाःगु ब्यले तयार जुइ । जिं मिखा तिसिनाः ल्ययाःगु नसा ज्वलं मसाः ला मजू खनी । छु नं मसिउ, छुकियागु नं मसिउ । कथु हे हिइक पालु, तर साः, तसकं हे साः । ननं छझाः न्ह्इपुक खँ जुल ।
नयेगु व खँ ल्हायेगु सिधयेकाः जिपिं पिहाँ वया । दुने सिच्चुक च्वनाच्वनागु, पिने हप्प क्वागु फसं भुंवल । अथेसां जेन्दं जितः मरिना बेतक तःवल । समुद्र व विलासी शहरी जीवनया संगम । म्हगसय् खनेथें दक्व दक्व जिगु मिखा न्ह्यःने वयाच्वन । जिं बिचाः यानाच्वना, सिंगापुरय् बांमलाःगु धइगु छु दु जुइ, गन दु जुइ । थन हे आः याकनं एशिया हे तजाःगु होटल दयेकाच्वंगु धाःगु न्यना । सैन्य प्रदर्शन यायेगु थाय् नं थ्व हे, आतिशबाजीया मज्जा कायेगु थाय् नं थ्व हे ।
अनं जिपिं वना एस्प्लान्दे — समद्र व सिंगापुरया खुसि नापलाइथाय् । थन छगू पार्क दु एस्प्लान्दे धाःगु, अले आः अन हे १६००म्ह मनूत न्ह्यंगु कन्सर्ट हल अले २००० म्ह मनूत न्ह्यंगु थियटर दयेकातःगु दु । गनं धू छफुति मदु, लः छफुति वानाच्वंगु दु, भ्वंकुचा छकू धकाः गनं कुतुं वनाच्वंगु मदु । पलाः हे तयेमात्रं जिगु लाकां या धू जक बँय् किइला धकाः ग्यायेमाः । जि अन छम्ह मेगु हे ग्रहं वःम्ह मनूथें ।
जिगु मनय् खँ वयाच्वन । नकतिनि नकतिनि प्रजातन्त्र वःबलय् छकलं दक्व दक्व हे विकासया खँ ल्हाइपिं जुल । न्हापा पंचायती नेतातय्सं एशियाली मापदण्ड व आधारभूत आवश्यकताया खँ यक्व न्यंकल, अब अगाडि बढ्नु छ धकाः टिभी विज्ञापन नं यक्व हे क्यन । तर विकास छुकियात धाइ धकाः मक्यं । सिंगापुरयात धाइगु जुयाच्वन का विकास ला ।
जेन्दं जितः सिंगापुर गथे जुयाः सिंगापुर जुल धकाः कनाच्वन, जिगु न्ह्यपुं जितः स्वनिगः गथे जुयाः स्वनिगः जुल धकाः धयाच्वन । न्यासःदँ न्हयः झी लुँगजू दूगु द्यःगः दयेकेसःपिं, सँझ्याः, दूगु छेँ दनेसःपिं चछिं न्हिछ्रिं लः हाइगु ल्वहँ हिति दयेकेसःपिं थौं लुँहितिया लिउने शपिङ मल दयेकाः लःया मुहानय् लाकमं प्यंकीपिं जुइधुन । झीसं न्यातपोल द्यःगः दयेकूबलय् थन सिंगापुरय् च्वंपिं जा नयाः न्व हे सिले सःला मसःला । थौं थनया बँय् जिगु किचःया धू लाइला धकाः जि लिलिचिलाच्वना ।
चपलचा लाकां, बागःपाइन्ट, नकतिनि न्यानागु ल्यापटप ब्याग, चःतिं तिसिइजिइथें प्याःगु टिशर्ट अले जि । जिया जि जक । तबालागु लँया सिथं सिथं न्यासि वना । न्हापा वनेधुनागु दक्व हे लँ धयाथें जिं जिं जितः क्यक्यं यंका । मनय् खँ वालाच्वन । थः, थःगु देय्, थःगु स्वनिगः, अनया प्राचीन सम्पदा, न्हून्हूगु नकतिनि दनाहःगु ततःजाःगु छेँ । खुसिबाः वःथें देय्या ७५गू जिल्लां वःपिं मनूतय्गु बगाल । थःगु जिल्लाया विकास याये अल्छि जुयाः स्वनिगलय् वःपिन्सं थन छु भिंकी जुइ । अले बुलुहुँ बुलुहुँ जिगु व हाःनाः मदुगु, शहरी विकासया नामय् कलंक जुयाच्वंगु शहर मिखाय् लुत । संसारय् दकलय् तःहाकःगु हिमाली श्रृंखला हिमालयया मुलय् लाःगु जिगु देय् दछियंक च्वापु नायाः बाःवयाच्वनेगु यचुगु लःया खुसि दूगु जिगु देय् अले थ्व लः तक हे विदेशं हयाः त्वनेमाःगु सिंगापुर । हरेक विकास धइगु अवसर धाइ, अवसर दयेवं नं देय् हे किलं नयेथें नयाच्वंपिं नेतातय्गु ल्हातिइ लातकि भगवानं हे ल्हाः जायेक अवसर बिउसां छुं जुइमखु खनी । न्ह्याक्व नेपाःया बिचाः यायेमखु धाःसां नेपालं जितः भ्वाः भ्वाः प्यंकः वयाच्वन, लपु ज्वनाः इसःथिसः यानाच्वना । जिं सहजक यानाच्वना, लिसः मबिया ।
जि वनाच्वना । सिंगापुर मद्यंनि । लँय् ल्हाः ल्हाः ज्वनाः चाःहिलाच्वंपिं ज्वलिंज्वःत मद्यंनि । पसःपिसः नं मद्यंनि । पसलय् पसलय् च्याकातःगु झिलिभिलि मत नं मद्यंनि । याकःचा जि सर्गतय् स्वयाः यःयःगु म्ये हालाः न्यासिवनाच्वना, नापं ल्हाः ज्वनाः वनेत मदुम्ह मतिना लुमंकाः । सुनां नं जिं हाःगु म्ये मताः । जिगु म्येय् सः कम, अले मतिना यक्व दु, व उमिस खनीमखु । गबलें गबलें सुयातं चायेक मचायेक यानागु मतिनाया म्ये ।
बाचाः सिंगापुर हे चाःहिल लाकि छु जिं, जिगु होटलय् थ्यंबलय् १२ बजे जुइधुंकल । जितः गुलि त्यानु धइगु जिं हे मचाः, माया नं मवं जितः जि त्यानुका वःगु खनाः ।
थःगु क्वथाय् वनां निम्हं फुंफुं सः वयेक द्यनाच्वनेधुंकल । मिखा जिगु चाःलाकि मचाः हे जिं मसिउ । जिं उलि हे जक सिउ कि कन्हय् सुथय् ६ बजे ला चाङगि एअरपोर्टय् थ्यनेमानि । तिनागु मिखा धाथें तिसिनाछ्वया । थुकिइ हे लय्ताः कि जिं वने न्ह्यः छकः सिंगापुरयात कस्सिक मतिना यायेखन ।
नेपालभाषा टाइम्सय् पिदंगु 

https://jheegu.com/191220a/

#razenmanandhar

190510 सत्यमोहन : झीगु विश्वविद्यालय

राजेन मानन्धर

धाथें धायेगु खःसा अज्याःम्ह मनू न न्हापा गबलें दत जुइ, न आः गलें हानं दइ हे जुइ । छम्ह द्यः, सज्र्यान्त जीवित द्यः । मनू ला सछिदँ मेपिं नं सखे गबलें गनं म्वात धइगु न्यना, ब्वना । तर मनू जक मखु, वय्कः छम्ह म्वानाच्वंम्ह हे विश्वकोष । धथे धायेत लिचिले म्वाः ।

अज्याम्ह वय्कः सत्यमोहन । नां हे छगू संस्था, छगू विद्यालय, छगू विश्वविद्यालय । अज्याम्ह सत्यमोहन जोशीयात झीसं तःधंगु चीधंगु न्ह्यागुं ज्याझ्वलय् सःता च्वने । वय्कः म्हाः धायेमसः, वा धालकि अझ सुनां सःतूगु, भिंगु मभिंगु, जिउगु मजिउगु संस्था धकाः हे बिचाः यानादिइमखु, न्ह्यानाच्वनी वय्कःया पलाः । अझ गुलिखे संस्थाया ज्याझ्वलय् ला आयोजक स्वयाः न्ह्यःने वनाः गनं ध्याकुंचाय् याकःचा फ्यतुना च्वनीगु नं खना । दक्वस्या दक्व धायेसिधलकि वय्कःया पाः वइ । माइक ल्हातिइ लात कि खुसि बाः वयेथें वइ, इतिहास, वर्तमान व भविष्य तकं । सुयात गुलि बिइगु, सुयात छु मबिइगु धइगु हिसाब किताबया बाँध मदु वय्कःया । निभाःथें, काइम्हस्यां काइ, मकाइया तकं ल्याचाः मदु । वय्कःया सः फसय् थ्वयाच्वनी, गुलिस्यां न्यनाच्वनी, गुलिस्यां पिने वनाः समयबजि मुरुम मुरुम यानाच्वनी ।

थज्याःम्ह सत्यमोहनया छगः छगः खँ हे नं सरगतय् त्वइगु नगुथें । माःबलय् माःथे झीसं कायेमखंसां अज्याःगु विश्वकोषयात भविष्यया सन्ततियात उपहार थें हे जुइक जक सां कैद यानातयेमाः धइगु मतिइ मवःगु मखु, जिगु हे नं मचासू वःगु नुगलय् । तर गनं धयां जिइ धकाः । ई वयेमाः खनी ।

शायद अबलय् जिपिं (विशेष यानाः शाक्य सुरेन व जिं) प्रा माणिकलाल श्रेष्ठया अडियो आर्काइभ दयेके धकाः सनाच्वनागु । थ्व खँ पद्मरत्न तुलाधरजुं सिल खनी । जिमित सःताः हे धयादिल, “थज्याःगु आरकाइभिङ ला सत्यमोहनयागु नं यायेमाः का” । खँ जक हे छुनादिइगु खः, जिपिं नं उत्साहित जुल । खः यायेमाः धाधां बन्दोबस्तीया खँ जुल । आः यायेगु हे खःसा भिडिओ आरकाइभिङ हे यायेगु मतिइ लुत । प्राविधिक खँ क्वातुइमाः, अज्याःगु हलं ज्वलं भचाभचा ध्यबां गाइगु मखु । व धाःसा व मालीगु, व धाःसा व मालीगु । यायां खँ जक ताःहाकः जुयावन, ज्या धाःसा आसे आसे जुयाच्वन ।

जिमिसं नं मसिउगु खँ मखु, नेवाः जातिया हे गौरव जुयाच्वंम्ह हनेबहम्ह शताब्दी पुरुषयाके सफू ब्वने म्वायेक हे नेवाः ख्यः व नेपाःया हे थी थी विषयया ज्ञानया भण्डार दु । वय्कःयागु खँया हरेक शब्दया थःगु हे महत्व दु । अले उकिं वय्कःयागु जीवनया लिसें थी थी ख्यलय् वय्कलं मुंकादीगु ज्ञानयात अभिलेखीकरण यायेमाःगु आवश्यकता ला जिमिसं नं तायेकागु हे खः । अथे जुयाः हे खँयात नुगलय् तयाः वय्कःया जीवनी अले वय्कःया थी थी विषयय्या विचारयात छगू डिजिटल आर्काइभ दयेकेगु ज्या जुइत्यंगु धाधां हे ई न्ह्यानाच्वन ।

खँ क्वःजित । घौछि घौछिया अन्तर्वार्ता काकां छगू १० घौ तःहाकःगु वय्कःया इतिहास व विचारया भिडिओ विचार श्रृंखला दयेकेगु अले उकिया मूतिकथं ३० मिनेटया डकुमेन्ट्री दयेकेगु । खँ नं जुयाच्वन, ग्वाहालि नं फ्नाच्वना, दुपिन्सं फुपिन्सं ग्वाहालि याना नं च्वन । थ्व हे दथुइ छगू पुचः तयार जुल — डा. पुष्पराज राजकर्णिकार, शाक्य सुरेन, जि, शिद्धार्थ शाक्य, शान्तराज शाक्य, अजय देशार अले सुनिता राजभण्डारी । याये हथाय् जुइधुंकल धइगु खँ वाःचाःसां लाज्या बाहेक मेकथं ज्या जुयामच्वन । थ्व यथार्थया दथुइ नं जिमिसं दछिया दुने सत्यमोहनया झिगु घण्टा धयाथें अन्तरवार्ता कया । थ्व हे छगू ऐतिहासिक उपलब्धिकथं जुल जिमित ।
विषयया थाःगाः मदु । असिमित विषय । वय्कःया बाल्यकाल, शिक्षादिक्षा, परिवारिक जीवन, जागिर, कर्णाली यात्रा व प्रतिवेदन, कला, संस्कृति, भाषा, आन्दोलन, दरवार, धर्म, साहित्य, महाकाव्य, नेवाः भाय्, खय् भाय्, प्याखं, राजनीति, समाज आदि इत्यादि । खँ ल्हानावंलिसे खँ माःहनावइ । जिमिसं यक्व हे सिउ धयाच्वंसां वय्कःया न्ह्यःने हे च्वनाः न्यनाच्वनाबलय् मेमेगु हे संसार खनाथें च्वनावइगु । अझं न्यनेमगाःनिगु गुलि दनि जुइ ।

शरिरं हे थाकुल मधाःतले वय्कः उसिचायामदी । कनां च्वनी, वय्कःया कनेगाइमखु, जिमि न्यने गाइमखु । सारा इतिहास वय्कःया न्ह्यपुइ दु, मखु मेच्वकाय् दु । आः धाल आः हे वइगु । धाःगु न्ह्यसःया जवाफ धाःगु इलय् वइगु चिन्तामणि म्हिचा । थौंकन्हय्या भासं धायेगु खःसा छगू इन्साइक्लोपेडिया, अझ ला छगू गुगल हे । काजक काःसा दंदं कयाच्वंसां न्हून्हूगु खँ वयाच्वनी ।

यक्व ला मखु, तर पुचलय् च्वनाः छुं भतीचा सां ज्या यायेखन । वय्कःलिसे दुग्यंक दुसःखँ न्यनेखन, संसार हे थुइके खन । थ्व जितः ति लबः मेपिन्त सुयातं दत जुइला ? खतुं वय्कलं जितः तसकं हे मतिना यानादी । जिगु पाखें वय्कलं यक्व हे आस कयादी । उलितक आस यायेथ्याम्ह ला मखु, तर वय्कःया हरेक शब्द जिगु निंतिं आशिर्वाद खः ।

थ्व डिजिटल आर्काइभ छगू युगया सिरपाः खः मेगु युगायात । मकाःसा म्वाः । मयःसा बिइमखु । तर व अज्याःगु धुकू छगू तयार जुल, गुगु शायद हे छम्ह नेवाः विद्वानयापाखें गबलें वल जुइ, अथवा वइ हे तिनि जुइ । सछिदँ न्हापाया नेपाः, चय्दँ न्ह्यःया नेपाः, न्यय्दँ न्ह्यःया नेपाः जक मखु आः, थौं या नेपाः नं अन दु । हरेक न्हापाया पलाः थौंया लागि मार्गदर्शन जुयाच्वंगु दु । वय्कः समयया माग खः, समययात थःगु ल्हातिइ फनफन चाःहिइकेगु क्षमताया प्रतिमूर्ति खः, कूटनीतिया नमूना खः, अले मेगु न्ह्याक्व धाःसां गाइमखु । अःपुक धायेगु खःसा विषम स्वयाः विषम परिस्थितिइ नं थःत धस्वाकादिइगु दु वय्कलं उकिं ला वय्कः दक्वस्या द्यः, दक्वस्या शताब्दीपुरुष । अज्याःगु शीप व क्षमता विश्वविद्यालयया शिक्षाय् नं दइमखु । गथे दइ? उकिं ला वय्कः छम्ह विश्वविद्यालय धायेमाःगु । झीगु विश्वविद्यालय, ब्वनेगु मब्वनेगु झीगु ल्हातिइ आः ।

तसापौ ११३९ बछलाथ्व ६ (२०७६ बैशाख २७ शुक्रवाः) 

नेपालभाषा टाइम्सय् पिदंगु 190510

https://tinyurl.com/razen190520