170808 इन्टरनेट हडतालं न्ह्यब्वःगु नेवाः युवा नेतृत्व

राजेन मानन्धर
दुर्गालाल श्रेष्ठया म्ये — घाः जुयाः जक ख्वइगु खः जि । तर नेवाःत थौं घाः जुयाः नं ख्वये मसयाच्वन । स्याःगु नं स्याःगु थें मच्वना च्वन । पचासौं हजार नेवाःतय्त प्रत्यक्ष प्रभाव लाइकथं, वनं थःगु पुख्र्यौली धायेगु व हे छेँ तकं सतक विस्तारया नामय् धमाधाम थुनेगु यानाच्वनं नेवाःत थः हे दनाः राज्यया विरुद्ध आन्दोन मयासेंलि आः ला मजिल धकाः थनया छपुचः ल्यायेम्हत दनावःगु खनेदत ।


उमिसं मेगु छुं हे मयाः । थःगु ल्हातिइ दूगु कम्म्युटर वा मोबाइलय् अले उकिइ न्हिछिं चछिं सनाच्वनेगु खँलाबला यानाच्वनेगु सामाजिक संजालय् इन्टरनेट हडताल यायेगु क्वःछित । अगस्ट १, २०१७ कुन्हु दक्वस्यां थःगु वालय् मेगु छुं पोस्ट मयायेगु, हयासट्याग सेभनेपाभ्याली (३क्बखभल्भ्उबख्बििभथ) जक तयेगु धइगु सुचं अनं हे वल । यूट्युबय् नं क्यनाहल । गुलिस्यां थू धाल, गुलिस्यां मथू धाल । प्रचार यानाजूपिन्सं हे बांलाका मथू । गथे सः अथे धयाजुल ।


मनूत जगाजग तान्वयेक निभायलय् दँवलं, भासन व नाराबाजी यातं ला छुं मजू, आः व ल्याय्म्ह ल्यासेतय्सं मोबाइलय् कुतिकुति सनेवं छुं जुइला धइगु मतिइ यक्वस्या वंगु खः । स्वभाविक खः थ्व भर्चुअल हडतालं सरकारया छाःगु छ्यंगुलिइ कुतिं न्यायेगु धइगु उलि अःपूगु खँ मखु ।
धाधां निम्ह प्यम्ह – रुकसाना कपाली व सुमन महर्जन व उमि पासापिनिगु जक कुतलं धायेमाल – छकलं हे फेसबुक व ट्वीटर चलेयायीपनिगु ल्हातिइ ल्हातिइ थ्व जानकारी उघरिमय् हे न्यन । यायेमाः धाइपिं, यानाच्वये धाइपिं अले यानां छु जुइ धाइपिनिगु दथुइ नं छगू न्हूगु प्रयोग कथं थ्व ज्या नं न्ह्यात ।


न्ह्यात जक छु, ब्वाँय् हे वन । छकलं फेसबुकय् थःगु प्रोफाइलय् हाकुगु खबरदार च्वयातगु किपा तःपिं अले वालय् नं ह्यासट्याग तःपिं अले व हे झ्वलय् सतक अतिक्रमणया पोस्टय् मातुमालाः हे ह्यासट्याग तःपिं म्वःम्वः हे लुत । न्ह्याथे यानाः जूसां सुयातं हानी मयासे थःगु समस्या जनताया दथुइ तयेगु अले सः तसः यानाः प्रशासन वा राज्य वा सम्बन्धित निकायया मिखाय् तक थ्यनेगु थ्व उपाय प्रभावकारी दु धइगु नं थनं खनेदत ।


गनं गनं जनजातित व खय् बुमूतय् दथुइ थ्व खँ जुल । छाय् यानागु धकाः न्यनाहल, धायेफुपिन्सं उमित उमिसं थुइगु भासं लिसः नं बिल । उमिसं नं गनं गनं थःगु किपा हे हिउपिं, वालय् ह्यासट्याग याःपिं खन । अले सतक विस्तारया आगं थूपिं अले पीडिततय्त ग्वहालि हे यानाच्वंपिं गैरनेवाःतय्सं ला थ्व ज्याय् ऐक्यवद्धता क्यनीगु जुहे जुल । स्वनिगः, नेपाः जक धइगु हे मन्त देसय् विदेसय् च्वंपिं नेवाःतय्सं नं थुकियात सकारात्मक कथं काःगु खनेदत, उमिगु सहभागिता नं ला च्वछायेबहजू । छन्हुया दुने हे उल्लेख्य उपलब्धि खनेदत । मेगु छन्हु नं तनेग खँ जुल । उकुन्हु नं अज्याःगु हे प्रतिक्रिया वल । सफल जूगु तायेकल, यद्यपि गुलि ह्यासट्याग जुल, गज्याःगु लिच्वः लात धइगु तथ्यांक सार्वजनिक जूगु खनेमदुनि ।


गन गज्याःगु आन्दोलन यातकि उकिया छु प्रभाव जुइ धइगु गनं हे भौतिकशास्त्रया सिद्धान्तथें न्ह्याथासं व हे लिसः वइगु सिद्धान्त मदु । नेकपा माओवादी जनयुद्धया नामय् जूगु १७द्वः मनूतय्गु हत्याया कारण जुल, मनूत न्हापांगु संविधान सभां संविधान च्वयाच्वंबलय् आदिवासी जनजातितय्सं थी थी जिल्लाय् व स्वनिगः केन्द्रित जुयाः नं आन्दोलन याःगु हे खः, थारुतय्सं थःगु भूमिया माग याःगु नं छगू सशक्त विद्रोहया चिं हे खः, मधेस आन्दोलनं उलिछि जनधनया क्षति यात, संविधान पित बिउबलय् नं ला बासःमनूतय्गु लास लय् छ्यालब्याल जूगु खः । छु झीत माःगु सकतां दत ला ? थ्य न्ह्यसः झीगु न्ह्यापुइ न्ह्याबलें प्यपुनाच्वनी । आन्दोलनया झ्वलय् थ्व इन्टरनेट हडताल नं छगू आन्दोलन हे खः, आन्दोलन हे जक खः ।


चालिसौं वर्षनिसें लँ तब्या यायेगुया नामय् सरकारं नेवाःतय्गु छेँ थुनाच्वन । थ्व दुने व्यवस्था परिवर्तन जुल, जुजुहे गद्दी त्वःता वन । दर्जनौं मन्त्री वल । उकिइ दुने नं हरेक मन्त्री परिषदय् पजनीइ लाकाः नेवाः त छम्ह निम्हसां मन्त्री दयेकेगु गबलेंमत्वःतू । नेवाःतय्गु समस्या नेवाःतय्सं जक ज्यंकीगु धइगु नं मखुगु खँ जुल । सरकारय् वनेखनकि झीगु समस्या सफाचट जुइक हलजुइ धइगु नं गलत साबित जुल । नेवाः मन्त्रीत गथे वन अथे हे लिहाँ वल, नेवाःतय्गु छेँय् डोजर वइगु समस्या गथे खः अथे हे जुयाच्वन । च्याला गुला तक मन्त्री जूम्ह नेवाः नं नं जिं थ्व कारण समस्या ज्यंके मफुत धकाः धाः मवः, पुलिं चूमवः । झीसं आः नं नेवाःतय्गु थ्व समस्या ज्यंके मफइपिं मन्त्रीतय्त थःगु नांया लिउने नेवाःपह दूगु थर दूगुया कारण हे जक ख्यें सगं बिइगु अले फेसबुकय् भिंतुना बिइगु मत्वःतानि । उपिं मन्त्री जुयावनेखनीगु अले झी नेवाः हे जक जुयाच्वनेमालीगु अवस्थाया अन्त जुइगु गनं नं लक्षण खनेमदुनि । अले अथे जुसेंलि मन्त्री वा राज्यं वा सरकारं नेवाःतय्गु सम्पत्तिया हक, आदिवासी जनजातिया जमिनय् दयेमाःगु हक सुनां हयाबिइ धइगुया लिसः सुनां नं बिइगु खँ हे मजुल ।


नेवाः नेतृत्वया खँ ल्हानाच्वनेगु हे नं बेकार जुइधुंकल । आः ला निभाःथें छर्लङ्गु जूगु दु कि झीसं सुयात झी नेता, मसिहा धयाच्वना, उपिं हे खः झीत मुलय् तयाः गःकिइपिं धकाः । भषिक अधिकारया खँ, नेवाः राज्यया म्हगस अथवा आः नेवाःवयाः सतक विस्तारय् नेवाःत विस्थापित जूपिं जुइमा — नेवाःतय्त माःथाय् नेवाः नेतात दइमखु, बरु इमि मनू मुंकाः भासन यायेमास्ति वलकि झी लापा थायेत वनीपिं दास जक जुयाच्वना । जनताया मनय् गुगु स्याः दु, आन्दोलन यायेगु दासि दु, उकियात थःगु नेतृत्वयय् वनेगु स्वार्थया निंतिं हे जक नं क्यास यायेगु हुति मदु उमिके । धयाच्वन ेम्वाःल आः, कि थीथी नेवाः भाषा, जाति, धर्म, संस्कृति व पहिचान धकाः संस्था चायेकाः घ्वातुघ्वानाः नायः जुइपिं व धितुधिनाः केन्द्रिय सदस्य जुयाजुइपिं दक्व जनताया नामय् छुं यानाक्यने मफुपिं नामर्दत जक खः धकाः । मखुसा थःगु नुगलय् क्वाःगु हि छफुति जक दूगु खःसा उमिसं कि छुं याये धकाः ख्वःवइगु जुइ, कि सलिंचाय् लः तयाः सिइगु जुइ । नेवाःतय्गु अस्तित्व हे न्हनाच्वंगु खनाः नं झ्यालय् च्वनाः स्व जक स्वयाच्वनीपिन्त अले भाइकाजी तिरारीयात ताइम ताइमय् खबर थ्यंकाच्वनीपिन्त हे झीनं नेवाः नेता धायेमालाच्वंगु दुखद अवस्था दु । नेवाःतय्त चाकु सवाः फय्येकाः छगू छगू सस्ंस्था घय्पुनाच्वनेगु अले नेवाः विराधी ज्या याइथाय् सुम्क जक च्वनाः कमिसन नयेगु हे उमिगु पेशा खः धकाः जनतां थुइधुंकल । कन्हय् नेवाःतय्गु छेँया द्यःने अलकत्रा लायातःगु तबालागु लँ जुइबलय् थ्व लँ तबाला यायेगुलिइ जिगु नं भूमिका दु धकाः धायेमफेमा धकाः सुवाः बिइगु बाहेक आः उमित मेगु धायेगु छुँ ल्यं मदयेधुंकल, झी आपां कयेकेगु वा हाखः इकेगु तक नं ह्याउ मदुपिं पीडिततय्के । सडकविस्तार पीडित संघर्ष समितिं याःगु स्वनिगः बन्द, वयां लिपा कथित मंकाः संघर्ष समितिया एकता दिवसया नाटक अले थ्व इन्टरनेट हडतालय् जाबो थःगु वालय् ह्यासट्याग तकं तयेभाःमखंपिं नेवाः नेतातय्गु सक्कली ख्वाःपाः आः हानं यच्चुक खनेदूगु दु । थ्व मेगु ऐतिहासिक सफलता जुल इन्टरनेट हडतालया ।


न्ह्यागु जूसां थ्व हडतालं न्हूगु जागरुक, शिक्षित व सबल युवा पिँढीयात नेतृत्वय् वनेगु लुखा चायेकाबिउगु दु । थ्व हे बहानाय् उपिं संगठित जूगु दु । आन्दोलनय् दक्वस्या जोश उलि हे मदयेफु, व हे कारण भचा भचा असमझदारी नं ब्वलनेफु । अथेसां आः राज्यया अतिक्रमणपाखें पीडित जनतां सुयागु भर कायेगु धकाः मालास्वःबलय् सुं लूगु दु । उमिसं आः थःगु चाकःयात इन्टरनेटय् जक सीमित मयासे सतकय् वयेगु, हयेगु वा यंकेगु पाखे हे पलाः न्ह्याकल धाःसा सम्पूर्ण नेवाःत उमिलिसे धइगु खँय् सुनां नं शंका यायेम्वाः । ग्वंगः महायेकं नं सुथ जुइत्यंगु दु । न्हूगु पिँढीया ग्वंगः माखातय्त सलाम ।
 

Published on Lahana Weekly and www.lahananews.com on 2017 08 08
goo.gl/7n5rHb
http://www.lahananews.com/%E0%A4%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%B0%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%9F-%E0%A4%B9%E0%A4%A1%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%82-%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%83%E0%A4%97%E0%A5%81-%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%83-%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%BE-%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%A4%E0%A5%83%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B5