राजेन मानन्धर
समालोचक व राजनीतिक विश्लेषक प्रा. माणिकलाल श्रेष्ठयागु विलक्षण स्मरण शक्ति व विभिन्न थासय् व ईया खँ गथे खः अथे हे कनेगु गुणपाखें प्रभावित जुयाः शाक्य सुरेन व जिं वय्कःया प्रवचनया श्रृंखलाया अडियो रिकर्ड तयेगु ज्यायानाच्वनागु व ई । थ्व खँ सियाः पद्मरत्न तुलाधरजुं जिमित थज्याःगु आरकाइभिङ सत्यमोहन जोशीजुयागु नं यायेमाः धइगु सल्लाह बियादिल । थ्व खँ नेसं११३७ या जुल ।
थ्व सुझाव जिमित तःधंगु हःपाः जुल । जिमित थ्व ज्याया लागि लायक तायेका दिइगु थें च्वन । स्वभाविक रुपं जिपिं उत्साहित जुल । जिमिसं थुखेपाखे गंभीर जुयाः बिचाः याना । तसकं मयासे मगाःगु ज्या थें तायेका । नेवाःतय् ज्वःमदुम्ह प्रतिभाशाली विद्वान अले वाङमय शताब्दी पुरुष धकाः नां जाम्ह सत्यमोहन जोशीया हरेक शब्द उतिकं महत्वपूर्ण जुयाच्वनी । वय्कःया ज्ञानला लागा तसकं तब्या — सफू ब्वने म्वायेक हे नेवाः ख्यः व नेपाःया हे थी थी विषयया ज्ञानया भण्डार वय्कःपाखें काये जिउ । वय्कःयागु जीवनया लिसें थी थी ख्यलय् वय्कलं मुंकादीगु ज्ञानयात अभिलेखीकरण यायेमाःगु आवश्यकता ला जिमिसं नं तायेकागु हे जुल ।
जिमिसं सिउ, वय्कः न्ह्यागुं ज्याझ्वलय् थ्यनाच्वनी । गबलें उद्घाटन, गुबलें सफू विमोचन वा अज्याःगु हे मेमेगु ज्याय् नं । नेवाः गैरनेवाःदक्वसिगु ज्याझ्वलय् नं वय्कःयात सम्मान यानाः हे सःतातइ । सःतूथाय् वय्कः म्हाः धायेमसः, वा धालकि अझ सुनां सःतूगु, भिंगु मभिंगु, जिउगु मजिउगु संस्था धकाः हे बिचाः यानादिइमखु, न्ह्यानाच्वनी वय्कःया पलाः । अझ गुलिखे संस्थाया ज्याझ्वलय् ला आयोजक स्वयाः न्ह्यःने वनाः गनं ध्याकुंचाय् याकःचा फ्यतुना च्वनीगु नं खना । अथे हे वय्कःया विद्वतायात कदर यानाः हे मुख्य वक्ता कथं वय्कःयात ई बियातःगु दइ । दक्वस्या दक्व धायेसिधलकि वय्कःया पाः वइ । थःगु पाः वल कि थम्हं सिउगु थःके दूगु ज्ञानया भण्डार हे चायेकादी । माइक ल्हातिइ लात कि खुसि बाः वयेथें वइ, इतिहास, वर्तमान व भविष्य तकं । सुयात गुलि बिइगु, सुयात छु मबिइगु धइगु हिसाब किताबया बाँध मदु वय्कःया । निभाःथें, काइम्हस्यां काइ, मकाइया तकं ल्याचाः मदु । वय्कःया सः फसय् थ्वयाच्वनी, गुलिस्यां न्यनाच्वनी, गुलिस्यां न्यनीमखु । वय्कःया पाः लिबाक्क वइगु, सहभागीपिनि धैर्य हे मदइगु, अले ज्याझ्वः तःहाकः जूलिसे अन हे तुच्चा इत्यादि बिइहइगु व ननं न्यनाच्वनीबलय् अले लिउने कालकुल हालीबलय् वय्कलं न्ह्याक्व हे महत्वपूर्ण खँ कनादिउसां झीके शिष्टताया कमि जुयाः वा नय्पित्यानाः वा उगु खँया महत्व मथुयाः, न्यनेगु वातावरण दइमखु, वय्कःया खँ फसय् जक थ्वयाच्वनी । अज्याःगु खँ धइगु झीगु अले झीधुंकाःया पुस्ताया लागि अमुल्य उपहार खः धकाः जिमिसं तायेका ।
थ्व हे खँयात बिचाः यानाः जिमिसं म्हगसय् म्हंका — छगू विस्तृत आरकाइभ दयेकेगु, वय्कःया व्यक्तिगत जीवनया थी थी पक्ष अले वय्कलं सयेकादिउगु व योगदान यानादिउगु विविध लागायात कःघानाः वय्कःयाके न्यनेकने यायेगु । जिमिगु म्हगसया लागा तब्या जुजुं वन । जिमिसं आःया पालय् अडियो जक मखु भिडियो आरकाइभ दयेकेगु उचित तायेका । अले वय्कःपाखें छु छु विषयय् न्यनेकने यायेगु धइगु सहलह यायां ज्याया लागा नं तचाः जुजुं वन ।
थ्व खँयात मूर्त रुप बियेत जिमिसं निगू प्यंगु अनौपचारिक मिटिङ च्वनेधुंकाः नेसं ११३७ दिल्ला पुन्हि (विसं २०७४ मंसिर २२) कुन्हु औपचारिक मिटिङ च्वना । थुकुन्हु सत्यमोहन जोशी वृत्तचित्र निर्माण पुचः नीस्वना । थुकिइ अध्यक्ष डा. पुष्पराज राजकर्णिकार, उपाध्यक्ष शाक्य सुरेन, सचिव जि राजेन मानन्धर, उपसचिव अजय देशार, कोषाध्यक्ष सिद्धार्थ शाक्य, सदस्य सुनिता राजभण्डारी व शान्तराज शाक्य च्वनेगु जुल । अबलय्या योजना कथं बाःछि दुने प्रारम्भिक ज्याझ्वः दयेकेगु, स्वलातक शुटिङ यायेगु, स्वला लिपा स्क्रिप्ट फाइनल च्वयेगु व सम्पादन वा निर्माण यायेगु अले खुला दुने निर्माण सम्पन्न यायेगु धइगु क्वःजित ।
थुकथं वय्कःया जीवनी व वय्कःया थी थी विषयय्या विचारयात डिजिटल आर्काइभय् न्ह्यंकेगु ज्या प्रारम्भिक तयारीया ज्या न्ह्यात । धायेबलय् अःपु धरग्वारा तःपु धाःथें म्हगसय् म्हनेबलय् उलि ला खःनि धयाथें च्वंगु तर यथार्थया धरातलय् पलाः तयाबलय् गुलि थाकु धइगु सिइदत । अडियो जूसा डिजिटल रेकर्डरय् भरेयानाः थःगु कम्म्युटरय् जक तःसा गाः तर भिजुअल धायेवं हे क्यामेरा, लाइट, साउण्ड इत्यादिया खँ वल । दयेकुसेंलि थःगु मोबाइलं जक कयां छु याये, प्रोफेशनक भिडियो क्यामेरा हे छ्यलेगु धइगु खँ जुल । तर सामान थःके दइमखु, बालं कयाः हयेमाल, प्राविधिक मनूत थः हे उपस्थित मजुइकं ज्या मजुइगु जुसेंलि उकथं हे तयारी यायेमाल । प्राविधिक ज्या खँ व्यवस्थित धइगु ला जु हे जुल, उकिया लिसें अज्याःगु हलंज्वलं हयेत माःगु बजेटया व्यवस्था यायेत नं थाकुल हे धायेमाः ।
जिपिं लाःलाःबलय् मिटिङ च्वना । खँ ल्हानावंलिसे थःगु योजना व्यवहारिक मजूगु खनेदत, उकियात क्रमिक रुपं हिइका यंका । थुकथं ज्या यायेगु म्हो खँ ल्हायेगु यक्व धयाथें च्वनावल । अथे ला ज्या न्ह्याकेधुंकाः पलाः पतिकं योजना हिइकेगु स्वयाः भचाः गाक्क छलफल यानाः निचोड पिकयाः जक ज्या न्ह्याकेगु धइगु नं छगू परिपक्व योजनाया छुमां खः ।
जिमिसं न्हापा योजना यानाकथं निम्न विषयय् खँ ल्हायेगु खँ क्वःछिनागु खः — बूगु थाय्बाय्, मां–बौ परिवार, शिक्षा दीक्षा, लजगा, वैबाहिक जीवन, पुरातत्व, संस्कृति व रुचि, च्वयेगु बानी, पत्रिका प्रकाशन, विदेश भ्रमण, सरकारी लजगा, प्रेरणा, जीवनया लक्ष्य, ब्वनाबलय्या पासापिं, लजगाया सहकर्मीपिं, नेपालभाषा ख्यः इत्यादि । छु दुथ्याकेगु छु दुमथ्याकेगु धइगु सहलह जुया हे च्वन । धाधां ई धाःसा न्ह्याना हे च्वन ।
ज्य न्ह्याका हे छ्वया । थ्व ज्याया प्रस्ताव ज्वनाः न्हापां वनाबलय् वय्कः अकमकेजुल । म्वाःथें धयादिल, विशेष यानाः थःगु जीवनया बारे कनेत तयार हे जुयामदिल, तर लिपा तयार जुयादिल । उकिसं थम्हं नं उकिया आवश्यकता तायेकाच्वंगु जुइमाः, उकिं लिपा सहमति बियादिल ।
छेँ पिने च्वंगु पालि व क्यबलय् वय्कःयात फ्यतुकाः अन्तरवार्ता कायेगु शुरु जुल । निगू प्यंगू एपिसोड ला अःपुक हे न्ह्यात तर लिपा भचा थाकुयावल । घौछि घौछि नवाकातयेगु धइगु अःपुगु खँ मखु खनी । मेथाय् ज्याझ्वलय् उसि मचासे नवानादिइम्ह वय्कःयात क्यामराया न्ह्यःने एकनासं नवानाच्वने न्ह्याः मजुल । निकः प्यकः धुंकाः उसिचाःथें यानाहयादिल । तप्यंक धाःसा म्हाः धयामदिइ । गबलें जिपिं वने मलाः, गबलें निभाः मत्वः वा वःजुल, वय्कःया मुड मजू ।
सालाखालाघौछि घौछिया अन्तर्वार्ता काकां वना । मुकं आरकाइभ गुलि तःहाकः यायेगु धइगु खँय् जिपिं हे अलमल । छगुलिं मेगु विषय साली, मेगुलिं मेगु विषय । विषयया थाःगाः मदु, असिमित विषय । खँ ल्हानावंलिसे खँ माःहनाः वइ । वय्कःया बाल्यकाल, शिक्षादिक्षा, परिवारिक जीवन, जागिर, कर्णाली यात्रा व प्रतिवेदन, कला, संस्कृति, भाषा, आन्दोलन, दरवार, धर्म, साहित्य, महाकाव्य, नेवाः भाय्, खय् भाय्, प्याखं, राजनीति, समाज आदि इत्यादि विषयय् दुहाँ वना । छु छु विषयय् दुहाँ वना, व छगू पक्ष जुल सा उगु विषययात वय्कलं गुलि गंभीरतापूर्वक कयादिल व मेगु विषय जुल । धाथें धायेमाल धाःसा हरेक विषयया ज्ञान जक मदु दुग्यंगु ज्ञान हे वय्कःया म्हुतुइ दु , सारा इतिहास वय्कःया न्ह्यपुइ दु । न्ह्यागु विषयय् न्यंसां तुरन्त हे जवाफ वइगु, वनं आः धाल आः हे वइगु । धाःगु न्ह्यसःया जवाफ धाःगु इलय् वइगु चिन्तामणि म्हिचाथें । छुं विषय नं न्हापा वनाः थ्व विषयय् नवायेगु धकाः धाःवने म्वाः, वय्कःया छुं विषयय् नवायेत नं छुं भचा तयारी यायेम्वाः । अले खँ ल्हाल्हां छुं ल्वःमन, सफू पुइकेमानि वा डायरीइ स्वयेमानि धकाः धयामदिउ । अझ धायेमाल धाःसा गुगु खँ झीसं सिउ वा थू, उकियात नं मेगु पक्षं विश्लेषण यानाः कनादी ।
जिमिसं यक्व हे सिउ धयाच्वंसां वय्कःया न्ह्यःने हे च्वनाः न्यनाच्वनाबलय् मेमेगु हे संसार खनाथें च्वनावइगु । तर जिमिसं गथे विषय विभाजन यानाः छन्हु थ्व विषय धकाः खाका तयार याना, वथें धाःसा जुइमखन । छगू विषयय् ववं मेथाय् झाइ, लित हयेत थाकुइगु । अले जिमिसं वय्कःया खँयात स्वतन्त्र त्वःताबिया । जिमिसं धयागु स्वयाः यक्व हे विषय कःघात धायेमाः । अझं न्यनेमगाःनिगु गुलि दनि जुइ । थौंकन्हय्या भासं धायेगु खःसा वय्कः छगू इन्साइक्लोपेडिया वा गुगल हे धाःसां जिउ । अझ तप्यंक धायेगु खःसा छगू विश्व विद्यालय हे धाःसां जिउ । हरेक संकायया ज्ञान उतिकं दुग्यंक वातुवालाः मातुमालाः हे न्ह्यब्वयादिइ । थथे च्वनावइगु कि काजक काःसा दंदं कयाच्वंसां न्हून्हूगु खँ वयाच्वनी ।
अथे खःसां छकःनिकः जिमिसं आशा यानाथे लिसः मवइगु अवस्था वल । नेवाःतय्गु धर्म, इतिहास व नेपालभाषाया इतिहासया खँय् वय्कःया बिचाः सामान्य नेवाः जातिया इतिहास, भाषा व साहित्यया विद्यार्थीया बिचाः स्वयाः पाः । जिमिसं बिचाः यानातयाथे मजू खनी वय्कःया छतानिता खँ । उकिं छतानिता विषयय् जिमिसं पूर्वानुमान यानागु स्वयाः बिस्कं विचारधारा पिहाँ वल । जिमिसं शिष्ट ढंगं थथे मखुला? धकाः धयाबलय् अथे खःसा थ्व विषयय् नमवाये धकाः हे अड्डि कसेजुयादिल । छगू निगू विषयय् दुहाँ हे वनेमखु धकाः तप्यंक लिचिलादिल । लिपा गथे वल उकियात स्वीकार याना ।समग्रय् वय्कःया सौहार्दता, जाँगर अले जिमित बियादिउगु भलसा च्वछाये बहजू मधासे मगाः । उगु उमेरय् अपाय् अपाय् हाकः छगू छगू खँ लुमंकाः नवायेगु वा कनायंकेगु धइगु चाचू खँ मखू ।
धाथें ज्या यायां वन कि थ्व ला अन्तहिन परियोजना थें हे जुइगु थें च्वनावल । वय्कलं हे म्हाःल धया मदिइतले याना हे वनेमाली धइगु जिमिगु निष्कर्ष जुल । उकथं हे शुटिङ ला जुयाच्वन । लिपा जिमि जिमि खँ जुइ — झीत ला अमूल्य सम्पत्ति थें जुयाच्वंगु दु, तर थ्व खास सुयात ज्या वइ ? दक्वस्यां १०–१२ घण्टाया भिडियो स्वयाच्वनीला ? थुलि स्वयाः थःत माःगु प्याःचाः लंकीपिं ग्वःम्ह दइ ? थुलिमछि कयाः सुयातं ज्या मवइगु, सनुखय् स्वथना तयेत जक जूसा ला थ्व उलि उपयोगी ज्या मजुल, ध्यबा व ईया नाश थें जक च्वन । जिमिं थः हे भचा माक्व स्वयाः यक्व भावनाय् बाः वंगु जकं धइथें नं च्वनावल ।
खतुं जिमिसं सिउ थ्व भिडियोया हरेक एपिसोड अमूल्य खः, तर नं थ्व ला जनमानसय् थ्यनीगु वा तःधंगु जनसमुदाययात माःगु खँ मखुथें च्वन । अले लिपतलय् छगू १२ घौ तःहाकःगु वय्कःया इतिहास व विचारया भिडिओ विचार श्रृंखला दयेकेगु अले उकिया मूतिकथं ३० मिनेटया डकुमेन्ट्री दयेकेगु । व डकुमेन्ट्री थुलि अर्थपूर्ण जुइमाल कि उकिइ वय्कःया जीवनया मूमू पक्ष नं खनेदयेमाल अले वय्कलं थःगु जीवनय् यानादिउगु उपलब्धी वा भोगाइयात नं क्यने फयेमाः । थ्व ज्या ला झन् हे थाकुगु जुल — चीहाकः नं जुइमाल, हानं तःहाकःगु भर्जनय् दूगु दक्वं खँ नं दुथ्याके नं माःगु जुल । अझ उकिइ भाजु जोशीयात थी थी दृष्टिकोणं म्हसिउपिं प्यम्ह न्याम्ह व्यक्तित्वपिन्के बःचाहाकलं अन्तरवार्ता कयाः वय्कःपिनिगु बिचाः नं उकिइ दुथ्याकेगु धइगु खँ जूगुलिं व्यक्ति चयन, अन्तवार्ताया ई इत्यादि मिलेयायेगु पाखे नं ई फुनाच्वन ।
धयाथें ज्या अःपु मजुइगु जुयाच्वन । धायेत ला जिमिसं थ्व ज्या ध्यबाया लागि यानागु मखु । थन तक वयेधुंकाः जिपिं दुनें दुनें फुरुङ्ग । अथेसां मुख्ययानाः विद्युतीय उपकरण हयेत ध्यबा माः । उकिया लागि ला थम्हं पानां जिउगु मखु थज्याःगु खं नं खँ पाखेयः खनी । ध्यबा धइगु माला च्वनीगु जुयाच्वन । थुगु हे ज्याया लागि चन्दा कायेगु निर्णय न्हापा हे यानागु खः । थुथाय् हे थ्व हे ज्याया लागि धकाः कृषि विकास बैंकय् छगू बैंक खाता चायेकेगु ज्या नं जुल । शायद डा सुमित्रा मानन्धर थेंच्वं दकलय् न्हापां चन्दा बियादिउम्ह । वयां लिउलिउ मेपिन्सं नं नुगः चकंकाः ग्वाहालि यानादिउगु खँ थन त्वःफिके मजिउ । अथेसां सुयागुं जनिखं ध्यबा हे स्वहायेका हयेगु धइगु अःपु मखु । थौंकन्हय्या जमानाय् चन्दा कयाः ज्या न्ह्याके धइगु अःपुगु खँ मखु ।
ज्या बांलाःगु खः धकाः ला धयाच्वंगु दु, अथेसां ध्यबा वये अःपु मजू । अथेसां जिमिगु ज्यायात विश्वास यानाः हे ध्यबा धाःसा वयाच्वन । हानं ध्यबा म्हये गुलि थाकु, व ध्यबाया व्यवस्थापन याये उलि हे थाकु । ध्यबाया खँ वयेवं भचा ग्यासे वइगु स्वभाविक हे जुल । मेपिनिगु ध्यबा कयाः ज्या यानाः अवजस वलकि छु ? अथेसां पलाः न्ह्याकेधुंसेलि दिकेगु खँ मजुल । ध्यबा वल कि उकिया व्यवस्थापन यायेगु धइगु अःपूगु खँ मखु । उखे थुखे जुइ धकाः महाधन्दा । अथेसां खँ नं जुयाच्वन, ग्वाहालि नं फ्नाच्वना, दुपिन्सं फुपिन्सं ग्वाहालि याना नं च्वन । व दक्व उपिं दातापिनिगु नुगलय् ह्वयाच्वंगु सत्यमोहन जोशीजुप्रति श्रद्धाया स्वां धकाः तायेका ।
बाघौया डकुमेन्ट्री दयकेगु धयगु १४घौ स्वयाः तःहाकःगु आरकाइभ दयेके स्वयाः थाकुगु ज्या जुयावल । ची हाकः नं माःगु हानं दक्व खँ नं दुथ्याकेमाःथें च्वंगु । असम्भव जूसां याना हे त्वःता । उकिया लागि स्क्रीप्ट च्वयेगु झन् थाकुगु ज्या जुयावल । पुचलय् दुने सुं थ्व विषयय् विज्ञ मखुगु अले यायां वनेगु धइगु खँ जुल । उकिया निंतिं सकसियां मकाःकथं च्वयेगु खँ जुयाः नं लिपा अध्यक्ष डा. राजकर्णिकारया हे ब्वहल थ्व भाला लात । तःगु चरणय् खँ जुइधुंकाः वृत्तचित्र नेपालभाषां दयकेगु अले लिपा जक उकिइ नेपाली व अंग्रेजीया सबटाइटल तयेगु वा सम्भव दतले डब हे यायेगु क्वःजित । थज्याःगु ज्याय् दकलय् तःधंगु खँ धइगु पुचःया दुजःपिनि नापं जानाः ग्वाहालि यानाः थुगु ज्यापुवंके धइगु भावना दकलय् महत्वपूर्ण जुयाच्वन । थन नं सकसियागु उतिकं मूवंगु ई व विशिष्ट योगदानं हे जक थुगु ज्या पुवंकेत जिपिं सफल जूगु खः धकाः मधासे मगाः ।
व ई धइगु यल महानगरपालिकां भाजु जोशीया जन्मोत्सव हनाच्वंगु ई । दछियंक थी थी ज्याझ्व यानाच्वंगु झ्वलय् उमिसं नं थुकथं हे भाजु जोशीया वृत्तचित्र दयेकेगु योजना दु धइगु जानकारी वयेवं उपिं लिसे सहकार्य यानाः छगू हे वृत्तचित्र दयेकेगु पाखे पलाः न्ह्याकेगु खँ जुल — “सत्यमोहन जोशी वृत्तचित्र निर्माण पुचः व ललितपुर महानगरपालिकाया मंकाः न्ह्यब्वया” धइगु नामं । उकथं हे प्रवाधिकि ग्वाहालिमि कथं दृष्य सम्पादनया लागि पदम वज्राचार्य व संगीतया लागि सुमन कपालीयात दुथ्याकेगु नं जुल । अथे हे थी थी श्रोत पाखें वय्कःया जीवनया पुलां पुलांगु भिजुअलत मुंकेगु ज्या नं जुयाच्व ।
ज्या पुवंलिसे गज्याःगु प्रति पितबिइगु धइगु धन्दा अप्वयावल । चिचीधंगु खँ नं पानाच्वनेयः । उकिं हरेक हप्ता धयाथें हे अध्यक्षजुया छेँय् नापं च्वनाः सकसिनं स्वयेगु अले कमेन्ट बिइगु धइगु खँ जुल । व कथं च्व नं च्वना । तर गुलि स्वल उलि थाकुइगु खनेदत ।
न्ह्यागु न्ह्याथे जूसां अन्तय् छखे डकुमेन्ट्री तयार जुल, मेख आरकाइभ नं तयार जुल । जिमिगु म्हगस पुवंगुथें हे जुल । अझ धायेगु खःसा म्हगसय् म्हंकागु स्वयाः नं तःधंगु उपलब्धि हासिल जुल ।
धथें धायेगु खःसा थन अज्याःगु धुकू छगू तयार जूगु दु, गुगु शायद हे छम्ह नेवाः विद्वानयापाखें गबलें वल जुइ, अथवा वइ हे तिनि जुइ । सछिदँ न्हापाया नेपाः, चय्दँ न्ह्यःया नेपाः, न्यय्दँ न्ह्यःया नेपाः जक मखु आः, थौं या नेपाः नं अन दु । हरेक न्हापाया पलाः थौंया लागि मार्गदर्शन जुयाच्वंगु दु । नेपाःया विकासया विभिन्न चरण, राजनीतिक व्यवस्था, कर्मचारीतन्त्र, नेपाःया जातिगत, भौगोलिक विविधता, धार्मिक विशेषत अले थी थी दृष्टिकोणं नेवाःतय्गु विभिन्न आयामयात कयाः वय्कलं यानदिइगु विश्लेषण — थ्व वय्कःया वरदान खः नेपाः व नेवाःसमाजया भविष्यया निंतिं ।
डकुमेन्ट्रीया प्रोमो युट्युबय् तयाः सकस्यां स्वयेजिइक धकाः । छगू ज्याझ्वः यानाः डकुमेन्ट्री हे नं क्यनेज्या जुल । अले जिमिगु मुख्य ज्या धइगु ला थ्यंमथ्यं १४ घण्टा तःहाकःगु आरकाइभ खः । जिमिगु सम्झौता कथं व दक्व आरकाइभ छगू हार्डड्राइभय् तयाः ललितपुर महानगरपालिकायात लः ल्हायेगु ज्या नं क्वचाल । अनं मेगु ज्याझ्वः यानाः नेवाःतय् न्हूगु पुलांगु दक्व कथंया दस्तावेजत सुरक्षित यानातइगु थाय् आशा सफूकुथिइ लःल्हायेगु ज्या नं क्वचाल । व धुंकाः व दक्व आरकाइभया सामाग्रीयात नं युट्युबयय् तयाः सकसितं अःपुक उपलब्ध जुइगु व्यवस्था यायेगु जक हे ल्यंदनि । थुकियात दक्वस्यां स्वये जिइक छगू टिभी च्यानलय् धारावाहिक कथं प्रशारण याकेदुसा जिउ धइगु नं विचाः मःगु खु । तर न्हापांनिसें थुगु ज्यायात सुनां नं ध्यबा कमेयायेगु उद्देश्य तयाः ज्या मयाःगु व आः नं थुकियापाखें सुनां नं आर्थिक लाभया लोभ मतःगु जुयाः उखेपाखे वनेगु आवश्यकता महशुस मयाःगु जुल ।
आः सत्यमोहन जोशी मदयेधुंकूगु अवस्थाय् थुगु आरकाइभया महत्व झन् बढेजूगु दु । थुकियात दक्वसिया न्ह्यःने न्ह्यब्वयेगु छगू आवश्यकता खः धइगु जूसा थुकियात दुरुपयोग वा चोरी जुइगु सम्भावना पाखें सुरक्षित यायेगु मेगु चुनौति जुयाच्वंगु दु । आः वयांलिपा न्हापा योजना दयेकाथें डकुमेन्ट्रीइ नेपाली व अंग्रेजी सबटाइटल तयेगु वा मेगु भासं हे डबिङ यानाः सकसितं ज्याकायेत अःपुकाबिइगु ज्या धाःसा मेगु चरणय् जक जुइगु योजना जुयाच्वंगु दु ।
“Satya Mohan Joshi Visual Archive: An experiance”
नःलि साहित्यिक पत्रिकाय् पिदंगु ।
किपा भिजुअल आर्काइभ पाखें व च्वमियागु
