कामाकुराया बुद्ध

कामाकुराया बुद्ध

राजेन मानन्धर

लिपा वना जिपिं विश्वप्रशिद्ध कामाकुराया विशाल बुद्धप्रतिमाया दर्शन यायेत । कामाकुराया नां कायेवं जिगु नुगः तफा जुल, जि स्वय्म हे फोटोय् जक खनाच्वनाम्ह बुद्धथें तःधिकः जुल । थ्व अनया कोतोकुइन धइगु जोदोशु मतया बौद्ध द्यःगः परिसर दुने दु जिमि दाइबुत्सु ।

तां नं न्वयाच्वंगु दु । कुचुक्क फय् नं वयाच्वंगु दु । चःति नाः नाः मवयेकं चाःहिलेगु या आनन्द नं गनं वइ? स्येँ स्येँ यायां जिपिसं जिमित च्वय् तक तयेयंका । चिकिचा जाःगु पाहाड , प्यखेरं वांउगु या वाउँगु जक । गनं भ्वंकुचा छकू हे स्वयेतगु मदु । वंवंथाय् न्हिखै फायेमाःपिं, पानपराग व चाउचाउया पाकेट वांछ्वयेमाःपिं नेपालीतय्त शायद थ्व थाय् यइमखु जुइ । छुमगाः छु मगाः जुइ । संस्कार धइगु हे थ्व । छु स्यनातल व सयेकी, छु बियातल व दइ ।

थ्व थाय् हे थनया तापाकंनिसें खनेदइगु विशाल अभिताभ बुद्ध वा दाइबुत्सुया कारणं प्रख्यात जुयाच्वंगु दु । थ्व प्रतिमा सन् १२५२पाखे दयेकातःगु धकाः अनया रेकर्डं क्यनातःगु दु । थ्व स्वयाः न्ह्यः अन अथे हे तःधिकःम्ह बुद्धयागु सिँयागु मूर्ति दयेकतःगु खः गुगु अनया सन् १२४८या वाफय्वयाः स्यन, अथेजुयाः अनयापिन्सं थ्व न्हूगु मूर्तिया निर्माण यात धायेगु चलन दु । १३.३५ मिटर (४३ फीट) तजाःगु थ्व कँय्यागु मूर्ति १२१ टन दु हँ । तःधिकःगु नं धयां लाः ला । थुकिया मिखा जक हे छगु मिटर तःहाकः, न्हाय्पं निगू मिटर भचा जक मदु । गःपः तिंस्वाकाः स्वयाच्वच्वं हाछिखाय् वइथें इकुसे च्वनावःथें जुया वल । बांलाःगु जुक्क उमि जक दयेमाःगु ला? जिमिथाय् नं दयाबिउसां जिउनि छता निता ला ।

सन् १९६०पाखे थुकिया जिर्णोद्धार यानाः भ्वखाचं मथिइगु यानाः मिलेयानातःगु दु । न्हापान्हापा थ्व बुद्धया आसनय् पलेस्वांया हः नं दूगु खःसां उकियात धाःसा ईया फसं पुइकेधुंकल । आः ल्यनाच्वंगु प्यहः जक अन भपुयाच्वंगु दनि । व मूर्तिइ ला दुने नं वनेजिउ खनी । तर दुने धाःसा धर्ममदुपिन्सं लाक्व पाक्व च्वयातल धकाः कनाच्वन दोइ मय्जुं । जिगु मन अन दुने वनेथें मच्वन । बरु उखे टहराय् यखायातःगु बुद्धया लाकां धकाः भराय्पाःगु सुँया चप्पल छज्वलं धाःसा जिगु मिखा साला काल ।

चक्कंगु सर्गःया क्वय् वाउँगु गुँ लिउने लाकाः व बुद्धप्रतिमा आमिदा न्योराइ ध्यानमग्न जुयाच्वंगु दु , निपाल्हातिं मुलय् तयाः । जि नेपालय् छ्यं धस्वाःगु, छाति कचंगु अले भचा मिसापह दूगु बुद्ध स्वयाच्वनाम्ह जूगुलिं थ्व बुद्धप्रतिमा जितः भचा न्हूपह वयाच्वंगु दु । भचा क्वछूगु छ्यं, तग्वारागु सिन्हः, चाकमाकलाःगु ख्वाः, चिहाकःगु गःपः, गाउनथें निपाल्हातिं त्वपूगु चिवर, ग्वाथ्याक्क च्वंगु म्ह । जिगु न्ह्यपुं थुकियात मेकथं हे कयाच्वन । जिंगु परम्परां थुकियात स्वीकार यानाच्वंगु मदु । म्हसिउथें म्हसिउथें जक जुयाच्वंगु दु । अथेसां जितः छु स्वीकार यायेत थाकु मजू धाःसा थन जापानय् बुद्धधर्मया इतिहास नेपालय् स्वयाः धिसिलाः, नेपालय् उलि पुलांगु बौद्ध स्मारक हे लुइके थाकुइ, यदि लुम्बिनी क्षेत्रय् वाय्त्यःफाय्त्यः यानातगु पुरातात्विक अवशेषयात त्वःतेगु खःसा । विशेषयानाः न्ह्याथेच्वंम्ह बुद्ध थजुइबिउ, यदि उकिं बुद्ध, धर्म व संघया सन्देश बियाच्वन धाःसा जि नतमस्तक जुइ । थ्व हे सन्देश न्ह्यबाक्क लिबाक्क विश्वया कुंकुलामय् तकं वनेमा, थ्व नेतातय् भाषण यायेगु विषय जक मखु, जीवनय् ल्ह्ययाकायेगु दर्शन नं खः धइगु सन्देश नेपालय् तक नं वयेमा । जिं थुलि हे आशिका याना ।

संयोग धायेला वा छु । सन् १२५२ धइगु नेपालय् अभय मल्लया शासन काल । वयागु इलय् ला खःनि पाल्पाया छम्ह जुजुं नेपाःगालय् हताः कयाः तहसनहस यानावंगु । अबलय् नेपाः ग्वःकू ग्वःकू, थौं छकू धकाः हालाच्वना । हानं मेगु खँ । थ्व हे इलय् सन् १२६० पाखे नेपालय् यानाक्यने थाय् मदयाःला जुइनि छम्ह कुशल कलाकार अरनिको नेपाः त्वःताः चीनय् थःगु कलाकारिता क्यनेत वन । व ई, नेपालय् कलाया भाः मथूगु ई । थन अबलय्या कला थौंतक धस्वानाच्वन, आकाशयात हे चिरिफायाः । धाथें झिंस्वंगूगु शताब्दीया धकाः क्यनेबहगु छु कलाकृति स्मारक झीथाय् ल्यनाच्वंगु दु ? जितः छकलं नेपाः वनाः स्वःवनेमास्ति वल । अले थन ला थपाय्जाःम्ह बुछ दत, झीथाय् ले? दकलय् तजाःम्ह धातुया द्यः गन गपाय्जाःम्ह दु । झीथाय् धातुमूर्तिकलाया विकार झिंन्यासःदँ न्ह्यःनिसें विकास जुयावयाच्वन धायेगु चलन दु । कलाइतिहारकारतय्सं म्हुतुप्वाः मदिक्क धयाजुइ । अथे खःसा ग्व ले ? झीसं दयेकाम्ह झिकु हाकः तक दुम्ह द्यःनं जिगु न्हयपुइ मलुयाच्वन । दक्व छकः छेँय् वनाः सफू पुइके हथाय् जुल । खँया खँय् जक तक्यनाच्वनागु झी नेपाःमिपिनिगु कला व देशप्रेमयात यथार्थया ताल्जुइ छकः लनेमास्ति वल । थः जक तःधं धकाः हेकसिं खँल्हाइपिं नेपाःया कलाविद्तय्के वनाः छकः न्यंवनेमास्तिवल, नेपाःया कलाकारपिन्सं छाय् थपाय्धंगु छगू मूर्ति नं दयेकेमफुगु धकाः । न कलाकारपिनिगु नुगः हे चिधंगु ला? न दयेके हे मसःगु ला? न अबलय्या शासकतय्सं प्रतिवन्ध हे जकं तयातःगु ला? मेगु मसिउसां छता खँ सिउ जिं नेपाःया कलाकारपिनिगुबारे – उमि थवंथवय् मिलेजुयाः सहकार्य यानाः तःजिगु ज्या यायेम्हाः, उकिं ला ज्यासः धइगु छेलिइ जक लिकुनाच्वनी, मेपिन्सं खनी, सयेकाकाइ धकाः ग्याः ।

बुराबुरित जक मखु ल्यायेम्हल्यासेत व मस्त नं यक्व श्रद्धा तयाः थन वयाच्वन । जिं चाः, थन वःपिं पर्यटक जक मखु, उमिसं थःथःगु ढंगं बुद्धप्रतिमायात श्रद्धाभाव क्यनाच्वंगु दु । न्ह्यने दनाः मिखा तिसिनाः प्रार्थना यानाच्वंगु दु, निपुप्यपु धुं च्याकाः तयाच्वंगु दु । गुलिं फोटो कयाच्वन, गुलिं पुलिंचुयाः वन्दना यानाच्वन । अन व विशाल प्रतिमायात जक नमन मखु, बुद्धया नीन्यासःदँ पुलांगु शिक्षा, दर्शन वा धर्मयात नं आदर दु । थ्व ल्याखं अन बुद्ध आः नं म्वानाच्वंगु दु, ज्ञानया खुसिबाः आः नं न्ह्यानाच्वंगु दु । जिं नं पुलिंचुयाः वन्दना याना । जितः जापान चाःहिउकूम्ह दोइ भाजुमय्जुपिं ला छु, धर्मं मुस्लिमम्ह परवाजं नं श्रद्धा प्वंकल बुद्धया ज्ञानयात । थ्व हे खनाः ला जुइ रुडयार्ड किप्लिङ्गं थन वयाः च्वःगु –“मनूया रुपय् द्यःयात कामाकुरा स्वयाः सतिक मदयेकूला ?”

जापान व बुद्धधर्म ला व लुसिथें । थन बुद्ध बूगु नं मखु, पलाः तकं तःगु नं मखु । अले छाय् ले? बौद्ध जुइत थःथाय् हे बुद्धं जन्म कायेमाः धइगु नं मदु । अले जन्ममाःथाय्यापिं सकलें बौद्ध जुइगु नं मखु खनी । झी अन बुद्ध नेपालय् बूगु धकाः धेकाबाजि म्हितेगु त्वह मालाच्वना । थन उमिगु जीवनय् बुद्धया धर्मं गबलें फुनामवनीगु तरङ्ग हयाच्वन, गबलें सुनावनीगु खुसिन्ह्यानाच्वन ।

लिफःतुलाः अनया बःचाधंगु लुमन्तियाचिं न्यायेगु पसलय् छकः मिखाब्वया । थन झीथाय् थें इन्डियन व चाइनिज सामानत मिइगु चलन मदु, मयः मयः धायेक ध्यपनाः मिउ नं मवः । छगू केक पसः । झी बुद्धयात द्यः धयाच्वना, व यायेमत्यः थ्व यायेमत्यः धकाः स्यनाच्वना । अन बुद्धयागु कार्टुन जक मखु बुद्धआकृतियागु केक नं न्यायेगु दु । गथेयानाः नइगु जुइ व केक ? आस्थाया परिभाषा अलग अलग । तर आस्था व हे । बुद्ध व हे, धर्म व हे, संघ व हे ।

ववं न्हि बिइन । तुतिया त्यानुल, नुगःया प्वाः मजाःनि । जिमि हानं थौं योकोहामाया दक्षिणी समुद्र किनारय् वनेमानि, व हे न्हाचः खनागु समुद्र किनारया पार्कय् । निघौ हँ गाडिइ । त्यानुयाः गाडि दुच्छि छन्ह्यः हे जुल । थ्यंबलय् सिचुसे च्वनेधुंकल ।

Published in Sandhya Times 2014 07 25