Tuesday, May 12, 2015

भुखाचय् नेवाः छेँ 20150511



राजेन मानन्धर

भुखायय् भुखाय् खः । नेपालय् वंगु अप्रिल २५ कुन्हु वःगु भुखाचं नेपाःया थी थी थासय् स्यंकूगु दु, थुंगु दु तछ्याःगु दु । थज्याःगु खँ झीसं पत्रपत्रिकाय्, टेलिभिजन व इन्टरनेटय् खनावयाच्वना । तर भुखाय् उलि जक मखु  ।

झीसं धयावयाच्वना, नेवाःत सतकं सभ्य, शिक्षित, सुसंस्कृत अले उन्नतिया ल्याखं च्वय् नं लाःगु जाति विशेष धकाः । तर थ्व भुखाचं नेवाःतय्त उमिगु धाथेंया उचाइ व हैसियत क्यनाबिउगु दु ।

थ्व भुखाय्या पूर्वानुमान वंगु झिदँ न्ह्यःनिसें जूगु खः । अथे जुयाः हे थीथी संस्थां नेपालय् भुखाय् ब्वयेन्ह्यः थःत थुकथं तयार यानाति धकाः थी थी परियोजना दयेका करोडौं ध्यबा छ्वयाहयाच्वंगु खः । न्हियान्हिथं टिभीइ, रेडिओय्, पत्रपत्रिकाय् जनचेतना बिउगु खः ।

थुकिं मेपिन्थाय् गुलि ज्या यात मसिउ तर झी दकलय् सकलय् यक्व ब्वनातयापिं धयातयापिं अले सभ्य व सुसंस्कृत धयाजुयापिं नेवाःतय्गु समाजय् छुं असर यायेमफूगु यच्चुक खनेदत । संसारय् मनूत गनं गन थ्यने धुंकल, झीगु हे देसय् नं भवन निर्माण सम्बन्धि ऐन नियमावली अले आचार संहिता धकाः तःकः हे उगुं थुगुं पितकाल । तर झीत धाःसा सरकारी नियम ला छु भुखाय् ब्वइ धइगु सचेतनां तकं नं असर मयात ।

झी झीगु दुनियाय् । मनूतय्गु छेँ गज्याःगु जुइमाः धकाः आखः ब्वनातया, सखे थज्याःगु हे खँ झीसं स्कुल कलेजय् ब्वंकः नं वनाजुइ तर थःगु छेँय् मनू जुयाः म्वायेत माःगु सामान्य सुविधा दु लाकि मदु धकाः छकः मिखा तक ब्वयाः नं स्वयामच्वना । फुपिं, सःपिं व दुपिं नेवाःतय्सं बांलाःगु व्यवस्था याःसां झी औसत नेवाःतय्सं नकतिनि धलानयानाः दयेकाःगु छेँया बारेया खँ । व हे बाज्याया बिरासतय् वःगु निआना दूगु छेँ नं प्यकः कुचायानाः स्वहाने छपु हे धंकेमछिंक अंशवण्डायानाः काय्जुयाया गर्व यानाच्वना । भ्वखाय् ब्वइगु अले अज्याःबलय् अज्याःगु संरचना गुलि खतराजन्य जुइ धकाः बिचाः तकं मयानाच्वना ।

झीसं छु जक मयाना । प्यआना स्वयाः चिकूगु जग्गा बण्डा जुइमखु धइगु नियमयात लथ्याना, प्यआना स्वयाः चिकूगु छेँ पास यायेमखु धइगु नियमयात जिमित लगेमजू धया । छेँ दनेबलय् खाली जग्गा त्वःतेमाः धइगु नियमयात नं झंगः ल्हाना, वडाकार्यालयया कर्मचारीयात भचाभचा नका । नितजाः वनकि क्यान्टिलेभर पिहाँ वयेमाः, हरेक तल्ला बागूफुट ल्हानाः ल्हानाः पिहाँ वयेमाः । जग तयेबलय् उलि याःसा गाः थुलि याःसा गाः धकाः इन्जिनियरयात स्यंजुया, ठेकेदारयात कंजुया । थथे यानाः झीसं थः च्वनेगु थाय् छआना स्वयाः म्हो जग्गाय् झ्याः मदयेक, निभाः वमयेक, न्हय्त स्वहाने गयेमायेक धस्वाका । थम्हं ध्यबा फुकाः धराप दयेकाः उकिइ च्वनाः झीसं झी बाज्या अजिं बियाथिकूगु सभ्यताया लिलाम याना । लँय् जुइपिन्सं नं “यो त पक्कै नेवारको घर हुनुपर्छ” धकाः गिजेयायकेगुयात झीसं थःगु पहिचान दयेका । सु त्यात सु बुत, आः हिसाब किताब यायेमानि ।

मदुपिं नेवाःतय्गु खँ मेगु हे दु, उमिसं दयेक मफुगुयात थन मस्वाये । थन दुपिनिगु जक खँ ल्हायेगु खःसा दुपिन्सं थःगु बजेटया गुलि हिस्सा थः च्वनेगु छेँया निंतिं खर्चयायेगु धकाः हिसाब मयाना । मेगु न्हयागुलिं खर्च जू, माःथाय् माक्व खर्च मजुल । खर्च नं माःथाय् माःथे मजुल । छेँ तखाक्क दनेगुलिइ धेँधेँबल्लाः हे जुइ त्वालय् झीथाय् तर बांलाक्क, बल्लाक्क अले छिंक दनेमाः धकाः धायेगु अले धाःगु न्यनेगु धैर्य झीके मदयावन ।

याःसा यायेफूगु यक्व दु । याना नं क्यंगु खः सिउपिन्सं तर उकियात अधिकांश नेवाःतय्सं अनुशरण यायेमययेकल । निम्ह दाजुकिजा नापं च्वनेमफइगु जुसेंलि छम्हस्यां मेम्हसित बियाः थः भचा तापाक्क छेँ दनाः च्वंवंसा नेवाःतय्गु बस्ती नं तःचाकः जुइगु जुइ । थःगु छेँ नं दुनेत्वालय् दनाहेच्वनीगु जुइ । अथवा स्वम्ह प्यम्हस्यां सामुहिक सुविधासम्पन्न छेँ दनाः फ्ल्याट सिस्टमं अलग अलग परिवारिक जीवन हनाच्वंगु जूसा छेँ नं दइगु चकनाः म्वाये नं दइगु । तर झी बाज्या अजिं छु वासः नकाथिकल झीत कि झीत निकु जक हाकःगु छेँ जूसां थःगु नामय् हे लालपूर्जा माः । परिवर्तनया खँ ल्हातकि परम्परायात पंगः दयेकाः थःगु हे प्रगतिया लँय् पःखाः थनाच्वना । लिच्वः झीसं खना हे च्वना ।

जूगु जुइधुंकल । लिहाँ वइमखुत । तर थ्व वःगु भुखाय्यात छगू पाठ कथं कयाः आवंलि झी नेवाःतय्सं थः च्वनेगु छेँ दयेकेबलय् आधारभूत सुविधा व भुकम्प प्रतिरोधक यानाः दयेकूसा आःथें थःगु जिवंकाछिया मिहेनतया कमाइ चा जूगु व थः मनूतलिसे मत्यवं बायेमालीमखु, थुलि खँ न्हूगु पुस्तां वाःचायेकेफत धाःसा हानं वइगु भुखाचं नेवाःतय्त थुभनं ल्हाकाच्वनेमालीमखु जुइ ।

 Published in Page 3, on May 11, 2015

No comments:

न्हू सतकयात हानं भीमफेदी थें मृत शहर यायेगु ला?

  राजेन मानन्धर निद्वःदँ पुलांगु सभ्यताया इतिहास दूगु थ्व स्वनिगःया दकलय् तःधंगु बजाः लागा थौंया न्हूसतक वा न्यूरोड खः । थी थी राजनीतिक परिव...